ریه سبز باقرشهر در مقابل غول های آلایندگی زانو زد

این روزها خبر آلودگی‌ هوا زودتر از سال‌های گذشته در رسانه‌ها منتشر شده و ناقوس پائیزی غم‌بار را که با باد و باران قهر کرده و تنها روزهای انگشت‌شماری روی خوش به آسمان آبی نشان می‌دهد، به صدا درآورده است.
در بین اخباری که این روزها درباره آلودگی‌ها هوا دائمأ به چشم می‌خورد، خبری نظرم را جلب می‌کند و آن‌ هم ثبت یک رکورد در استان تهران است، مُهر خاکستری آلوده‌ترین شهر بر پیشانی شهری در محدوده شهرستان ری نشسته است.

«باقرشهر آلوده‌ترین شهر استان تهران در سال جاری»

به سراغ سرچ در گوگل می‌روم، از نقشه باقرشهر و تعیین حدودش درمی‌یابم که دو جاده ترانزیتی را در دل خود جای داده و دامن این شهر پر شده از لکه‌های صنعتی آلاینده؛ از شرکت پالایشگاه نفت شهید تندگویان، پژوهشگاه صنعت نفت، پالایشگاه نفت بهران، شرکت‌های ایرانول، سایپا پرس، ایران گاز، ایران سیلندر و انرژی، نیروگاه گازی ری، شهرک صنعتی شهر سنگ، مجتمع تجریشی و مجتمع فرخی، و ده‌ها لکه صنعتی دیگر همه و همه در دامن باقرشهر جای گرفته‌اند.

شهرک‌های صنعتی آلاینده و دو جاده ترانزیتی که از باقرشهر عبور می‌کنند، موجب شده در این روزهای سرد پاییزی باقرشهر در جایگاه آلوده‌ترین شهر استان تهران قرار گیرد.
اقیانوس پُر از داده‌های گوگل نتوانست مرا مجاب کند تا سری به این شهر نزنم و از نزدیک جویای حالش نشوم،
هوای باقرشهر آنچنان آلوده است گویی عروس هزار رنگ پاییز، در پشت نقاب خاکستری شهر را پنهان شده و افق دید در روزهای آلوده به شدت کاهش یافته، به طوریکه سرفه‌های ناشی از سوزش گلو نیز اشک چشم را جاری می‌کند.
وارد بلوار رجایی می‌شوم، برگ‌های درختان هم حال و روز خوشی ندارند، آلودگی شدید هوا که نقابی مه‌گونه بر چهره شهر کشیده، نتوانسته درختان را بفریبد و به قول شاعر “رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر درون” و تنها درختان سوزنی شکل دوام آورده و سایر درختان تن به سرمای پاییز سپرده‌اند.

خیابان چله‌دوان مقصد نهایی ماست که ساختمانی سفید رنگ و دلربا را در دل خود جای داده است، پله‌ها را که بالا می‌روم فضای سبز و بانشاط محوطه ساختمان شهرداری چنان حال و هوای روحم را در دستان خود می‌گیرد انگار کودک درون در گوشم نجوایی از ترانه‌های زندگی داشت.

از این همه زیبایی لذت می‌بردم و اکسیژن‌های این درختچه‌ها و گیاهان را با ولع بیشتر به ریه‌هایم وارد می‌کردم.
اتاق شهردار باقرشهر شلوغ بود و طی چند دقیقه‌ای که پشت درب منتظر ماندم، باز در افکار خود غوطه‌ور شدم، به طبیعتی می‌اندیشم که تنها قاب کوچکی از آن این همه شوق را به انسان هدیه می‌دهد و اما در مقابل این نعمت خدادادی چه کرده‌ابم؟
محو در افکار خود نشسته‌ام که به سوی دفتر شهردار دعوت می‌شوم، مرتضی همتی، شهردار باقرشهر به استقبال می‌آید، در اتاق شهردار نیز با وجود میزهای کشیده که صندلی‌های متعددی را دور خود جمع کرده تا اتاق حالت رسمی به خود بگیرد، این درختچه‌های بلند قامت و سبز هستند که خودنمایی می‌کنند.

در ادامه گفتگوی خبرنگار تهران نیوز با مرتضی همتی، شهردار باقرشهر در خصوص وضعیت فضای سبز و عوامل مؤثر در افزایش آلایندگی‌ها باقرشهر را می‌خوانیم.

سرانه فضای سبز در باقرشهر ۱۳ مترمربع است

شهردار باقرشهر ایجاد فضای سبز و ریه تنفسی را یکی از راهکارهای مقابله با آلودگی هوا برشمرد و گفت: با توجه به محدود شدن این شهر و هم‌مرزی در غرب با منطقه ۱۹، در شمال با منطقه ۲۰، در بخشی از شمال و شمال شرق تا بخشی از جنوب شرق با پالایشگاه و در جنوب با بهشت زهرا، هیچ جایی برای گسترش شهر وجود ندارد.
مرتضی همتی با اشاره به اینکه مساحت باقرشهر ۵۵۰ هکتار است، عنوان کرد: اخیرأ پیشنهاد شد ۲۵۰ هکتار در طرح جامع به محدوده شهر اضافه شود، اما در بررسی‌های به عمل آمده و جلسات برگزار شده این میزان به حدود ۲۰۰ هکتار رسید.
وی فضای پیرامونی حریم شهر باقرشهر را چهار هزار هکتار دانست و افزود: باید از این ۵۵۰ هکتار درآمد کسب و این چهار هزار هکتار را بدون هیچ عایدی حفظ و نگهداری کنیم، تا ساخت و ساز در محدوده آن انجام نشود.

شهردار باقرشهر سرانه فضای سبز باقرشهر را ۱۳ مترمربع و نسبتأ قابل قبول خواند و تصریح کرد: البته باید جنگل‌کاری و فضای سبز چند ده هکتاری پالایشگاه را نیز به آن اضافه کرد، همچنین در برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا افق ۱۴۰۴، قرار است ۶ هکتار به عرصه فضای سبز شهری افزوده شود.
همتی با محدود خواندن تنوع گونه گیاهی قابل کشت در باقرشهر، گفت: گیاهان متعددی در باقرشهر کشت شده، اما به دلیل بافت خاک و شرایط آب و هوایی منطقه خشک شده‌اند.
وی اظهار داشت: درختان سوزنی برگ و گونه‌های گیاهی مقاوم به املاح بالای آب در این منطقه بهتر رشد می‌کنند و در مجموع تنها هفت یا هشت گونه گیاهی قابلیت رشد در باقرشهر را دارند.

گستره فضای سبز جوابگوی حجم آلایندگی نیست

همتی در بیان راهکارهای مقابله با آلودگی و عوامل مؤثر در این باره، افزود: گستره فضای سبز جوابگوی این حجم از آلایندگی نیست و با وجود دلیل تنوع و تعدد موضوعات زیست محیطی گسترده‌ای که در منطقه وجود دارد، باید اقدامات گسترده‌تری در این حوزه انجام شود.
وی با اشاره به استقرار بزرگترین پالایشگاه نفت کشور در باقرشهر و تولید بیشترین ظرفیت نفت و گاز کشور در این پالایشگاه، عنوان کرد: دیگر صنایع پالایشگاهی و نیروگاهی در باقرشهر نیز آلایندگی‌های صوتی را ایجاد می‌کنند، به طوریکه مجموعه‌ای از عوامل آلاینده در این منطقه در حوزه آلودگی هوا، آلودگی‌های صوتی و منابع زیرزمینی مانع رشد برخی گونه‌های گیاهی در باقرشهر می‌شود.
شهردار باقرشهر با تاکید بر ضرورت یافتن راه‌حل‌هایی برای منشأ عوامل آلاینده،به عنوان مثال پالایشگاه در حال فعالیت است اما نحوه تولید و محصول تولید شده چنانچه بنزین با کیفیت بالا و دارای یورو ۵ تولید کنند. حجم بسباری از آلایندگی محیطی کاهش می‌یابد.
همتی اظهار کرد: پالایشگاه و نیروگاه منابع آلایندگی هستند و این حجم آلایندگی آنقدر زیاد است که اگر کل باقرشهر نیز درخت کاشته شود چندان در کاهش الایندگی تاثیر نخواهد داشت. چنانچه باقرشهر نیز حالت کاسه‌ای دارد بیش از ۹۰ درصد آلایندگی در باقرشهر میچرخد و یکی از دلایل اینکه این شهر از تهران نیز آلوده‌تر است همین مورد می‌باشد.
وی خاطرنشان کرد: این شهر در فصل بهار، شمال شرقی در تابستان، شمال غربی و در پاییز و زمستان جنوب با انباشت آلایندگی‌ها مواجه و این حجم آلایندگی روز به روز بیشتر و در نتیجه هر سال میزان الایندگی به دلیل انباشت بیشتر و بیشتر می‌شود.
شهردار باقرشهر تاکید کرد: در عین حال توسعه فضای سبز بازهم به دلیل تاثیر غیرقابل انکار گیاهان بر کاهش الودگی هوا در دستور کار است.

همتی اظهار داشت: به منظور اقدام موثر در جهت کاهش آلایندگی ها باید در منشا الودگی با استفاده از فن‌اوری نوین اقداماتی جهت کاهش تولید الایندگی رخ دهد زیرا حجم آلایندگی آنقدر بالاست که تنها با ابزار فضای سبز نمیشود به جنگ این حجم از الایندگی رفت

حریم محل توسعه عادی و احتمالی شهر میباشدو ما جایی برای توسعه این شهر نداریم.
در پایان گفتگو از نقش مردم جهت بهبود شرایط شهرشان جویا شدم و اقدامات کوتاه مدتی که هرچند کوچک اما نقشی در تصفیه هوای خانه‌هایشان داشته باشد که همتی در این باره اینگونه پاسخ داد: ۵۵۰ هکتار مساحت کل شهر می باشد اما بیشتر جمعیت در بافت فرسوده قرار گرفته که بعضا خانه ها ۳۵ متری می‌باشند و در آن چند خانوار شامل: زن و شوهر و فرزندان و پدر و مادرشان باهم زندگی می‌کنند. و نیازهای مردم بر اساس هرم مازلو مدنظر شهرداری و پیمانکار پسماند می‌باشد.

وی افزود، در اجرای طرح‌هایی همچون گلماند ( تحویل زباله‌ خشک و در مقابل دریافت گل و درختچه‌های کوچک) نیاز است تا در باقرشهر کارهای فرهنگی انجام و مردم به سمت نگهداری از گل و گیاه ترغیب شوند و این قبیل طرح‌ها باید بومی سازی شود.

گفتنی است، باقرشهر با مساحت ۵۵۰ هکتار و با جمعیتی بالغ بر ۸۰ هزار نفر بر اساس مصوبه هیأت وزیران در تاریخ چهارم تیرماه ۱۳۷۵ از شهر تهران (مناطق ۲۰ و ۱۹) جدا و به شهر تبدیل شد.