راز قبرستان خالد نبی چیست؟
زیارتگاه خالد نبی و گورستان آن محلی برای زیارت و سیاحت است. فضای اطراف این زیارتگاه، منظره‌ای پر از آرامش و زیبایی‌های بی‌نهایت و غیرقابل وصف است. مکان آرامگاه بر فراز قله کوه گوگجه داغ قرار گرفته و چشم‌انداز زیبای آن بر بلندی کوه، همان چیزی است که سبب شده توجه طبیعت‌گردان به این منطقه جلب شود. خالد نبی در واقع یک مجموعه است که از گورستان خالد نبی، آرامگاه چوپان آتای و زیارتگاه خالد نبی تشکیل می‌شود. این مجموعه یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین جاهای دیدنی استان گلستان به شمار می‌رود.
هرآنچه باید درباره خالد نبی گلستان بدانید:
- قبرستان خالد نبی کجاست؟
- خالد نبی کیست؟
- راز قبرستان خالد نبی
- آتش سوزی در قبرستان خالد نبی
- جاده خالد نبی
- جاهای دیدنی خالد نبی
- بهترین زمان سفر به خالد نبی
- اقامت در خالد نبی
قبرستان خالد نبی کجاست؟
مجموعه گورستان و زیارتگاه خالد نبی از چند مکان زیارتی و همچنین یک قبرستان تاریخی تشکیل شده است. این مجموعه که در ارتفاعات و مناطق کوهستانی استان گلستان موسوم به کوه «تانگری داغ» در ارتفاع ۷۰۰ متری قرار دارد، محل تدفین خالد نبی و همچنین میزبان تندیس‌های سنگی متعدد و کوچک و بزرگی است.
مسیر دسترسی به خالد نبی
- آدرس مجموعه خالد نبی: زیارتگاه خالد نبی در ۹۰ کیلومتری شمال شرق گنبد کاووس بر فراز کوهی بین کلاله و مراوه تپه قرار گرفته است. (مشاهده روی نقشه)
به‌دلیل واقع شدن این محوطه ۱۲ هکتاری در ارتفاعات دورافتاده، مسیر دسترسی به گورستان و زیارتگاه خالد نبی تنها از گنبد، مراوه تپه و کلاله امکان‌پذیر است. بنابراین، برای بازدید از مجموعه خالد نبی ابتدا باید به گرگان رفته و سپس از وارد جاده گرگان–بجنورد شد. پس از عبور از آزادشهر و مینو دشت به گالیکش می‌رسید. پس از طی مسافتی کوتاه کیلومتر وارد دوراهی سمت چپ شده و از جاده گرگان – بجنورد خارج شوید و مسیر را ادامه دهید تا به کلاله، آخرین شهر مسیر برسید.
از کلاله باید مسیر مراوه تپه را در پیش بگیرید؛ اما در میانه راه، همان جا که در ابتدای یک جاده فرعی تابلوی راهنمایی ادامه مسیر را تا مقصد نشان می‌دهد، وارد جاده فرعی شوید. حالا دیگر حال و هوای ترکمن صحرایی کاملا مشهود است. از اینجا مسیر خاکی یا همان جاده خالد نبی آغاز می‌شود.
خالد نبی کیست؟
خالد نبی آخرین مبلغ دین مسیح است که در گفتگوی محاوره‌ای ترکمنان، ایشان را «حالت نبی» می‌گویند. حضرت خالد نبی طبق برخی اسناد آخرین پیامبر قبل از نبی اکرم (ص) بوده و ۸۴ سال پیش از میلاد رسول اکرم (ص) به دنیا آمده است. البته در برخی منابع فاصله زمانی بین ظهور خالد نبی و ولادت پیامبر اسلام (ص) را در حدود ۴۰ سال دانسته‌اند.
به نقل از کتاب ناسخ التواریخ، خالد بن سنان ۶۱۲۳ سال بعد از به دنیا آمدن آدم و در سال ۵۳۰ میلادی بر تخت نبوت نشسته است. او در سرزمین عدن واقع در یمن می‌زیست و از قبیله «بنی عبس بغیض» بود. خالد نبی در زمره پیامبران تبلیغی بدون کتاب و آخرین مبلغ دین مسیح بوده و رسالتش ایجاب می‌کرد که به‌عنوان مبلغ دینی به همه جا سفر کند و مردم را به پذیرش دین مسیح دعوت کند. در آن زمان در ایران، خسرو انوشیروان پادشاهی می‌کرد و آیین زرتشت مذهب رسمی اکثر ایرانیان بود.
گفته شده دختر خالد نبی در دوران پیری به خدمت پیامبر اسلام (ص) می‌رسد و در حضور پیامبر ایمان می‌آورد.
راز قبرستان خالد نبی
کمی دورتر از زیارتگاه خالد نبی، روی یکی دیگر از تپه‌های این منطقه، تندیس‌های سنگی متعددی در کنار یکدیگر و به‌طور پراکنده، مانند یک گورستان، از زمین قد برافراشته‌اند. بر اساس مستندات و شواهد، قدمت این گورستان تاریخی به هزاران سال پیش مربوط می‌شود. همچنین به نظر می‌رسد که تعداد این سنگ‌ها در ابتدا در حدود ۶۰۰ عدد بوده است.
با مطالعاتی که در این منطقه صورت گرفته، نظریه‌های متفاوتی برای شکل خاص این سنگ‌ها مطرح است. برخی بر این باورند که تندیس‌های بزرگ نشانگر مردانی هستند که کلاه بر سر و شال بر کمر دارند و همچنین تندیس‌های کوچک به‌شکل زنان هستند. عده‌ای نیز برخی از این سنگ‌ها را به صلیب تشبیه کرده‌اند. در نظریه دیگری این تندیس‌های بزرگ و کوچک به اندام‌های مردان و زنان نسبت داده شده‌اند. با تمامی این اوصاف، تقریبا در یک موضوع همه این نظریه‌ها به اتفاق‌نظر رسیده‌اند و آن بیانگر این است که این تندیس‌های سنگی، حکم سنگ‌مزار قبرها را برای ساکنان این منطقه داشته است.
به هر حال شکل و شمایل این سنگ‌ها و در پی آن نظریه‌های ارائه شده، بر اساس اعتقادات و آیین‌های مخصوص این منطقه در برهه‌ای از تاریخ است که چنین حاصلی را در پی داشته است. تنها موضوعی که اکنون مهم است، جایگاه ویژه این منطقه در بین جاذبه‌های گردشگری شمال ایران است که متاسفانه با بی‌مهری و کم‌لطفی در سالیان اخیر مورد گزند، آسیب و تخریب قرار گرفته است.
عکس: خبرگزاری فارس
آتش سوزی در قبرستان خالد نبی
با وجود آنکه این منطقه در مکانی نسبتا دورافتاده واقع شده، مورد توجه تعداد زیادی از علاقه‌مندان قرار گرفته است. با شهرت روزافزون گورستان و زیارتگاه خالد نبی، این مکان به‌خودی‌خود به جاذبه‌ای مستقل تبدیل شده است؛ تا جایی‌که سالانه بیش از ۱۰۰ هزار گردشگر ایرانی و خارجی از این گورستان باستانی و مناظر و چشم‌اندازهای اطراف آن دیدن می‌کنند.
متاسفانه با تمامی این اوصاف، این مکان در مقاطع گوناگون مورد تخریب قرار گرفته است. تخریب‌هایی مانند شکستن سنگ‌ها که در پی کم‌توجهی به گورستان خالد نبی، به‌عنوان یک اثر ملی، بخش‌های بسیاری از آن را شامل شده است. آخرین مورد نیز مربوط به رخ دادن آتش‌سوزی در محوطه این قبرستان است.
این آتش‌سوزی که در ۱۶ شهریور ۱۳۹۶ اتفاق افتاد، در حدود سه هکتار از مساحت این منطقه را سوزاند. در پی این آتش‌سوزی تعدادی از تندیس‌های سنگی نیز به کام آتش کشیده شدند و در نتیجه، چهره تلخی از این مکان زیبا برجای ماند. گزارش‌ها حاکی از آن است که کارکنان مجموعه به‌همراه ساکنان محلی توانستند آتش را مهار کنند. طبق معمول نیز خبرهای ضد و نقیضی در این رابطه دست‌به‌دست شده و علت و عوامل مشخصی برای وقوع چنین فاجعه‌ای بیان نشده است.
به هر حال موضوعی که مهم است، حفظ و نگهداری هرچه بهتر از آثار ملی کشور است تا به‌راحتی هرچه تمام‌تر در شرف نابودی قرار نگیرند. امیدواریم اقدامات و تمهیدات لازم برای این امر در اولویت و دستور کار مسئولان مربوطه قرار گیرد و به‌طور دائم و نه مقطعی، شاهد رسیدگی به آثار تاریخی و فرهنگی کشورمان باشیم.
جاده خالد نبی
خالد نبی جاده‌ای بسیار خوش‌منظره و رویایی به طول ۶ کیلومتر دارد که به‌دلیل وجود شیب تند و راه خاکی آن از لحاظ رانندگی نامناسب است.
جاهای دیدنی خالد نبی
همان طور که اشاره شد مجموعه خالد نبی متشکل از زیارتگاه و گورستانی است که قدمت آن طبق اسناد تاریخی به ۱۵۰۰ سال قبل می‌رسد. این زیارتگاه یک درب ورودی هلالی شکل و دو پنجره در دو طرف بنا دارد. پنجره‌ها و در ورودی فلزی ساده هستند و هیچ تزیینات یا نوشته خاصی ندارند. به نظر می‌رسد پنجره‌های بنا در دوره‌های اخیر به‌جای پنجره‌های پیشین جایگزین شده‌اند. سقف آرامگاه به‌صورت گنبدی مدور و به رنگ سبز است. داخل بقعه آرامگاه، قبری ساده قرار دارد که هیچ کتیبه و نوشته تاریخی که نشانی از قبر داشته باشد، در آن دیده نمی‌شود. دقت در معماری بنا، آن را به‌شکل چهارطاقی‌های دوره ساسانی به چشم می‌آورد.
در اطراف زیارتگاه خالد نبی یک گورستان تاریخی و دو بقعه دیگر قرار دارد که مربوط به اطرافیان خالد نبی هستند. گورستان و قبرهای موجود در آن به نظر اسرارآمیز می‌رسند؛ زیرا دارای سنگ مزارهای افراشته است که از جنس سنگ آهکی و توپر ساخته شده و از نظر فرم بی‌نظیر و منحصربه‌فرد هستند.
همچنین اگر در کنار زیارتگاه خالد نبی بایستید، چشم‌اندازی زیبا و منحصربه‌فرد را مشاهده خواهید کرد. این صحنه زیبا از تپه ماهورهای اطراف زیارتگاه تشکیل شده است. از تپه ماهورهای اطراف زیارتگاه تا دشت‌های سرسبز اطراف آن و لاله‌زارهایی که در کنار مزارع گندم موجود هستند و در طول مسیر قرار گرفته‌اند، گستره وسیع و زیبایی را در مقابل چشم به نمایش می‌گذارند.
بهترین زمان سفر به خالد نبی
زیارتگاه خالد نبی به‌دلیل دوری راه و فقدان وسیله نقلیه، کمبود تسهیلات رفاهی در محل و گرمای شدید تابستان و سرمای زمستان مناسب نیست. بنابراین بهترین زمان برای انجام فرایض دینی و زیارت و سیاحت در این منطقه، ماه‌های فروردین و اردیبهشت در فصل بهار است.
اقامت در خالد نبی
از آنجایی که خالد نبی از شخصیت‌های محبوب و مورد احترام ترکمن‌ها است، این زیارتگاه در کنار تعدادی اتاق و زائرسرا برای اقامت و استراحت زائران و همچنین یک مسجد ساخته شده است که پذیرای علاقه‌مندان است.
پرسش‌های متداول
خالد نبی کجاست؟
خالد نبی در واقع یک مجموعه است که از گورستان خالد نبی، آرامگاه چوپان آتای و زیارتگاه خالد نبی تشکیل می‌شود.
خالد نبی کیست؟
خالد نبی آخرین مبلغ دین مسیح است که ۸۴ سال پیش از میلاد رسول اکرم (ص) بدنیا آمده است.
آتش سوزی خالد نبی چه زمانی اتفاق افتاد؟
این آتش‌سوزی که در ۱۶ شهریور ۱۳۹۶ اتفاق افتاد، در حدود سه هکتار از مساحت این منطقه را سوزاند.
بهترین زمان سفر به خالد نبی کدام فصل است؟
بنابراین بهترین زمان برای انجام فرایض دینی و زیارت و سیاحت در این منطقه، ماه‌های فروردین و اردیبهشت در فصل بهار است.
نویسنده: زهرا آذرنیوش و کسری مجیدی
گردآوری: سعیده خلیلی‌صفا
تصاویر متن: علیرضا کیخا
