از تخریب خانه باغ قجری ملک تا ناخوش احوالی ابنیه تاریخی تهران
رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران با بیان اینکه خانه باغ قجری ملک در حال حاضر متروکه شده است، گفت: متاسفانه حال ابنیه تاریخی در تهران خوب نیست.
بیش از 30 ماه از فعالیت شورای پنجم شهر تهران می گذرد. در این دوره مصوبات متعددی در خصوص پروژه های نیمه تمام، اجرای پروژه های کوچک مقیاس و …. تصویب شد. هر چند برخی از مصوبات توسط شهرداری اجرایی نشد و باعث گله مندی اعضای شورای شهر تهران شد.
شورای پنجم از سال 96 تاکنون احداث پروژه بزرگی را در دستور کار نداشته و به گفته برخی اعضا اعتقادی به کارهای اینچنینی نداریم و از سوی دیگرپول هم نداریم.
یکی از وظایف مدیریت شهری حفظ و نگهداری ابنیه تاریخی است در دوره قبل در این زمینه اقداماتی صورت گرفت و بسیاری از این ابنیه از مالکان خریداری و برخی از آنها به خانه موزه تبدیل شد.
دراین دوره مدیران معتقدند که باید دیده بان ابنیه باشند و متولی این اقدامات میراث فرهنگی است و شهرداری باید جلوی تخریب این آثار را بگیرد.
حال و روز ابنیه تاریخی تهران خوب نیست و کلان شهر تهران با مشکلات زیادی روبه رو است. در هفته شوراها با حسن خلیل‌آبادی رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران در باره این موضوعات به گفت‌وگو نشستیم.
عملکرد شورای پنجم را چگونه بررسی می‌کنید؟
شورای پنجم شهر تهران به اندازه توان و قدرتش و براساس قوانینی که به شوراها اجازه تلاش می‌دهد، خدمت کرده است و علی‌رغم تنگناها، بی‌پولی، قرض، تحریم‌ها، افزایش قیمت که روی هزینه های شهرداری تأثیر مستقیم گذاشته، بدهی 60 هزار میلیاردی و انبوهی از کارمندان که هر ماه باید بخش عمده‌ای از بودجه شهرداری صرف حقوق و مزایای آنها شود، باز هم توانستیم خوب عمل کنیم.
با توجه به وضعیتی که داشتیم، شاید نگهداشت شهر هم دچار مشکل می‌شد، اما تلاش می‌کنیم که این کار را انجام دهیم و طرح‌های نیمه‌کاره را تکمیل کنیم و طرح‌های بزرگ هم مقیاس نتوانستیم اجرا کنیم و بیشتر طرح‌هایی که داریم، محله‌ای است و با مشارکت مردم اجرایی می‌شود.
چرا پروژه بزرگ‌مقیاس در تهران انجام ندادید؟
به میزان قابل توجهی در 12 سال گذشته تمرکز بر روی پروژه‌های بزرگ‌مقیاس بود. تونل صدر، نیایش، رسالت، بزرگراه امام علی(ع)، پل صدر و چندین پروژه دیگر اجرا شد. البته برخی از این پروژه‌ها مشکل ترافیکی را حل نکرد و شهر ما باید رویکرد انسان‌محور داشته باشد نه اتومبیل‌محور. ما به دنبال این هستیم که شهر رویکرد انسان‌محور داشته باشد. تهران دیگر نیاز به اتوبان ندارد و به حد کافی ساخته شده است.
وقتی در شهر ظرفیت ایجاد کنیم قطعا ًمیزان اتومبیل هم بیشتر می‌شود و مردم کمتر به سمت حمل و نقل عمومی می‌روند و دیگر شهر پر می‌شود از ماشین و دود و دم و حمل ونقل عمومی راکد می‌ماند.
بارها اعلام شده پروؤه های کوچک مقیاس در تهران انجام می شود اما خبری نیست؟می شود در این زمینه توضیح دهید.
100 میلیارد برای پروژه های کوچک مقیاس
در تهران اتوبان‌های فراوان داریم و جایی برای پیاده‌روها نمانده است. ما در حال حاضر به دنبال پروژه‌های کوچک‌مقیاس هستیم و در سال گذشته مبلغ 100 میلیارد تومان برای این کار تصویب کردیم. به عنوان مثال؛ خود بنده به منطقه 17 شهرداری تهران رفتم. در اطراف امام‌زاده حسن هنوزدر برخی محله هاجدول‌کشی‌هایی صورت نگرفته بود و آسفالت‌ها از بین رفته است. ما وارد عمق محلات شدیم و در حال بازسازی هستیم.
خدمات عمرانی در عمق مناطق کم است
ظاهر تهران خوب است، اما در عمق محلات، خدمات عمرانی کمتر است و ما باید به عمق محلات برویم. محله‌محوری ضرورت دارد و برنامه ما در یک سال آینده این است که پروژه‌های کوچک‌مقیاس در سطح محلات انجام دهیم. باید هویت محلات حفظ شود. مردم باید به محله خود تعلق داشته باشند و در نگهداشت آن مشارکت کنند.
یکی از شعارها این دوره مدیریت شهری ایجاد شفاف سازی بود ولی این کار به درستی انجام نشده است؟
چرا شفاف‌سازی‌هایی کرده‌ایم و بیشتر جلسات شورای شهر تهران را به صورت علنی برگزار کردیم و جلسه مخفی نداشتیم، فقط جلسات هم‌اندیشی بود که آن هم در حد گفت‌وگو است و مصوبات تماماً در جلسات علنی انجام شده است.
شهرداران در یک فرایند دموکراتیک انتخاب شدند و به دور از لابی‌های سیاسی تلاش کردیم که عزل و نصب‌ها صورت گیرد.
در شفاف سازی دچار ضعف‌های اساسی هستیم
ببینید در کل کشور اصولا ًدر مبحث شفاف‌سازی نواقص‌هایی وجود دارد و دچار ضعف‌های اساسی هستیم. برخی شفافیت‌ها به حوزه شخصی افراد بازمی‌گردد که ما نمی‌توانیم ورود کنیم، مثلا نمی‌توانیم بگوییم حقوق فلان معاون چقدر است، اما می‌توانیم اسم نیاوریم و بگوییم کسی در پست معاون شهردار، شهردار تهران و یا … چه میزان حقوق و مزایا دریافت می‌کند. این را هم بگویم که همیشه در شفاف‌سازی با مقاومت‌هایی روبه‌‌رو هستیم.
تا میانه راه را آمده‌ایم. باید ادامه دهیم و مقاومت را تبدیل به پذیرش کنیم. هنوز موضوعات مالی برخی شرکت‌ها و برخی قراردادها روی سامانه شفافیت نیامده است اما بخش های بارگذاری شده است مثلا در حوزه شهرسازی و معماری صدور پروانه‌ها را بر روی سامانه شفافیت قرار داده‌ایم که چه مجوزهایی با چند طبقه و با چه هزینه‌ای داده شده است.
تعداد زیادی پروژه نیمه کاره با پیشرفت فیزیکی بالا همچنان بلاتکلیف مانده است چرا این طرح ها به اتمام نمی رسد؟
علاقه ای به ادامه برخی پروژه های نیمه کاره نداریم/ پول نیست
ما دو جور طرح نیمه‌کاره داریم. با یک مدل از طرح‌های نیمه‌کاره ما مخالف هستیم و علاقه ای نداریم که آن را ادامه دهیم . یک‌جور هم طرح‌های نیمه‌کاره داریم که دوست داریم انجام دهیم، اما پول نداریم. شهرداری در جذب سرمایه‌گذار ضعیف است. باید سازوکارهایی فراهم کنیم که سرمایه‌گذار رغبت کند در شهرداری فعالیت کند و طرح‌هایی را که اجرا می‌کند باید توجیه اقتصادی داشته باشد.
معمولاً شهرداری طرف معامله خوبی نیست، ببینید در این چند سال چقدر طلبکار جلوی شهردار و شورای شهر تهران آمده‌اند و چقدر پیمانکار از ما طلب دارند؟ خب همه اینها باعث می‌شود که سرمایه‌گذار جذب نشود.
با کدام طرح‌های نیمه‌کاره مخالف هستید؟
برخی از طرح‌ها خیلی جزو برنامه‌های ما نیست که ادامه دهیم.
برخی پروژه‌ها بیش از 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارند ولی رها شده است؟ به هر حال کلی پول برای این پروژه ها هزینه شده است.
البته همه طرح‌ها اینطور نیست. به عنوان مثال، ترمینال شرق را ببینید، 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد اما هنوز راه نیفتاده است، چرا که بسیار از کارشناسان اعلام کرده‌اند توجیه اقتصادی ندارد و اختلاف‌نظرهایی در این زمینه وجود دارد.
در این دوره مدیریت شهری اعلام کرد برنامه های در زمینه فرهنگ دارند، توضیح می دهید تاکنون چه اقداماتی انجام شده است.
کوتاه نویسی بر روی تابلوهای شهر یکی از کارها
کاری که ما کردیم این است که رویکردهای فرهنگی را از کارهای نمایشی و مناسبتی به کارهای تعمیق فرهنگ شهروندی تبدیل کرده‌ایم. ما نباید مراسم برگزار کنیم، تمام مراسم‌ها متولی دارد، ما باید کارها را تسهیل کنیم. در موضوع اربعین ما نباید متولی باشیم، اما باید کمک کنیم. در حال حاضر به دنبال تعمیق فرهنگ شهروندی هستیم و کلاس‌های مختلفی برگزار کرده‌ایم. در همین ایام کرونا در برج میلاد کنسرت‌هایی بدون تماشاچی برگزار کرده‌ایم و خلاقیت‌هایی در حوزه فرهنگ ایجاد شده است. در سازمان زیباسازی شهرداری، جملات تغییرات بنیادی کرده است. در گذشته بر روی تابلوهای زیباسازی شهر تهران سه خط مطلب نوشته می‌شد، ولی امروز جملات کوتاه و با مفهوم شده است و سعی می‌کنیم پیام‌‌های مدیریت شهری را منتقل کنیم.
شورایاری ها را به سمت فضای مشارکت بردیم/مداخله ای دیگر در امور مالی ندارند
کار دیگری که کردیم در زمینه شورایاری ها بوده است در گذشته شورایاری ها مداخله در امور مالی محلات داشتند، اما امروز ما شورایاری‌ها را به سمت مشارکت مردم در فعالیت‌ها برده‌ایم و دیگر شورایاری‌ها در امور مالی مداخله‌ای ندارند و بیشتر فضای مشارکت و توسعه است و در موضوعات فرهنگی متولی هستند.
با توجه به اینکه شما رئیس کمیته میراث شورای شهر هستید تاکنون در جهت حفظ ابنیه تاریخی شهر چه اقداماتی انجام داده اید؟
به بسیاری از ابنیه تاریخی آسیب وارد شده است، اما ما به دنبال حفظ آثار تاریخی هستیم. مثلا چشمه علی در شهر ری را اگر غفلت می‌کردیم خشک می‌شد. بعداز احداث خط 6 مترو برای این چشمه مشکلاتی پیش آمد، اما با اقدامات صورت‌گرفته موانع برطرف و آب دوباره به چشمه علی بازگشته است و بیشتر از قبل هم آب دارد.
دقیقا توضیح می دهید چه کارهای کرده اید؟
شهرداری به عنوان دیده‌بان با این ابنیه برخورد می‌کند.
در گذشته شهرداری تهران بسیاری از خانه های تاریخی که در حال از بین رفتن بود را خریداری و تبدیل به خانه موزه می کرد ولی در این دوره از این دست کارها صورت نمی گیرد؟
جلوگیری از تخریب خانه های تاریخی
در گذشته شهرداری خانه‌موزه ایجاد می‌کرد و این کارها هم خوب است. ما نباید این کارها را انجام دهیم، چرا که ارشاد، میراث فرهنگی در این زمینه وظایفی دارد. ما باید اگر خانه‌ای واجد ارزش تاریخی است از تخریب آن جلوگیری کنیم. مثلاً قرار بود خانه نیما فروخته و تبدیل به برج شود، اما جلوی این کار را گرفتیم. خانه نیما در حال حاضر توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران در حال بازسازی است.
چه میزان بودجه برای حفظ ابنیه تاریخی درنظر گرفته اید؟
رقمش را یادم نیست.
برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی چه اقداماتی انجام می دهید؟
ما یک سیاست کلی داریم. هر جا ساختمان یا سازه‌ای ارزش تاریخی، معماری و فرهنگی داشته باشد، شهرداری مناطق روی آن اثر تاریخی فوکوس کرده و اجازه تخریب و تجدید بنا نمی‌دهند، اگر هم تجدید بنا شود باید بازسازی شود. ما نباید بگذاریم که به آثار تاریخی آسیب اساسی وارد شود و اجازه ساخت و ساز در ابنیه‌های تاریخی را نمی‌دهیم. تأکید می‌کنم نقش ما دیده‌بان است و باید از میراث فرهنگی به عنوان هویت شهر حفاظت کنیم.
تخریب بسیاری از مکان های تاریخی/ از بین رفتن هزار قنات
حال هویت شهر خوب نیست. بسیاری از مکان های تاریخی از بین رفته است. چندین هزار قنات در تهران از بین رفته است. ساختمان قدیمی کفش ملی در حال تخریب است. بنگاه فرد شیشه و خانه ملک تخریب شده و در حال حاضر ویرانه ای بیش نیست در حالی که اینها آثار تاریخی هستند.
برخی خانه های تاریخی ثبت میراثی نشده است
برخی از خانه‌ها و بناهای تاریخی در تهران تهران ثبت شده‌اند و برخی هم ثبت نشده اند خانه های که ثبت نشده اند در معرض آسیب جدی تری هستند و از دست سودجویان در امان نیستند ما در کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران نسبت به تخریب آثار تاریخی شهر حساس هستیم و این موضوعات را به جد پیگیری می کنیم.
درباره خانه ملک که به گفته خودتان در حال حاضر خرابه ای بیش نیست بیشتر توضیح می دهید؟
از ملک چیزی جز یک خرابه باقی نمانده است
از خانه ملک چیزی نمانده است و به خرابه‌ای تبدیل شده، این خانه تاریخی است و واجد ارزش است، اما متروکه شده است. فقط خدا را شکر توانستیم از تخریب خانه نیما جلوگیری کنیم.
بی توجهی زیادی به این باغ تاریخی شده و در صورت ادامه این روند به طور قطع این مجموعه به صورت کامل از بین می رود. 2 بنای قدیمی در باغ ملک به واسطه ارزش تاریخی و فرهنگی وجود دارد که گویای بخشی از تاریخ معاصر تهران و شهر ری است.
این باغ در مالکیت بنیاد مستضعفان است و وظیفه سازمان میراث فرهنگی است که پیگیر ابنیه تاریخی باشد و از آنها محافظت کند و باید هر چه سریعتر برای این خانه تاریخی کاری کرد البته بنیاد قول های دراین زمینه داده است.
این را بگویم که مجموعه باغ تاریخی ملک در ضلع جنوبی حرم عبدالعظیم حسنی شهرری است، این بنای تاریخی مربوط به دوره قاجار است و حدود 17 سال پیش به عنوان خانه باغ ملک در فهرست میراث ملی کشور ثبت شد.
خانه باغ ملک در شهرری معروف به قصر ملک است و این بنا توسط میرزا حسین خان از معماران به‌نام خراسانی به سفارش حاج حسین ملک ساخته شد. این خانه باغ قجری باید حفظ شود و تبدیل به مجموعه های فرهنگی و گردشگری شود.البته قابل ذکر است که بخش هایی از باغ ملک در سال های گذشته به مدرسه و مرکز فرهنگی تبدیل و از مجموعه اصلی جدا شده است.
این مکان ها می توانند محل خوبی برای گردشگری باشد و می توان از این بخش درآمد خوبی داشت چرا نباید از این ظرفیت استفاده شود.
بنگاه فرد شیشه و ساختمان کفش ملی هم در حال تخریب است و شهردار منطقه 12 در این باره هشدار داده است و گفته مالک کفش ملی ساختمان را رها کرده است.
بله درست است اما باید سازمان های مرتبط در این زمینه ورود کنند تا بتوانیم این مکان ها را نجات دهیم.من درباره تخریب بنگاه فرد شیشه تذکراتی هم در صحن شورا دادم ولی متاسفانه حال ابنیه تاریخی در تهران خوب نیست.
