استفاده از فاضلاب برای کشاورزی در جنوب تهران

کارشناسان بهداشت و محیط زیست براین باورند که استفاده و آبیاری دراز مدت با آبهای غیرمتعارف سبب محدودیت و چالشهایی از جمله مخاطرات بهداشتی برای کشاورزان، مصرف کنندگان مواد غذایی، شور وسدیمی شدن خاک و آلودگی آبهای زیرزمینی می شود.

منابع آبی نامتعارف به آن دسته از آبها اطلاق می شود که از آنها به صورت معمول نمی توان استفاده کرد و برای بکارگیری آنها به اعمال سیاست های مدیریتی و حفاظتی ویژه نیاز است.

بخش کشاورزی کهریزک از گذشته تاکنون یکی از کانون های اصلی کشت سبزی و صیفی در استان تهران بوده که امروزه به دلیل کاهش منابع آبی سالم و افزایش آلودگی آب های سطحی کشاورزان این بخش دچار مشکلات شدند.

کشاورزان بخش کهریزک در جنوب تهران تامین نشدن حق آبه کشاورزی را علت آبیاری کشتزارهای سبزی و صیفی با آبهای نامتعارف عنوان می کنند، این درحالی است که به گفته کارشناسان بهداشتی این روش آبیاری سلامت مردم را تهدید می‌کند.

آب مصرفی کشاورزان بخش کهریزک از رودخانه کن، قنات و روان آب های جاری تامین می شده که امروز به دلیل خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی و توسعه کلان شهر تهران منابع آبی این بخش به طرز چشمگیری کاهش و در بسیاری از موارد نیز آلوده شده است.

به گفته کارشناسان بهداشتی، آبیاری محصولات کشاورزی به ویژه سبزی و صیفی که به صورت تازه مصرف می شود با فاضلاب و پساب های صنعتی باعث ایجاد انواع بیماری های عفونی و سرطان های مختلف در مصرف کنندگان این محصولات می شود.

آبهای نامتعارف ناقل انواع بیماری هستند

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان ری در این باره  گفت: آبیاری مزارع با آبهای نامتعارف از نظر قانونی و بهداشتی ممنوع است، به خاطر آلودگی های میکروبی،  شیمایی، وجود سموم  و مواد صنعتی که در این آبها هستند می توانند انواع بیماری را منتقل کنند.

دکتر علیرضا صدرایی بابیان اینکه استفاده از آبهای نامتعارف بیماریهای نظیر عفونی، پوستی و اختلالات مختلف را ایجاد می کند، افزود: درصورت مشاهده و گزارش آبیاری مزارع با این گونه آبها حتما با اقدام قانونی نسبت به معدوم سازی محصولات اقدام و متخلفان را به مراجع قانونی معرفی می کنیم.

وی تاکید کرد: استفاده از این نوع آبها خطرناک است و چون سلامت مردم را به خطر می اندازد از توزیع این محصولات در سطح بازار و جامعه جلوگیری می کنیم

این مسئول خاطرنشان کرد: انواع سموم نامتعارف در این گونه آبها از جمله فاضلاب های صنعتی که ممکن است ترکیبات مختلفی مانند سرب و مواد سمی را دشته داشته باشند،  سلامتی شهروندان را به شدت تهدید می کند.

صدرایی اظهار داشت: برخی از این محصولات مانند سبزی خوردن که خام مصرف می شوند، البته پخته شدن نهایت میکروبهای موجود را از بین می برد ولی سموم و مواد شیمایی که در بسیاری از این آبها موجود است با جوشاندن و پختن از بین نمی رود.

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان ری یادآور شد: این نوع آبیاری در سالهای اخیر کمتر شده و جسته و گریخته در جنوب تهران مشاهده می شود،  از طریق بازرسان شبکه بهداشت، جهاد کشاورزی و گاهی شکایتهای مردمی از اینگونه آبیاری مطلع می شویم و بلافاصله با دستور قضایی نسبت به جمع آوری و معدوم سازی محصولات اقدام می کنیم.

حق آبه کشاورزان بخش کهریزک تامین نمی شود

محمد بختیاری یکی از کشاورزان و سبزی کاران بخش کهریزک در خصوص آبیاری محصولات کشاورزی با آب نهر فیروزآباد ، گفت: کشاورزان بخش کهریزک از رودخانه کن حق آبه کشاورزی دارند ولی به دلیل کم آبی و آلوده شدن آن، حق آبه آنان تامین نمی شود.

وی اظهار داشت: کشاورزان برای تامین معاش و خشک نشدن زمین های کشاورزیشان مجبور به استفاده از آب نهر فیروزآباد و سایر آب های نامتعارف می شوند.

بختیاری با بیان اینکه قلع و قمع و امحای اراضی کشاورزی در بخش کهریزک و سایر نقاط راه حل خوبی برای استفاده نکردن از فاضلاب در کشاورزی نیست، خاطرنشان کرد: مسئولان بجای برخورد قهری به دنبال راهکاری برای تامین آب مناسب کشاورزی باشند.

وی یادآور شد: اجداد ما سالیان سال در همین منطقه با آب رودخانه کن، قنات ها و روان آب های موجود اقدام به کشاورزی و به خصوص سبزی کاری می کردند ولی امروز که به دلیل استفاده آب در کلان شهر برای مصارف خانگی و آشامیدن حق آبه ما پایمال می شود.

بختیاری با اشاره به اینکه احداث مترو تهران و بزرگراه های مختلف موجب مسدود شدن قنات های بخش کهریزک شده است، اضافه کرد: پس از احداث تصفیه خانه جنوب تهران امیداوار بودیم که آب آن به کشاورزان بخش کهریزک تعلق بگیرد ولی آن نیز نصیب کشاورزان ورامین شد و ما با مشکل کم آبی همچنان مانده ایم.

مزارع آلوده سبزی و صیفی به شبکه بهداشت معرفی می شوند

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ری با اشاره به اینکه این اداره وظیفه قلع و قمع و تخریب اراضی کشاورزی آبیاری شده با آب های نامتعارف را براساس قانون ندارد، گفت: کارشناسان جهاد کشاورزی اراضی آبیاری شده با فاضلاب را به شبکه بهداشت معرفی می کنند.

جبرئیل برادری با بیان اینکه امسال ۱۶ هکتار از اراضی آبیاری شده با فاضلاب توسط کارشناسان جهاد کشاورزی به شبکه بهداشت معرفی شده است، خاطرنشان کرد: شبکه بهداشت براساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی که در آن قانوگذار استفاده از فاضلاب خام را برای مصارف کشاورزی ممنوع کرده است برعلیه کشاورز متخلف به دستگاه قضایی شکایت می کند.

وی با تاکید براینکه جهاد کشاورزی وظیفه صیانت از کیفیت محصولات کشاورزی به ویژه سبزی و صیفی جات که به صورت تازه خوری و خام استفاده می شود را دارد، افزود: کارشناسان جهاد کشاورزی به صورت متناوت زمین های کشاورزی شهرستان ری را به لحاظ استفاده از آب های نامتعارف رصد می کنند.

برادری اضافه کرد: جهاد کشاورزی شهرستان ری با توجه به اینکه مقدار زیادی از آب های وارده شده به این شهرستان از طریق رودخانه سرخه حصار، کن، نهر فیروزآباد و سایر منابع آبی آلوده هستند اقدامات فرهنگی زیادی در جهت آشنایی کشاورزان با مضرات استفادها از آب های آلوده در محصولات کشاورزی انجام داده است.

این مسئول با اشاره به اینکه از ظرفیت شوراهای اسلامی شهر و روستا، دهیاری ها و افراد ذینفوذ در میان کشاورزان برای کاهش استفاده از آب های نامتعارف در تولید محصولات کشاورزی به ویژه سبزی و صیفی انجام شده است، گفت: هم اکنون هیچگونه برنج کاری تا سال ۹۳ در حدود ۸۰ هکتار بود در شهرستان ری وجود ندارد و همچنین سبزی کاری نیز در بخش کهریزک و قلعه نو با آب های نامتعارف به شدت کاهش داشته است.

برداری در خصوص آلودگی منابع آبی و حق آب کشاورزان شهرستان ری نیز، اظها ر داشت: طبق ماده ۴۶ قانون توزیع عادلانه آب، آلوده ساختن آب ممنوع است، مسئولیت پیشگیری و ممانعت و جلوگیری از آلودگی منابع آب به سازمان حفاظت محیط زیست است.

وی تاکید کرد: اداره محیط زیست شهرستان ری نباید اجازه آلودگی آب توسط صنایع مختلف را در شهرستان ری بدهد، در این زمینه نیز ما چندین مرحله شکایت کرده ایم ولی چون مسئول نبودیم کاری نتوانستیم انجام دهیدم.

برادری یادآرو شد: سالیانه در حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب روان آب از طریق منابع آبی وارد شهرستان ری می شود که از این میان ۲۰۰ میلیون لیتر آب سالم و ۲۰۰ میلیون لیتر آب آلوده و نامتعارف است که باید از طریق اداره محیط زیست، آب منطقه ای، شهرداری تهران و سایر دستگاه های دخیل به این وضع چاده اندیشی شود.
این مسئول با اشاره به اینکه براساس مصوبه هیات وزیران اگر جهاد کشاورزی به هر دلیل از کاشت محصولات کشاورزی ممانعت به عمل آورد باید هزینه نکاشت به کشاورزان بدهد، گفت: در شرایط بد اقتصادی فعلی امکان پرداخت هزینه نکاشت به کشاورزان وجود ندارد.

برادری یادآور شد: اگر حق آبه کشاورزان ری در بالادست یعنی کلان شهر تهران آلوده و همچنین در مصارف آشامیدنی مصرف نمی شد، ۲۹ هزار هکتار زمین زیرکشت شهرستان ری به ۴۵ هزار هکتار افزایش پیدا می کرد.

کشاورزان کهریزک حق استفاده از آب نهر فیروزآباد را ندارند

رییس اداره محیط زیست شهرستان ری با بیان اینکه نهر فیروزآباد منشاء طبیعی ندارد و فقط روان آب ها و فاضلات سطحی کلان شهر تهران را براساس شیب طبیعی زمین به پایین دست هدایت می کند، تاکید کرد: کشاورزان بخش کهریزک و حاشیه ای نهر فیروزآباد حق استفاده از آب این نهر را ندارند.

زهره عبادتی گفت: حق آبه کشاورزان فقط از رودخانه هایی که منشاء طبیعی دارند تامین می شود در حالی که نهر فیروزآباد اصلا منشاء طبیعی ندارد که کشاورزی از آن حق آبه داشته باشد.

وی با بیان اینکه کشاورزان شهرستان در بخش قلعه نو از رودخانه سرخه حصار، در بخش کهریزک از رودخانه کن و در بخش حسن آباد فشافویه از رودخانه کرج حق آبه کشاورزی دارند، افزود: تعداد کشاورزانی که حق آبه کشاورزی دارند بخصوص در بخش کهریزک بسیار محدود است.

این مسئول اظهار داشت: آلوده شدن حق آبه کشاورزی به خصوص در بخش کهریزک که کشاورزان آن حق آبه بسیار کمی را از رودخانه کن دارند دلیل خوبی برای استفاده از فاضلاب نهر فیروزآباد برای تولید سبزی و صیفی نیست و باید جهاد کشاورزی اجازه کاشت در حاشیه این نهر را ندهد.

عبادتی با اشاره به اینکه اداره محیط زیست شهرستان ری خروجی تمامی واحدهای صنعتی حاشیه روخانه های این شهر را رصد می کند که فاضلابی به داخل رودخانه ها وارد نشود، گفت: ۱۰۰ واحد سنگشویی که فاضلابشان به صورت خام وارد رودخانه های شهرستان ری می شد از سال گذشته شناسایی و به دادگاه معرفی شدند.

وی ادامه داد: همچنین تمامی واحدهای چربیگیری حاشیه نهر فیروزآباد از بخش کهریزک جمع آوری به شهرک صنعتی چرمشهر منتقل شدند و هم اکنون نیز نیز ۲۰ واحد زهتابی در بخش کهریزک شناسایی و به دادگاه معرفی شدند.

این مسئول با اشاره به اینکه ۱۰۰ واحد قالیشویی نیز در شهرستان اخطاریه زیست محیطی دریافت کردند، افزود: واحدهای آلاینده جنوب تهران بیشتر واحدهای صنفی هستند نه صنعتی که به صورت قارچی رشد کرده اند.

عبادتی تاکید کرد: بازرسان اداره محیط زیست ورودی تمامی رودخانه های شهرستان ری را در حوزه سرزمینی ری رصد می کنند ولی منابع آبی این شهرستان بیشتر در بالادست و در کلان شهر تهران آلوده می شوند.

وی با بیان اینکه اداره کل محیط زیست تهران هم وضعیت منابع آبی را در شهر تهران رصد رصد و نظارت می کند، بیان داشت: تنها راه حل مشکل آلودگی منابع آبی شهرستان ری و جنوب استان تهران احداث ۲ تصفیه خانه مصوب و مجوز گرفته است که باید آب منطقه ای عملیات احداث آن را آغاز نماید.

عبادتی با اشاره به اینکه استفاده از فاضلاب و پساب صنعتی در کشاورزی علاوه بر آلودگی محصولات تولیدی می تواند موجب آلودگی خاک و از دست رفتن حاصلخیزی آن شود، ابراز کرد: جهاد کشاورزی نباید اجازه کشت با محصولات کشاورزی با فاضلاب را به کشاورزان بدهد.

با هرگونه کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب به شدت برخورد می شود

بخشدار کهریزک از توابع شهرستان ری با بیان اینکه طی یک ماه گذشته ۸۰ هکتار از زمین‌های زیرکشت سبزی به دلیل استفاده از آب‌های نامتعارف در این بخش امحا شد، گفت: باهرگونه کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب به شدت برخورد می شود.

امین بابایی افزود: این زمین ها عمدتا در حاشیه نهر فیروزآباد بودند که به دلیل استفاده از فاضلاب جاری در این نهر و به جرم تهدید علیه امنیت عمومی با حکم قضایی امحا و ۲ نفر نیز در این رابطه بازداشت شدند.

وی با بیان اینکه فعالیت‌های کشاورزی با آب‌های نامتعارف و غیربهداشتی برای مصرف کننده و تولیدکننده اثرات زیانباری دارد، اظهار داشت: محصولات تازه مصرف به عمل آمده با این آب‌ها انواع بیماری‌ها را ایجاد کرده و به خاطر انتقال فلزات سنگین از طریق آنها، افراد مصرف کننده به انواع سرطان‌ها مبتلا می‌شوند.

بابایی تصریح کرد: بخشداری کهریزک بر اساس قانون با هرگونه کشت محصولات کشاورزی با آب‌ها نامتعارف برخورد قاطع می‌کند، کشاورزان به خصوص سبزی و صیفی کاران به دلیل اینکه محصولاتشان به صورت تازه و مستقیم مورد مصرف قرار می گیرد باید اصول بهداشتی در تولید محصولاتشان را مد نظر قرار دهند.

این مسئول بابیان اینکه کشاورزان تضییع حقابه آنان توسط کلانشهر تهران را یکی از دلایل استفاده از آب‌های نامتعارف در بخش کشاورزی کهریزک می دانند، تاکید کرد: مسئولان شهر تهران باید در خصوص احقاق حقابه کشاورزان بخش کهریزک که هم اکنون برای آشامیدن مرم پایتخت استفاده  می‌شود، اقدامات لازم را انجام دهند.

بابایی یادآرو شد: تامین نشدن حق آبه کشاورزی دلیل خوبی برای استفاده از فاضلات در تولید محصولات تازه مصرف مانند سبزی و صیفی نیست، کشاورزان بخش کهریزک می توانند از روش های نوین کشاورزی مانند گلخانه با مصرف آب کم برای تولید محصولاتشان استفاده کنند.

وی ادامه داد: هم اکنون کشاورزان شهرستان پاکدشت در همسایگی شهرستان ری با احداث گلخانه این منطقه را تبدیل به پایتخت گل و گیاه کشور کرده اند، کشاورزان بخش کهریزک هم باید از روش های نوین برای تولید محصولاتشان استفاده کنند برای درآمد و سود خود جان مردم را به خطر نیاندازند.

استفاده از آبهای نامتعارف با توجه به محدودیت منابع آبی کشور در مدیریت خشکسالی مؤثر و کارآمد است و همچنین استفاده آن یکی از راه های توسعه بخش کشاورزی محسوب می شود اما باید با استفاده و بهره گیری از اصول مدیریتی آسیب های آن را به حداقل رساند؛ برای مثال به جای استفاده مستقیم از آبهای نامتعارف از تصفیه جهت کنترل آن بهره بگیریم و از مواد اصلاحی که به حذف فلزات سنگین منجر می شود جهت حل مشکل تجمع فلزات سنگین استفاده کرد.

بخش کهریزک از توابع شهرستان ری، از شمال به بهشت زهرا (س)، از غرب به اتوبان تهران ـ قم، از جنوب به شهر حسن آباد فشافویه و از شرق به بخش قلعه نو ختم می شود، این بخش پراهمیت در فاصله ۱۳ کیلومتری شهرستان ری واقع شده است.