اهمیت شناخت زبان مناسب در سخنرانی
ارتباطات کلامی و غیرکلامی موجود در زبان، به مخاطبان شما کمک می‌کند تا سخنان شما را درک کنند. زبان ابزاری است که با استفاده از واژه‌هایی که می‌گویید و نکات و موضوعاتی که بیان می‌کنید، به مخاطبان شما کمک می‌کند تا گفته‌ها و استدلال‌های شما را درک کنند و بپذیرند.
در گفت‌وگویی برای متقاعدکردن مشتری یا در هنگام چانه‌زنی با مدیر بالادستتان برای ترفیع یا افزایش حقوق و به‌ویژه هنگام سخنرانی، شناخت زبان مناسب به افزایش تأثیرگذاری شما بر مخاطب کمک می‌کند.
انتخاب واژگان
شما باید تک‌تک واژه‌ها را با دقت برگزینید. از خود بپرسید آیا این بهترین واژه‌ای است که می‌توانم برای انتقال پیام یا منظور خود به‌کار ببرم؟ آیا درک عباراتی که به‌کار برده‌ام آسان است؟ آیا از زبان توصیفی استفاده کرده‌ام؟ آیا برای درک بهترِ مخاطب خود، افکار مشابه را به‌یکدیگر ارتباط داده‌ام؟ آیا برای نشان‌دادن نکات گسترده‌تر، به‌ویژه در سخنرانی نکات متضاد را نیز بیان کرده‌ام؟
اینها همه پرسش‌های مهمی هستند که هنگام انتخاب واژگان در سخنرانی خود باید به آنها توجه کنید. حتی مهم‌تر از آن، واژگانی هستند که تصمیم می‌گیرید به‌کار نبرید؛ شما باید متوجه این مسئله نیز باشید که چه چیزی را نمی‌گویید.
عناصر فرازبان
علاوه بر واژه‌هایی که به‌کار می‌برید، چگونگی ارائه‌ی این عناصر نیز اهمیت زیادی دارد. شما باید به حرکات چهره و بدن، قدرت و صراحت، زیروبمی صدا (Pitch)، لحن (Tone) و تصریف (Inflection) صدای خود توجه کنید و حتما باید تمام چیزهایی را که به مخاطب خود ارائه می‌دهید، درنظر بگیرید. گفتار شامل عناصری غیرکلامی است که به آنها فرازبان (Paralanguage) گفته می‌شود و شامل کیفیت صدا، سرعت، زیروبمی صدا، رسایی و بلندی و سبک گفتاری و نیز ویژگی‌های عَروضی مانند ریتم، آهنگ و تکیه (Stress) است. شما باید در طراحی و اجرای این عناصر نیز همان دقتی را داشته باشید که برای انتخاب واژگان در سخنرانی خود دارید.
پیام کلیدی
در پایان سخنرانی از خود بپرسید: می‌خواهید مخاطبان‌تان با چه حسی آنجا را ترک کنند؟ می‌خواهید چه چیزی را به‌خاطر بسپارند؟ آیا می‌خواهید سخنرانی شما آنها را به اقدام خاصی فراخواند؟ یا می‌خواهید نکته‌ی خاصی برای مدتی در ذهن آنها تداعی شود؟ اندیشیدن درمورد نتیجه‌ی نهایی یا پیام کلیدی به شما کمک می‌کند تصمیم بگیرید که در سخنرانی برای مخاطبان خود چگونه واژگان را انتخاب کنید و ارائه دهید.
روش‌های تفکر در مورد زبان
وقتی تلاش می‌کنید سخنرانی خود را به‌صورتی طرح‌ریزی کنید که بیشترین تأثیرگذاری ممکن را داشته باشد، حتما باید به زمینه‌ها و عوامل گوناگون مؤثر بر زبان بیندیشید. درواقع عوامل پیرامونی در چگونگی و میزان اثرگذاری زبان نقش دارند. پس علاوه بر زبان باید عوامل دیگری را هم در نظر بگیرید.
انتخاب بهترین عبارات
هنگام نگارش متن سخنرانی، تک‌تک واژه‌ها و عبارات را باید هوشمندانه انتخاب کنید؛ هر واژه باید در خدمت پیشبرد منطق شما و پردازش موضوع سخنرانی شما باشد. چگونگی سازمان‌دهی سخنرانی شما، بیان رئوس مطالب سخنرانی و استدلال‌های پشتیبان و همچنین شیوه‌ی توصیف این نکات، همگی برای ارائه‌ی بهترین سخنرانی ممکن ضروری هستند. با تهیه‌ی چندین نسخه‌ی پیش‌نویش از متن سخنرانی، اطمینان می‌یابید که سخنرانی خود را پالایش و اصلاح کرده‌اید و به تأثیرگذارترین واژگان و عبارات رسیده‌اید.
شناخت مخاطبان
چه کسانی به سخنرانی شما گوش خواهند داد؟ چرا آنها آنجا هستند و چه می‌خواهند؟ شما باید مخاطبان خود را کاملا بشناسید و بدانید که آنها چه کسانی هستند (زیرا این شناخت موجب می‌شود از تجربیاتی که درمورد موضوع سخنرانی شما دارند آگاه شوید) و در وهله‌ی اول بدانید چه چیزی آنها را واداشته است پای سخنرانی شما بنشینند. با شناخت مخاطب و اندیشیدن درباره‌ی اینکه چه گروه‌ها و گونه‌هایی از مخاطبان در سخنرانی شما شرکت می‌کنند، می‌توانید زبان سخنرانی خود را هوشمندانه‌تر و به‌صورتی مناسب برای آنها تنظیم کنید.
شناخت مکان و مناسبت سخنرانی
شناخت مکان و مناسبت سخنرانی به اندازه‌ی شناخت مخاطبان شما اهمیت دارد. در بیشتر موارد، مکان و مناسبت سخنرانی، موضوع و میزان رسمی‌بودن سخنرانی شما را تعیین می‌کند. شما حتما باید هر دو عنصر مکان و مناسبت را در سخنرانی خود درنظر بگیرید.
شناخت اهداف
چرا سخنرانی می‌کنید؟ چرا از میان تمام افراد دیگری که می‌توانند سخنرانی کنند، شما انتخاب شده‌اید؟ چه چیزی موجب شده که در موضوع سخنرانی متخصص باشید؟ در هنگام آماده‌سازی سخنرانی خود به تمام این پرسش‌ها بیندیشید. آگاهی از هدف سخنرانی باید یکی از اصول راهنمای شما در زمان نوشتن متن سخنرانی، یافتنِ شواهد پشتیبان و اثبات ادعای شما برای مخاطبان‌تان باشد. اندیشیدن درباره‌ی اینکه می‌خواهید به چه هدفی دست یابید، به شما کمک می‌کند تا برنامه‌ای تنظیم کنید و برای رسیدن به آن هدف، زبان مناسبی برگزینید.
خلاصه کلام
انتخاب زبان مناسب یکی از عناصر اصلی سخنرانی موفق است. این موضوع نه‌تنها در سخنرانی بلکه در هر نوع ارتباط کلامی تأثیرگذار است. باید توجه داشته باشید که در کنار انتخاب زبان مناسب نباید نقش و تأثیر عوامل پیرامونی را فراموش کنید. بسته زبان و عوامل پیرامونی در کنار هم شما را به هدف می‌رسانند.
