نسخ خطی تاریخی عبدالعظیم حسنی در آستان قدس رضوی

، گنجینه نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیش از یکصدهزار نسخه خطی ارزشمند در موضوعات گوناگون را در خود جا داده است که برخی از این نسخ به حضرت عبدالعظیم حسنی، احوالات ایشان، زندگی‌نامه و آستان مبارک ایشان اختصاص یافته است.

از مهم‌ترین این نسخه‌ها، نسخه‌ای خطی از کتاب «تاریخ احوال حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)» است که به زبان فارسی بوده و در سال 1293 هجری قمری به دست علیقلی‌میرزا اعتمادالسلطنه تألیف و در سال 1307 هجری قمری به قلم محمدبن علی اصفهانی به خط نستعلیق با عناوین شنگرف کتابت شده است.

دیگر نسخۀ نفیس در این موضوع، نسخۀ دست‌نوشتۀ خطی به زبان فارسی با عنوان مجموعه اسناد و فرامین درباره آستانۀ عبدالعظیم(ع) است که به دست محمدعلی هدایتی در قرن سیزدهم تهیه شده و در قرن چهاردهم به خط نستعلیق تحریری کتابت و به دست مرتضی سادات کیانی وقف کتابخانۀ مرکزی آستان مقدس رضوی شده است.

در میان نسخه‌های چاپ‌سنگی نیز نسخه‌ای با عنوان «خصایص‌العظیمیه در ثواب زیارت حضرت شاه عبدالعظیم(ع)» تألیف جواد عبدالعظیمی به کتابت محمدحسین گلپایگانی است که در سال 1318 هجری قمری در تهران به چاپ رسیده است. در دو صفحۀ آغازین آن، شجره‌نامۀ حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) آمده است. همچنین قوانین آستانۀ مبارکۀ حضرت شاه عبدالعظیم(ع) به این نسخه ضمیمه شده و وقفی میرزا شفیع‌خان مستشار الملک گرکانی است که نسخۀ عکسی آن نیز در کتابخانۀ آستان قدس موجود است.

گفتنی است که حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) فرزند عبدالله بن علی، مشهور به «شاه عبدالعظیم» و «سیدالکریم» از سادات حسینی است که نسب ایشان با چهار واسطه به امام حسن مجتبی(ع) رسیده و از نوادگان حضرت است که به حسنی شهرت یافته است. حرم شاه‌عبدالعظیم، در شهر ری، زیارتگاه شیعیان است که در برخی روایات، ثواب زیارت قبر او را برابر با ثواب زیارت قبر امام حسین(ع) دانسته‌اند.