کندوان 83 ساله شد

مجله انعکاس  نقل می‌شود که

سال ۱۳۱۴ در سفر بهاره شاه به مازندران وی در آن سوی کندوان در بوران و برف گیر می‌کند و با سختی و در خطر خود را به گچسر می‌رساند. همین امر رضاشاه را وا می‌دارد که دستور احداث تونل را بدهد.

۸۳ سال پیش در چنین روزی تونل «کندوان» با حضور رضاشاه و محمدرضا پهلوی افتتاح شد؛ تونلی که برای رفاه مردم احداث نشده بود و داستان ساخت آن چیز دیگری بود. احداث تونل کندوان در سال ۱۳۱۴ شمسی آغاز شد و پس از سه سال در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۱۷ به بهره‌برداری رسید.

برای گشایش این تونل، رضاشاه به همراه فرزندش محمدرضا با خودرو به دهانه تونل رفتند تا این تونل حدوداً ۱۸۸۰ متری را افتتاح کنند. پس از افتتاح کندوان، دیگر نیازی به دور زدن کوه نبود و از طول مسیر ۱۳ کیلومتر کاسته شد. ضمن اینکه جاده در فصول سرد و یخبندان سال هم قابل تردد بود.

 

البته با توجه به امکانات و تمکن ایرانیان در هشت دهه پیش، ساخت تونل برای آسان‌تر شدن دسترسی به شمال کشور در اولویت مردم نبود، اما به دلیل اینکه رضاشاه زمین‌های زیادی را در شمال کشور غصب کرده بود، برای رفت‌وآمد راحت‌تر و کسب سود بیشتر از محصولات املاک خود، امر به احداث جاده ماشین‌رو چالوس داد.

مبنای کار هم همان جاده معروف ناصرالدین‌شاهی بود. چون به هر حال مهندسان فرنگی دوره ناصری کوتاه‌ترین راه ممکن را جهت رسیدن به چالوس انتخاب کرده بودند. ولی این بار، چون جاده ماشین‌رو بود باید در مسیر قبلی تغییراتی صورت می‌گرفت، و از جمله اینکه مسیر از شهر کرج شروع شود نه از شهرستانک.

جالب اینجا بود که در دوره رضاشاه که خود را مالک کشور می‌دانست، سفر در ایران بدون مجوز شهربانی و یا سازمان‌های مسئول غیر قانونی بود و مسافران مانند اینکه می‌خواهند به کشوری بیگانه سفر کنند، بایستی جواز این کار را دریافت می‌کردند!

تنول کندوان در سال ۱۳۷۴ بهسازی و تعریض شد، اما در مواقع تعطیل و اوج مسافرت‌ها، پاسخگو نیست. از این رو در قطعه شماره ۲ آزادراه تهران ـ شمال، تونل ۶۴۰۰ متری البرز در نظر گرفته شده که قرار است جایگزین کندوان شود و سه راهی سرهنگ را به پل زنگوله متصل می‌کند.

تردیدی نیست که یکی از جذاب‌ترین و دیدنی‌ترین تونل‌های کشور تونل کندوان است که در جاده چالوس واقع شده است. بر اساس برخی شنیده‌ها با توجه به اینکه محل احداث تونل بسیار سخت‌گذر بوده و در ارتفاع بالایی از کوهستان وجود داشت و آن زمان تجهیزات امروزی برای کندن صخره موجود نبود و باید تونل با تجهیزات نخستین کنده می‌شد. به علت تبحر اهالی روستایی در شهرستان اسکو به نام کندوان در کندن سنگ و کوه از کارگرانی از ان روستا جهت کندن تونل استفاده شده‌است و نهایتاً به پاس زحمات مردم آن روستا به پیشنهاد مهندس سعید رمضانی سازنده تونل، این تونل کندوان نام گرفت. این تونل در ارتفاعات ۲۷۰۰ متری کندوان و در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب چالوس، به طول۱۸۸۳٫۸ متر و ۵/۵ متر عرض و ۶ متر ارتفاع حفر شده‌است.

کار ساخت این تونل با ادوات و ابزار آن سالها، تنها سه سال به درازا کشید. ساخت تونل کندوان با امکانات و تجهیزات محدود آن زمان و سردی هوا و کم بودن زمان کاری در آن ناحیه سردسیر کار سخت و دشواری بوده‌است. مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر در گزارش خود پیرامون ساخت این جاده آورده‌است:”با همه این‌ها واقعاً انجام این کار با امکانات آن زمان و سردی هوا و کم بودن زمان کاری این ناحیه سردسیر کاری بس بزرگ به دست کارگران ایرانی انجام شده‌است آن هم در زمان محدود سه سال.

ابوالقاسم مظفری رئیس انجمن تونل ایران در مصاحبه‌ای در خصوص چگونگی ساخت تونل کندوان می‌گوید: «در تاریخ بیستم اردیبهشت ۱۳۱۴ اولین دینامیت، برای حفر قسمت ابتدایی تونل به کار گرفته شد و پس از آن کارگران با کلنگ و تیشه عملیات حفاری را ادامه دادند. گفته می‌شود که کارگران برای کندن کوه که با تجهیزات محدود آن زمان بسیار دشوار بوده با یک سکه پنج ریالی، که در آن زمان ارزشمند بود، تشویق می‌شدند و حتی گفته می‌شود که به ازای هر کلنگ پول پرداخت می‌شده‌است. سنگ، سیمان و ابزار آلات به مدت سه سال به وسیله کامیون و چهارپایان تا محل کار آورده می‌شد.»

تونل کندوان همان زمان به خاطر اهالی روستای کندوان که در شهرستان اسکو آذربایجان شرقی ساکن بودند تونل کندوان نام گرفت. بر اساس شنیده‌های غیر مستند با توجه به اینکه محل احداث تونل بسیار سخت‌گذر بوده و در ارتفاع بالایی از کوهستان وجود داشت و آن زمان تجهیزات امروزی برای کندن صخره موجود نبود و باید تونل با تجهیزات نخستین کنده می‌شد. به علت تبحر اهالی روستایی در شهرستان اسکو به نام کندوان در کندن سنگ و کوه از کارگرانی از ان روستا جهت کندن تونل استفاده شده‌است و نهایتاً به پاس زحمات مردم آن روستا به پیشنهاد مهندس گرایلی سازنده تونل، این تونل کندوان نام گرفت.