مرکز «شهر سلجوقی و دیالمه» مربوط به دوره سلجوقیان است و در شرق جاده ورامین، شمال شرقی شهر ری واقع شده و این اثر با شمارهٔ ثبت ۲۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و «دژ رشکان» با قدمتی در حدود ۲ هزار و ۳۰۰ سال نیز در محدوده اثر ثبتی مرکز شهر سلجوقی و دیالمه (مرکز دارالحکومه ری در دوران اسلامی) در کوه بی بی شهربانو واقع شده است.
این دژ که ساختار آن از سنگ و ساروج تشکیل شده و به دوره تاریخی اشکانیان تعلق دارد، محافظ هسته نخستین ری محسوب می شده است.
محققان و مورخان درباره وجه تسمیه دژ رشکان شهر ری و تاریخچه آن بر این باورند که از آنجا که این دژ میراث بجا مانده از دوره نسبتاً طولانی اشکانیان یا پارتیان است اسم این دژ بزرگ، رشکان، هم از واژه ارشک پایه گذار شاهنشاهی اشکانیان بود گرفته شده است.
کاوشگران باستان شناس در جستجوهای اخیر خود در محوطه دژ رشکان به آثاری از آخرین سازه‌های معماری کاخ سیاوش دست یافتند که آن را به اواخر دوره حکومت ساسانی نسبت می‌دهند.
در این قلعه کاخ‌ها، اموالی گران بها و اسلحه خانه‌هایی وجود داشت و بخش‌های اصلی قلعه تا زمان قاجار نیز بر جا بود، اما امروزه قسمت اعظم آن تخریب شده است.
گزارش خبرنگار ایرنا نیز حاکی از این است که بنا به گفته مردم محلی تجمع معتادان در این دژ بعد از ظهر و شبانه بیش از ساعات دیگر روز است؛ معتادانی که امنیت این منطقه را هم تهدید می‌کنند.
تذکر لازم به میراث داده شده است
رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران نیز در این باره به ایرنا گفت: گزارش‌هایی مبنی بر تجمع معتادان در این اثر تاریخی را شنیده ایم و در این مورد تذکر لازم به میراث برای حافظت از دژ رشکان داده شده است.
حسن خلیل آبادی ادامه داد: قرار شد تا میراث با همکاری نیروی انتظامی طرح جمع آوری معتادان و رسیدگی به دژ رشکان را در دستور کار قرار دهد و در این زمینه همکاری لازم را داشته باشد.
وی تصریح کرد: متاسفانه این دژ در ارتفاع بالایی از کوه بی بی شهربانو در مکانی خلوت واقع شده و زمینه را برای تجمع افراد آسیب دیده اجتماعی فراهم کرده است.
این عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: مسئولیت و حراست از دژ رشکان بر عهده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و باید این معضل هر چه زودتر رسیدگی شود.
میراث: جمع آوری معتادان برعهده نیروی انتظامی و بهزیستی است
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ری نیز در ادامه اظهار داشت: دژ رشکان با فضایی در حدود ۱۰ هکتار و در ارتفاع واقع شده و همین امر رسیدگی و حفاظت به این اثر تاریخی را با مشکل مواجه کرده است.
امیر مصیب رحیم زاده عنوان کرد: نگهداری و حفظ یک اثر تاریخی بر عهده میراث است و در این زمینه نیز بازرسان میراث به طور مستمر از این اثر تاریخی بازدید و در صورت تجمع معتادان برخورد می‌شود.
وی ادامه داد: معتادان به طور معمول شبانه در این اثر تاریخی تجمع می‌کنند.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ری افزود: حفاظت از این اثر تاریخی بر عهده میراث و جمع آوری معتادان بر عهده بهزیستی، شهرداری و نیروی انتظامی است.
وی بیان کرد: مکاتبات لازم در این زمینه با نیروی انتظامی، بهزیستی و شهرداری تهران انجام شده و امیدواریم در این زمینه با هم افزایی بیشتر، این اثر تاریخی را از وجود افراد آسیب دیده اجتماعی پاک کنیم.
رحیم زاده افزود: کوه بی بی شهربانو آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده و باید این منطقه به طور کامل ساماندهی شود و باید فکری اساسی در این زمینه با همکاری دستگاه ذیربط انجام شود.
شهرستان ری به لحاظ موقعیت جغرافیایی در ناحیه دشت قرار گرفته و کوه بی بی شهربانو و آراد به عنوان مظهر استواری و تپه چشمه علی یکی از قدیمی ترین آثار باستانی شهرری به عنوان شاخص در علم باستان شناسی در زمینه گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است.
هم اکنون ۳۹ اثر از مجموع ۱۹۷ اثر تاریخی شهرستان ری ثبت ملی شده اند.
