آرادکوه در سایه کرونا قد می‌کشد
در جنوب کهریزک، آرادکوه که گاهی ارتفاع زباله‌هایش به ۶۰ متر هم می رسد، فارغ از هیاهوی شیوع ویروس کرونا همچنان قد می کشد و زباله می‌بلعد.
شاید نیم قرن پیش که سنگ بنای مجتمع پردازش و بازیافت زباله «آرادکوه» گذاشته شد، کمتر کسی فکر می کرد امروز نزدیک به ۱۴۰۰ هکتار از زمین های این منطقه مدفن انواع زباله باشد؛ ظرفیت آن تکمیل شود اما باز هم زباله ها به این منطقه سرازیر شوند.
این منطقه که روزگاری معضل زباله و آلودگی را از پایتخت می زدود، امروز خود به کلاف سردرگمی برای محیط زیست و شهروندان آن تبدیل شده و بوی تعفن ناشی از آن بویژه در ماه های سرد سال و زمانی که وزش باد شدت می گیرد، ریه پایتخت نشینان را می آزارد.
آسمان آرادکوه به مدد انباشت زباله های خانگی و شیرابه های آن مامن کلاغ هایی شده که در جست و جوی نان هستند و وقتی دسته جمعی به پرواز در می آیند آسمان منطقه هم رنگ سیاهی می گیرد.
یافتن آرادکوه در روزگار امروز آن هم به مدد مسیریاب های اینترنی کار سختی نیست؛ باید از سمت جاده قدیم تهران – قم حرکت کرد تا در جنوب کهریزک به آرادکوه رسید؛ حتی اگر نقشه و فناوری در دسترس نباشد، از خط شیرابه ای که کامیون های حمل زباله روی جاده به جای گذاشته اند و شدت بوی نامطبوع ناشی از انباشت آنها، می توان راه را یافت.
کلانشهر تهران روزانه حدود هشت هزار تن زباله راهی کهریزک می کند و آنطور که پیروز حناچی شهردار تهران گفته، هزینه امحای هر کیلو زباله ۱۶۷ تومان است.
تداوم دفن زباله های تهران در منطقه کهریزک داستان دنباله داری است که هر از چندگاهی بین مسئولان شهری مطرح می شود و هر بار هم بدون نتیجه پایان می پذیرد.
از همین منظر بحث انتخاب محل جدید دپوی زباله در تهران سالهاست که بی فرجام مانده و هر بار که نام منطقه ای مطرح می شود، واکنش و مخالفت مسئولان و ساکنان محلی را هم به دنبال دارد.
شیوع کرونا در کلانشهر تهران از ابتدای اسفند ماه، نه تنها کهریزک را بی نصیب نگذاشت بلکه داستان آرادکوه را پیچیده تر کرد زیرا ورود این حجم زباله بخصوص زباله های بیمارستانی آلوده به ویروس، می توانست آنجا را به کانون انتشار بیماری تبدیل کند، چنانچه همین اتفاق هم در سکونتگاههای همجوار آرادکوه افتاد و کهریزک به یکی از نقاط قرمز و بحرانی تبدیل شد.
تعطیلی مرکز تفکیک زباله
با جدی تر شدن احتمال آلودگی برخی پسماندهای خانگی به ویروس کرونا، از اسفندماه گذشته عملیات تفکیک پسماندهای شهری و فعالیت سالن‌های پردازش شهرداری در مجتمع دفع زباله آرادکوه متوقف شد.
همین تصمیم سبب شد تا تمامی پسماندهای شهری و خانگی جمع‌آوری و بدون انجام پردازش یا ورود به دستگاه ریجکت سوز و کمپوست به صورت مستقیم دفن شوند.
کاهش ترددها و تعطیلی شهر تهران یک مزیت برای مدیریت پسماند داشت و آن اینکه میزان تولید زباله هم در ماه اسفند نزولی شد و میزان ورود پسماندهای شهری پایتخت به «مجتمع پردازش و دفع پسماند آرادکوه» از ۷۵۰۰ تن در روز به ۴۹۰۰ تن رسید.
با این حال به دلیل توقف عملیات تفکیک زباله و استفاده مردم از وسایل حفاظتی اعم از ماسک و دستکش به ورودی پسماندها اضافه شد به طوری که اکنون میزان پسماند شهری پایتخت بار دیگر به هفت هزار و ۵۰۰ تن در روز رسیده است.
البته به گفته صدرالدین علیپور مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری تهران روند کاهش تولید زباله شامل زباله‌های بیمارستانی نیز شده و به نزدیک ۹۰ تن در روز رسیده است.
به طور کلی و در شرایط کرونایی روزانه بین ۸۰ تا ۱۱۰ تن پسماند بیمارستانی در کلانشهر تهران تولید می شود که با تصمیم اداره محیط زیست از اسفندماه همه آنها اعم از عفونی و عادی به عنوان پسماند عفونی در کهریزک دفن می شوند.
فرصتی برای جابجایی آرادکوه
تلاش برای جابجایی مرکز دپوی زباله تهران موضوع جدیدی نیست؛ در دولت تدبیر و امید هم بارها این موضوع مطرح شده است؛ برای نمونه رییس جمهوری در سفر استانی سال ۹۴ به شهرستان ری مقرر شد تا تدابیر ویژه ای برای کاهش و برطرف شدن معضل چندین و چند ساله کهریزک به کار بسته شود.
در اسفند ماه سال ۹۷ هم از رییس سازمان حفاظت محیط زیست اینگونه نقل قول شد که رییس جمهوری دستورانتقال مرکز دفن زباله آرادکوه را به مکان دیگری – حدود ۱۰۰ کیلومتر پایین تر از مکان فعلی – داده است.
یکسال پیش یعنی اردیبهشت ۹۸ هم استاندار تهران بار دیگر وعده جابجایی مرکز دفن زباله پایتخت را داد و البته این را هم گفت که این کار باید در یک افق بلندمدت انجام شود و در این رابطه محیط زیست با شهرداری تهران وارد مذاکره شده است.
اکنون و در شرایط کرونایی و کاهش ورود زباله ها به کهریزک منتقدان تداوم فعالیت مرکز تفکیک پسماند آرادکوه بر این باورند وقت آن رسیده برای این مشکل چاره جویی جدی شود.
حسن خلیل آبادی عضو شورای اسلامی شهر تهران یکی از این افراد است که چندی پیش در جسله علنی شورای شهر گفته بود: نباید کل پسماند شهر تهران به شهرری برود و شرایط کرونایی فرصتی ایجاد کرده که برای جابجایی مرکز آرادکوه فکر اساسی کرد.
مرکز آرادکوه دیگر گنجایش زباله ندارد
اکنون با گذشته نزدیک به سه ماه از شیوع کرونا در استان تهران، بخشدار کهریزک بر این باور است که در هر صورت دیگر آرادکوه گنجایش دفن زباله ندارد زیرا نیم قرن پیش برای تهرانی با جمعیت پنج میلیون نفر پیش بینی شده بود اما امروز با افزایش جمعیت این شهر شاهد رشد تصاعدی زباله های عادی و بیمارستانی هستیم.
امین بابایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا توضیح می دهد که امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا فرآیند تفکیک و بازیافت در ایستگاه‌های میانی پسماند و آرادکوه متوقف شد و همه کارگرانی که در این حوزه ها کار می کنند برای به حداقل رساندن ابتلا به کرونا ویروس تعطیل شدند.
به گفته وی، این روند تا تثبت وضعیت کرونا بر اساس دستورالعمل‌های ستاد ملی و استانی و به منظور حفظ سلامت کارگران استمرار دارد.
بخشدار کهریزک نیز از جابجایی این مرکز را از ضرورت های منطقه و تهران می داند و بر این باور است که با توجه به تاسیسات مختلفی که برای دفع و بازیافت پسماند های شهر تهران در کهریزک ایجاد شده، مشکلات زیست محیطی منطقه رو به افزایش است اما درباره اینکه چرا دستور رییس جمهوری برای جابجایی این مرکز هنوز اجرایی نشده، به برخی اختلاف نظرها میان دستگاه های مرتبط استناد می کند که سبب شد پیشنهاد ایجاد مرکز مدیریت ویژه پسماندهای صنعتی در هوشنگ‌آباد و عزیزآباد داده شود.
با این حال به گفته محمد تقی‌زاده معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران طرح مطالعاتی ایجاد این مرکز نیز صورت گرفته که البته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند با تاکید بر جابه‌جایی مجتمع پردازش و دفع آرادکوه، شرایط را برای این جابه‌جایی‌ها زمان‌بر دانسته است.
کرونا دفن زباله را بیشتر کرد
بخشدار کهریزک تاکید دارد که از زمان شیوع کرونا میزان دفن زباله در آرادکوه بیشتر شده است و اینطور توضیح می دهد: تولید زباله در تهران حدود ۷ هزار و ۵۰۰ تن بود که با اقدامات شهرداری تهران در تفکیک پسماندهای خشک و تر این میزان به حدود ۵ هزار تن کاهش پیدا کرده بود اما در پی شیوع کرونا و به دنبال توقف عملیات تفکیک، روزانه ۷ هزار و ۲۰۰ تن پسماند در آرادکوه دفن می شود.
«همچنین حجم زباله های بیمارستانی در گذشته و پیش از شیوع کرونا خیلی کمتر از ۵۰ تن در روز بود اما این عدد در روزهای شیوع کرونا به ۱۱۰ تن زباله بیمارستانی رسیده است که تفکیک نشدن پسماند شرایط را برای سازمان مدیریت پسماند دشوارتر کرده است».
بابایی بر این باور است که افزایش میزان دفن زباله در آرادکوه برای محیط زیست مشکل ساز خواهد بود و تنها راهکار پیشنهادی همراهی شهروندان در کاهش تولید زباله خانگی و همچنین اهتمام مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی برای بی خطرسازی این نوع پسماندها است.
جابجایی آرادکوه بعد از اتمام مطالعات طرح جامع پسماند
بخشدار کهریزک با تایید این موضوع که زمان جابجایی مرکز پسماند از آرادکوه فرا رسیده است، می گوید: پیش از موضوع کرونا در جلسات کارگروه مدیریت پسماند استان تهران مقرر شد تا شهرداری تهران با همان مشاوری که کار طرح جامع پسماند تهران را انجام می‌دهد گزینه‌های مکان‌یابی جدیدی را هم برای انتقال آرادکوه مورد مطالعه قرار دهد.
شهرداری تهران در قالب قراردادی ۱۸ ماهه که توسط مرکز مطالعه و برنامه‌ریزی شهرداری تهران با شرکت مشاور منعقد کرده است که موعد اتمام مطالعات در این خصوص پایان شهریور امسال است.
البته بابایی تاکید می کند، از آنجا که موضوع مکان‌یابی برای انتقال آرادکوه بعداً به موضوع طرح جامع پسماند تهران اضافه شد و در حال حاضر مشخص نیست با شیوع کرونا و افزایش تعهدات شرکت مشاور این طرح و مکان‌یابی آرادکوه به چه زمانی موکول می‌شود، از این رو پیگیر این هستیم تا این موضوع به سرانجام مناسبی برسد.
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون ۱۲۰ هزار و ۱۹۸ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۵۱ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۶ هزار و ۹۸۸ نفر رسید.
ویروس کرونا که عامل شیوع بیماری کووید – ۱۹ در جهان به شمار می رود یک بیماری ویروسی است که تاکنون بیش از چهار میلیون نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است.
