بستن سوراخ های داخل قلب؛ علت، انواع، تشخیص و درمان سوراخ قلب
در مورد بستن سوراخ قلب چه می دانید؟ انواع حفره و سوراخ قلب و رگ های بزرگ قلب، با گذر زمان به خودی خود در کودکان بسته می شوند. اما اگر این حفره ها بسته نشدند، کودک باید برای بستن سوراخ قلب تحت درمان قرار گیرد. در گذشته درمان همیشه شامل جراحی بوده است اما امروزه روش های دیگری در دسترس هستند که می توانند به کودکانی که دچار سوراخ قلب هستند کمک کنند. این روش ها را می توان در آزمایشگاه های سونداژ قلبی انجام داد. در این مقاله از بخش قلب و عروق دکتر سلام در مورد بستن انواع حفره و سوراخ قلب می پردازیم.
بستن سوراخ قلب توسط چه کسی انجام می شود؟
این پروسه توسط کاردیولوژیست (متخصص قلب) انجام می شود که روی استفاده از لوله های کوچک و انعطاف پذیری به اسم کاتتر یا سوند قلبی مهارت دارند. پزشک این لوله (کاتتر) را از راه عروق به اندام مورد نظر می رساند تا درمان را منتقل کند (مثل تکه هایی برای بستن سوراخ های موجود در قلب).
اگر پزشکی که کاردیولوژی انجام می دهد تخصصش در زمینه بهبود کودکان باشد به او متخصص قلب شناسی مداخله ای کودکان گویند. اما وقتی مشکل کودک خیلی پیچیده باشد برای درمان، ترکیبی از جراحی و استفاده از کاتتر را استفاده می کنند که به آن روش ترکیبی می گویند.
این گونه بیمار هم از مزایای جراحی برخوردار می شود و هم از مزایای این روش برخوردار می گردد. در چنین شرایطی، جراح قلب و کاردیولوژیست با هم کار می کنند تا برای این درمان برنامه ریزی کنند و آن را اجرا کنند.
انواع سوراخ قلب
دو نوع حفره یا سوراخ قلب در نوزادان وجود دارد که در صورت بسته نشدن تبدیل به نقص قلبی می شود:
- نقص دیواره دهلیزی
- نقص دیواره بین بطنی
بستن سوراخ قلب – نقص دیواره دهلیزی (ASD)
قلب انسان چهار حفره دارد. دو حفره بالایی را دهلیز و دو حفره پایینی را بطن می گویند. نقص دیواره دهلیزی نوعی سوراخ در دیواره بین دو دهلیز بالایی قلب است. این اختلال معمولا از هنگام تولد همراه فرد است و به عبارتی ارثی است. نقص های جزئی مشکل ساز نمی شوند و گاهی حتی فرد متوجه آن ها نمی شود و تنها ممکن است به طور ناگهانی متوجه وجود آن ها شوند.
علاوه بر این، امکان دارد که نقص دیواره دهلیزی جزئی در طول دوران طفولیت و اوایل کودکی به خودی خود و بدون نیاز به درمان برطرف شود. اما نقص دیواره دهلیزی بزرگ می تواند به قلب و ریه ها آسیب جدی وارد کند. اگر کسی در کودکی به چنین مشکلی دچار بوده و متوجه آن شده، در بزرگسالی دچار نارسایی قلبی و فشار خون بالا می شود که روی عروق ریوی تاثیر می گذارد و سبب فشار خون ریوی می شود. گاهی برای پیشگیری از بروز مشکلات و ترمیم نقص دیواره دهلیزی به جراحی نیاز است.
علائم نقص دیواره دهلیزی یکی از انواع سوراخ قلب
بسیاری از نوزادانی که با نقص دیواره دهلیزی متولد می شوند، علائم خاصی از خود نشان نمی دهند. در بزرگسالان علائم این اختلال در حدود ۳۰ سالگی شروع می شوند اما برخی افراد تا خیلی بعد علائمی از خود نشان نمی دهند. علائم رایج نقص دیواره دهلیزی شامل این مواردند:
- وقفه در تنفس، به خصوص هنگام ورزش کردن
- خستگی مفرط
- تورم ساق پا، پاها یا شکم
- تپش قلب یا ضربان نامنظم قلب
- سکته مغزی
- سوفل قلب، به صداهای غیر طبیعی قلب گفته می شود که توسط گوشی پزشکی قابل شنیدن هستند.
زمان مراجعه به پزشک برای سوراخ قلب نقص دیواره دهلیزی
در صورت بروز این علائم در خودتان یا فرزندتان با پزشک تماس بگیرید:
- توقف در تنفس
- زود خسته شدن، به خصوص بعد از فعالیت داشتن
- ورم ساق پا، پا یا شکم
- تپش قلب و ضربان نامنظم قلب
این موارد می توانند جزو علائم نارسایی قلبی یا سایر بیماری های مادرزادی قلب باشند.
دلایل بسته نشدن سوراخ قلب
برای اینکه دلایل بسته نشدن حفره یا سوراخ قلب را بهتر درک کنیم ابتدا بهتر است کمی در مورد عملکرد طبیعی قلب بدانید.
عملکرد طبیعی قلب چگونه است؟
قلب از چهار حفره تشکیل شده است. دو حفره در قسمت راست و دو حفره در قسمت چپ قرار دارند. برای پمپاژ خون درون بدن، قلب از قسمت راست و چپ خود برای انجام کارهای متفاوتی استفاده می کند. قسمت راست قلب خون را از طریق عروق ریوی به ریه ها می رساند. در ریه ها، خون اکسیژن را دریافت می کند و از طریق عروق ریوی به قسمت چپ قلب بر می گردد. قسمت چپ بدن خون را به آئورت (مهمترین شاهرگ بدن) و سایر قسمت های بدن پمپ می کند.
چرا سوراخ قلب یا نقص قلبی به وجود می آید؟
اختلالات مادرزادی قلب معمولا به خاطر مشکلاتی که در رشد قلب به وجود می آیند، شکل می گیرند اما معمولا هیچ دلیل مشخصی برای این مشکلات شناخته نشده است. ژنتیک و عوامل محیطی نیز نقش مهمی در بروز این اختلالات ایفا می کنند.
قلب با وجود سوراخ قلب از نوع نقص دیواره دهلیزی چگونه کار می کند؟
نقص دیواره دهلیزی به خون اشباع شده از اکسیژن این امکان را می دهد که از سمت چپ قلب (دهلیز چپ) به سمت راست قلب (دهلیز راست) منتقل شود. بعد از آن دوباره خون با خون بدون اکسیژن ترکیب می شود و به ریه ها فرستاده می شود، حتی اگر به تازگی اکسیژن تازه دریافت کرده باشد.
اگر نقص دیواره دهلیزی خیلی بزرگ باشد، این میزان خون اضافی می تواند ریه ها را بیش از حد، پر و اشباع کند. که این گونه قسمت راست قلب بیش از حد کار می کند. اگر این اختلال به موقع درمان نشود، سمت راست قلب به مرور بزرگ تر و ضعیف تر می گردد. اگر این پروسه ادامه دار باشد، فشار خون در ریه ها افزایش پیدا می کند و سبب بروز فشار خون ریوی می شود.
انواع سوراخ قلب از نوع نقص دیواره دهلیزی (ASD)
نقص های دیواره دهلیزی می توانند انواع مختلفی داشته باشد، از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره کرد:
سوراخ قلب سکوندوم (Secundum):
این اختلال رایج ترین نوع نقص دیواره دهلیزی است و در میان دیواره بین دهلیزها (سپتوم دهلیزی) به وجود می آید.
سوراخ قلب Primum:
این اختلال در بخش پایینی سپتوم دهلیزی اتفاق می افتد و ممکن است با سایر اختلالات قلبی مادرزادی همراه باشد.
سوراخ قلب نقص سینوس وریدی (سینوس ونوزوس):
این اختلال نادر معمولا در قسمت بالایی سپتوم دهلیزی اتفاق می افتد.
سوراخ قلب سینوس کرونری:
در این اختلال نادر، قسمتی از دیواره میان سینوس کرونری (که قسمتی از سیستم عروقی قلب است) و دهلیز چپ از بین می روند.
عوامل مخاطره آمیز در سوراخ قلب نقص دیواره دهلیزی (ASD)
دلیل اصلی به وجود آمدن نقص دیواره دهلیزی مشخص نیست اما اختلالات قلبی مادرزادی معمولا ارثی هستند و در بین اعضای یک خانواده دیده می شوند. گاهی هم به علت اختلالات ژنتیکی مثل سندروم داون اتفاق می افتند.
اگر خودتان یا فرزندتان دچار اختلال قلب هستید، متخصص ژنتیک می تواند از این که فرزندان آینده به این اختلال دچار خواهند شد یا نه، شما را آگاه کند. برخی مشکلاتی که دارید یا اختلالاتی که در طی بارداری اتفاق می افتند، احتمال به دنیا آوردن کودکی با نقص قلبی را افزایش می دهند. این اختلالات شامل این مواردند:
عفونت سرخجه (سرخک آلمانی):
اگر طی اولین ماه های بارداری دچار عفونت سرخجه شوید، احتمال نقص قلب در جنین بالا می روید.
مصرف مواد مخدر، تنباکو و الکل یا قرار گرفتن در معرض برخی مواد:
استفاده از برخی داروهای خاص، تنباکو، الکل یا مواد مخدر (مثل کوکائین) در طول بارداری، احتمال آسیب به جنین را بالا می برند.
دیابت یا لوپوس:
اگر دچار دیابت یا لوپوس هستید احتمال داشتن فرزندی با نقص قلبی در شما بالا می رود.
چاقی مفرط:
بیش از حد چاق بودن (چاقی مفرط) باعث افزایش احتمال داشتن فرزندی با نقص قلبی می شود.
فنیل کتونوری (PKU):
اگر دچار فنیل کتونوری هستید احتمال داشتن فرزندی با اختلالات قلبی بالاست.
عوارض جانبی سوراخ قلب نقص دیواره دهلیزی
سوراخ قلب یا نقص های کوچک و جزئی دیواره دهلیزی معمولا مشکل ساز نمی شوند و گاهی این نقص ها در طی دوران طفولیت به خودی خود از بین می روند. نقص های بزرگ تر دیواره دهلیزی می توانند سبب بروز مشکلاتی از این قبیل شوند:
- نارسایی در قسمت راست قلب
- ناهنجاری های مربوط به ضربان و ریتم قلب (آریتمی قلب)
- افزایش احتمال بروز سکته
- کاهش طول عمر
عوارضی که خیلی رایج نیستند می توانند شامل این موارد باشند:
فشار خون ریوی:
اگر نقص دیواره دهلیزی بزرگ باشد و درمان نشود، افزایش جریان خون به سمت ریه ها، فشار خون در شریان های ریوی را زیاد می کند.
سندرم آیزن منگر:
بالا بودن فشار خون ریوی می تواند سبب آسیب دائم به ریه ها شود. به این اختلال سندرم آیزن منگر می گویند و معمولا در طول چندین سال رشد می کند و در بین افرادی که نقص دیواره دهلیزی بزرگ دارند اتفاق می افتد. درمان زود هنگام می تواند به کنترل و پیشگیری از پیشرفت این عوارض کمک کند.
نقص دیواره دهلیزی و بارداری
بیشتر زنانی که دچار نقص دیواره دهلیزی هستند می توانند بدون هیچ مشکل خاصی باردار شوند. اما اگر این نقص خیلی بزرگ باشد یا علائمی مثل نارسایی قلبی، آریتمی قلبی و فشار خون ریوی در طول بارداری وجود داشته باشند، می توانند ریسک بروز عوارض در طول بارداری را افزایش دهند.
پزشکان به زنانی که دچار سندرم آیزن منگر هستند توصیه می کنند که باردار نشوند چون با بارداری زندگی خود را به خطر می اندازند. ریسک بروز بیماری های مادرزادی قلبی در کودکانی که پدر یا مادرشان دچار اختلالات قلبی هستند، بیشتر است.
کسی که دچار اختلال مادرزادی قلبی (چه درمان شده و چه درمان نشده) باشد و می خواهد باردار شود، باید از قبل با پزشک مشورت کند. قبل از بارداری، پزشک مصرف برخی از داروها را قطع و دوز برخی دیگر را تغییر می دهد چون مصرف برخی از این داروها می تواند سبب بروز عوارض جدی برای رشد جنین شود.
تشخیص سوراخ قلب از نوع نقص دیواره دهلیزی
ممکن است زمانی که پزشک با گوشی پزشکی در حال گوش دادن به ضربان قلب شما یا فرزندتان است صدای سوفل قلبی را بشنود و به وجود نقص دیواره دهلیزی یا سایر اختلالات قلبی در شما یا فرزندتان مشکوک شود. اگر پزشک تشخیص دهد که شما یا کودکتان دچار اختلال قلبی هستید ممکن است انجام آزمایش های زیر را پیشنهاد دهد:
تشخیص سوراخ قلب نقص دیواره دهلیزی با اکوکاردیوگرام:
این روش رایج ترین راه برای تشخیص نقص دیواره دهلیزی است. ممکن است اکوکاردیوگرام را برای هدف دیگری انجام داده باشید اما پزشک متوجه اختلال نقص دیواره دهلیزی در شما شود. در طی انجام اکوکاردیوگرام، از امواج صوتی برای تشکیل تصویر ویدئویی از قلب استفاده می کنند. اکوکاردیوگرام به پزشک این امکان را می دهد که حفره های قلب را بررسی کند و قدرت پمپاژ آن ها را بسنجد. این آزمایش می تواند دریچه های قلب و علائم نقص قلبی را بررسی کند. پزشکان از این روش برای بررسی اختلالات بیمار و تعیین برنامه های درمانی استفاده می کنند.
اشعه ایکس قفسه سینه:
تصاویر حاصل از اشعه ایکس به پزشک این امکان را می دهند که وضعیت ریه ها و قلب بیمار را بررسی کند. علاوه بر این از اشعه ایکس می توان در بررسی نقص های قلبی و علائم و عوارض آن ها استفاده کرد.
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب (ECG):
این آزمایش، فعالیت الکتریکی قلب و مشکلات مربوط به ضربان قلب را بررسی می کند.
تشخیص سوراخ قلب نقص دیواره دهلیزی با کاتتریزاسیون قلب:
در این آزمایش یک لوله باریک و انعطاف پذیر (کاتتر) را به رگ های خونی کشاله ران یا بازو می فرستند و آن را به سمت قلب هدایت می کنند. از طریق کاتتریزاسیون پزشکان می توانند بیماری های مادرزادی قلبی را تشخیص دهند و عملکرد پمپاژ قلب و دریچه های قلب را بررسی کنند.
با کمک کاتتریزاسیون فشار خون در ریه ها هم می تواند اندازه گرفته شود. البته اکثرا از این آزمایش برای تشخیص نقص دیواره دهلیزی استفاده نمی کنند و به ندرت این کار را انجام می دهند. علاوه بر این می توان از کاتتریزاسیون برای ترمیم آسیب های قلبی استفاده کرد.
تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI):
ام آر آی روشی است که در آن از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تولید تصاویر سه بعدی از قلب و سایر اندام ها و بافت های بدن استفاده می کنند. اگر اکوکاردیوگرافی نمی توانست نقص دیواره دهلیزی را به خوبی تشخیص دهد، پزشک MRI را توصیه می کند.
تشخیص سوراخ قلب نقص دیواره دهلیزی با توموگرافی رایانه ای (CT Scan):
در سی تی اسکن از اشعه های ایکس برای ایجاد تصویری دقیق از قلب استفاده می کنند. اگر اکوکاردیوگرافی موثر نباشد از سی تی اسکن برای تشخیص نقص دیواره دهلیزی استفاده می کنند.
درمان نقص دیواره دهلیزی
بسیاری از نقص های دیواره دهلیزی در سنین کودکی خود به خود درمان می شوند. نقص های کوچک هم هیچ علائم خاصی ایجاد نمی کنند و به درمان نیاز ندارند. اما بسیاری از نقص های بزرگ برای اصلاح به جراحی نیاز دارند.
بیشتر بدانید: علت مشکلات قلبی در هنگام ورزش کردن
دارو برای سوراخ قلب از نوع نقص دیواره دهلیزی
دارو حفره را ترمیم نمی کنند بلکه از دارو برای کاهش علائمی که همراه با نقص دیواره دهلیزی اتفاق می افتند استفاده می شود. داروها می توانند به کاهش عوارض جراحی هم کمک کنند. داروهایی از این قبیل شامل داروهای تنظیم کننده و حفظ ضربان عادی قلب (مسدود کننده بتا) یا کاهش ریسک تولید لخته خون (داروی ضد انعقاد خون) هستند.
جراحی سوراخ قلب و نقص دیواره دهلیزی
بسیاری از پزشکان اعتقاد دارند که تشخیص و اصلاح نقص دیواره دهلیزی در دوران کودکی، به پیشگیری از وجود علائم در بزرگسالی کمک می کند. گاهی پزشکان برای درمان نقص دیواره دهلیزی متوسط و بزرگ جراحی را پیشنهاد می دهند. اگر فشار خون ریوی بالایی دارید، این جراحی به شما پیشنهاد نمی شود چون ممکن است مشکل را بدتر کند. جراحی در بزرگسالان و کودکان شامل دوختن حفره و سوراخ غیر طبیعی بین دهلیزی است. پزشکان بعد از بررسی وضعیت بیمار، روش مناسب درمان را انتخاب می کنند. نقص دیواره دهلیزی را با دو روش اصلاح می کنند:
- کاتتریزاسیون قلب که در قسمت های بالا درباره آن توضیح داده شد.
- جراحی قلب باز، این نوع جراحی با بیهوشی عمومی انجام می شود. در طی این جراحی، جراح با ایجاد برشی در قفسه سینه، از بخیه برای بستن حفره استفاده می کند. این درمان برای انواع خاصی از نقص دیواره دهلیزی (از جمله Primum، سینوس ونوزوس، سینوس کرونری) استفاده می شود. این نقص های دیواره دهلیزی تنها با جراحی باز قلب اصلاح می شوند.
پزشکان بعد از اصلاح این اختلال از تکنیک های تصویر برداری استفاده می کنند تا مطمئن شوند قسمت مربوطه ترمیم شده است.
اقدامات مراقبت پزشکی با وجود سوراخ قلب
بسته به نوع نقص و وجود سایر اختلالات، درمان می تواند متفاوت باشد. بیمار باید سالانه آزمایش اکوکاردیوگرافی انجام دهد تا پزشک مطمئن شود که این اختلال کاملا از بین رفته است. بزرگسالانی که دچار نقص دیواره دهلیزی بوده اند و درمان شده اند، باید در ادامه زندگی خود تحت نظر پزشک باشند تا عوارضی مثل فشار خون بالای ریوی، آریتمی قلبی، نارسایی قلب و مشکلات دریچه قلب به سراغشان نیاید.
پیشگیری از سوراخ قلب و نقص دیواره دهلیزی
در بیشتر موارد نقص دیواره دهلیزی قابل پیشگیری نیست. اگر می خواهید باردار شوید از قبل با پزشک مشورت کنید و با او قرار ملاقات تنظیم کنید. در این ملاقات پزشک باید اقدامات زیر را انجام دهد:
- انجام آزمایش برای اطمینان از این که فرد در برابر سرخجه در امان است. اگر در امان نباشید، پزشک از واکسن برای شما استفاده خواهد کرد.
- بررسی شرایط فعلی و داروهایی که بیمار مصرف می کند. در دوران بارداری باید به دقت تحت نظر قرار بگیرید. ممکن است که پزشک پیشنهاد دهد که مصرف برخی داروها را پیش از بارداری قطع کنید.
- بررسی سابقه خانوادگی بیماری های قلبی یا اختلالات ژنتیکی در بیمار، حتما با متخصص ژنتیک درباره خطرات احتمالی بارداری صحبت کنید.
نقص دیواره بین بطنی (VSD) یکی از انواع سوراخ قلب
نقص دیواره بین بطنی نوعی از اختلالات قلبی است که از زمان تولد همراه فرد است. این نقص و سوراخ در دیواره (سپتوم) که دو بطن پایین را از هم جدا می کند ایجاد می شود و به خون این اجازه را می دهد که از سمت چپ قلب به سمت راست حرکت کند. سپس خون سرشار از اکسیژن به جای بقیه بدن به سمت ریه ها بر می گردد و باعث می شود که قلب سخت تر کار کند. سوراخ های بین بطنی کوچک اغلب مشکل ساز نیستند و بسیاری از آن ها خیلی زود بسته می شوند. اما سوراخ های بین بطنی متوسط و بزرگ برای ترمیم به جراحی نیاز دارند تا از بروز هر گونه عوارضی در شخص پیشگیری کنند.
علائم سوراخ قلب نقص دیواره بین بطنی
علائم اختلالات جدی قلبی معمولا در طول اولین روزها، هفته ها و ماه های زندگی کودک خود را نشان می دهند. علائم سوراخ بین بطنی می توانند شامل این موارد باشند:
ممکن است که پزشک در هنگام تولد فرد متوجه وجود نقص دیواره بین بطنی در او نشود و هیچ علائمی از این اختلال مشاهده نکند. اگر این اختلال کوچک و جزئی باشد، علائم آن تا خیلی بعد خود را نشان نمی دهند. علائم با توجه به اندازه سوراخ و سایر نقص های مربوط به قلب فرق دارند. ممکن است که پزشک در طول معاینات عادی قلب و شنیدن صدای سوفل قلب به وجود نقص در قلب نوزاد شک کند. گاهی می توان نقص دیواره بین بطنی را قبل از تولد نوزاد و با کمک سونوگرافی تشخیص داد. گاهی هم این اختلال تا زمان بزرگ شدن فرد خود را نشان نمی دهد. از علائم این اختلال می توان به این موارد اشاره کرد: وقفه در هنگام تنفس و صدای سوفل قلب هنگامی که پزشک با گوشی پزشکی به صدای قلب گوش می دهد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت دیدن این علائم در فرزندتان با پزشک تماس بگیرید:
- هنگام غذا خوردن و بازی کردن خیلی زود خسته می شود.
- وزن اضافه نمی کند.
- وقتی در حال غذا خوردن یا گریه کردن است، نفس کم می آورد.
- نفس نفس زدن یا وقفه در تنفس
در صورت مشاهده این علائم در خودتان با پزشک تماس بگیرید:
- وقتی در حال انجام کاری هستید یا دراز می کشید نفس کم می آورید.
- ضربان تند و نامنظم قلب
- احساس ضعف و خستگی مفرط
سوراخ قلب – دلایل نقص دیواره بین بطنی
نقص های مادرزادی قلب گاهی به علت وجود مشکلاتی در رشد قلب به وجود می آیند اما معمولا هیچ دلیل خاصی ندارند. ژنتیک و عوامل محیطی در بروز این اختلالات نقشی اساسی ایفا می کنند. نقص دیواره بین بطنی می تواند به تنهایی اتفاق بیفتد یا با سایر نقص های مادرزادی قلب همراه باشد. نقص دیواره بین بطنی هنگامی اتفاق می افتد که در طول رشد جنین دیواره ای که قلب را به دو قسمت (راست و چپ) تقسیم می کند به راحتی نمی تواند بین دو بطن قلب شکل بگیرد.
در شرایط عادی، قسمت راست بدن خون را برای دریافت اکسیژن به ریه ها منتقل می کند و قسمت چپ بدن خون سرشار از اکسیژن را به سایر قسمت های بدن می فرستد. نقص دیواره بین بطنی باعث می شود که خون سرشار از اکسیژن با خون بدون اکسیژن مخلوط شود و سبب سخت کار کردن قلب شود. چون در این شرایط قلب باید برای بافت های بدن اکسیژن فراهم کند.
سوراخ بین بطنی می تواند در اندازه های مختلفی باشد و می تواند در قسمت های مختلفی از دیواره بین بطن ها وجود داشته باشد. احتمال وجود بیش از یک سوراخ بین بطنی هم وجود دارد. امکان این که سوراخ بین بطنی مادرزادی نباشد و فرد بعدا دچار آن شود هم وجود دارد. برای مثال بعد از حمله قلبی یا به عنوان عوارض جراحی قلب احتمال بروز این اختلال وجود دارد.
عوامل مخاطره آمیز در سوراخ قلب نقص دیواره بین بطنی
نقص دیواره بین بطنی می تواند بین اعضای یک خانواده وجود داشته باشد یا به همراه سایر مشکلات ژنتیکی مثل سندروم داون اتفاق بیفتد. اگر هم اکنون فرزندی دارید که دچار اختلال قلبی است، متخصص ژنتیک درباره احتمال داشتن فرزند دیگری با اختلالات قلبی شما را آگاه می کند.
عوارض جانبی نقص دیواره بین بطنی
سوراخ کوچک بین بطنی مشکل ساز نیست. اما سوراخ های متوسط و بزرگ مشکل سازند. این سوراخ ها می توانند سبب بروز مشکلات خفیف تا شدید شوند و گاهی زندگی فرد را به خطر می اندازند. درمان می تواند از بسیاری از عوارض جانبی پیشگیری کند.
نارسایی قلبی:
اگر قلب دچار سوراخ بین بطنی بزرگ یا متوسط باشد باید به سختی کار کند تا خون کافی به بدن برساند. به همین علت، در صورت درمان نشدن سوراخ بین بطنی بزرگ یا متوسط امکان وجود نارسایی قلبی وجود دارد.
فشار خون ریوی:
افزایش فشار خون در ریه ها به علت نقص دیواره بین بطنی می تواند سبب افزایش فشار خون در شریان های ریوی شود. اگر این فشار بالا ادامه داشته باشد، سبب بروز آسیب دائم می شود. این اختلال می تواند سبب بازگشت خون به سوراخ بین بطنی (سندرم آیزن منگر) شود.
اندوکاردیت یا التهاب درون شامه قلب:
این عفونت قلبی یک عارضه غیر معمول است.
سایر مشکلات قلب:
این مشکلات شامل ضربان نامنظم قلب و مشکلات دریچه قلب هستند.
تشخیص سوراخ قلب نقص دیواره بین بطنی
نقص دیواره بین بطنی سبب ایجاد سوفل قلبی می شود که پزشک با کمک گوشی مخصوص می تواند صدای آن را تشخیص دهد. اگر پزشک متوجه صدای سوفل قلبی از بیمار شد یا سایر علائم را مشاهده کرد، ممکن است آزمایش هایی نظیر این موارد را پیشنهاد کند:
اکوکاردیوگرام:
در این روش، امواج صوتی تصویر ویدئویی از قلب تشکیل می دهند. پزشک می تواند از اکوکاردیوگرام برای تشخیص نقص دیواره بین بطنی، اندازه، موقعیت و شدت آن استفاده کند. علاوه بر این، از اکوکاردیوگرام برای بررسی این که فرد مشکل قلبی دیگری دارد یا نه هم استفاده می کنند. از اکوکاردیوگرافی می توان برای بررسی مشکلات قلبی در جنین هم استفاده کرد.
الکتروکاردیوگرام (ECG):
این آزمایش، با الکترودهایی که به پوست متصل هستند فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کند و به تشخیص اختلالات قلبی یا مشکلات مربوط به ریتم قلب کمک می کند.
اشعه ایکس قفسه سینه:
پزشک با کمک اشعه ایکس می تواند مشکلات قلب و ریه را بررسی کند. این روش به تشخیص بزرگ شدن قلب و تجمع مایع در ریه کمک می کند.
کاتتریزاسیون قلبی:
در این روش از یک لوله باریک و انعطاف پذیر (کاتتر) استفاده می کنند و آن را به رگ های خونی در کشاله ران و بازو هدایت می کنند سپس آن را از طریق رگ های خونی به سمت عروق قلبی می فرستند. از طریق کاتتریزاسیون قلبی پزشکان می توانند مشکلات قلبی مادرزادی و نقش دریچه ها و حفره های قلب را بررسی کنند.
پالس اکسیمتر یا اکسیژن سنج خون:
در این روش با قرار دادن گیره کوچکی روی انگشت، میزان اکسیژن خون را اندازه گیری می کنند.
درمان نقص دیواره بین بطنی
بسیاری از کودکانی که با نقص جزئی دیواره بین بطنی متولد می شوند برای درمان نیازی به جراحی ندارند. پس از تولد، پزشک نوزاد را معاینه می کند، علائم را بررسی می کند و منتظر می ماند تا ببیند که آیا این نقص به خودی خود برطرف می شود یا نه.
کودکانی که نیاز به جراحی دارند باید جراحی را در سال های اولیه زندگی انجام دهند. کودکان یا بزرگسالانی که نقص دیواره بین بطنی بزرگ یا متوسط دارند، برای رفع این نقص به جراحی نیاز دارند. برخی از سوراخ های دیواره بین بطنی با جراحی بسته می شوند تا از ایجاد عوارضی مثل آسیب به دریچه قلب پیشگیری کنند.
بسیاری از کسانی که دچار نقص جزئی دیواره بین بطنی هستند زندگی خوب و معمولی ای دارند و دچار هیچ مشکل خاصی نمی شوند. اما کودکانی که نقص دیواره بین بطنی بزرگ دارند یا در حین غذا خوردن خیلی زود خسته می شوند، برای رشد درست نیاز به مواد غذایی اضافی دارند. در برخی موارد این کودکان به لوله تغذیه نیاز دارند.
داروهای مفید برای سوراخ قلب از نوع نقص دیواره بین بطنی
داروهای نقص دیواره بین بطنی می توانند شامل این موارد باشند:
داروهای کاهش جریان خون ریوی:
این داروها میزان خونی که باید پمپ شود را کم می کنند. از جمله این داروها می توان به داروی دیورتیک یا ادرار آور مثل فوروزماید اشاره کرد.
داروهای تنظیم کننده ضربان قلب:
از جمله این داروها می توان به مسدود کننده های بتا مثل متوپرولول (لوپرسور)، پروپرانولول (ایندرال ال ای) و دیگوکسین (لانوکسین) اشاره کرد.
جراحی سوراخ قلب از نوع نقص دیواره بین بطنی
جراحی نقص دیواره بین بطنی شامل اتصال یا بخیه سوراخ های بین بطن هاست. اگر خودتان یا کودکتان قرار است که این جراحی را داشته باشید، حتما این کار را به متخصص حرفه ای بسپارید. روش های جراحی می توانند شامل این موارد باشند:
ترمیم با جراحی:
معمولا این روش شامل جراحی باز قلب و استفاده از بیهوشی عمومی است. این جراحی به دستگاه قلب و ریه و ایجاد برش در قفسه سینه نیاز دارد. پزشک از بخیه برای بستن سوراخ استفاده می کند.
روش کاتتر:
برای بستن سوراخ دیواره بین بطنی با روش کاتتریزاسیون به باز کردن قفسه سینه نیازی نیست. بلکه پزشک از لوله باریکی به اسم کاتتر استفاده می کند و آن را از طریق رگ ها به قلب هدایت می کند. سپس پزشک با دستگاه مخصوصی سوراخ را می بندد.
روش ترکیبی:
در روش ترکیبی از جراحی و کاتتریزاسیون با هم استفاده می شود. در این روش، با ایجاد برشی کوچک در قفسه سینه به قلب دسترسی پیدا می کنند. سپس بدون متوقف کردن عملکرد قلب و استفاده از دستگاه قلبی ریوی عمل را انجام می دهند. بعد با کمک دستگاه سوراخ را می بندند.
بعد از ترمیم، پزشک جلسات معاینه برای بیمار در نظر می گیرد تا مطمئن شود که حال بیمار خوب است، سوراخ دیواره بین بطنی بسته شده است و بیمار هیچ علائم و عوارض جانبی ای ندارد. با توجه به اندازه نقص و وجود سایر اختلالات، پزشک به شما خواهد گفت که هر چند وقت یکبار باید برای معاینه نزد او بروید.
پیشگیری از نقص دیواره بین بطنی
در بیشتر موارد، برای پیشگیری از داشتن کودکی با نقص دیواره بین بطنی هیچ کاری نمی توان انجام داد. اما حتما باید تا جایی که می توان، بارداری سالمی داشت. در این جا به برخی اصول اشاره می کنیم:
مراقبت های اولیه پیش از زایمان:
قبل از بارداری درباره تغییرات لازم در شیوه زندگی با پزشک صحبت کنید. به علاوه درباره تمام داروهایی که مصرف می کنید، پزشک را در جریان قرار دهید.
برنامه غذایی متعادل:
برنامه غذایی متعادلی داشته باشید (از جمله دریافت مکمل ویتامین و فولیک اسید) و مصرف کافئین را قطع کنید.
به طور منظم ورزش کنید:
با پزشک درباره تنظیم برنامه ورزشی مناسب مشورت کنید.
از ریسک دوری کنید:
از مصرف مواد خطرناکی مثل الکل، تنباکو و داروهای غیر قانونی بپرهیزید.
از عفونت اجتناب کنید:
قبل از باردار شدن حتما مطمئن شوید که تمام واکسن هایتان را زده اید. برخی از انواع عفونت می توانند برای جنین مضر باشند.
دیابت را تحت کنترل داشته باشید:
اگر دیابت دارید، قبل از بارداری حتما با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که این بیماری به خوبی تحت کنترل است.
با مشاور ژنتیک مشورت کنید:
اگر سابقه خانوادگی بیماری های قلبی و ژنتیکی دارید، قبل از باردار شدن با متخصص ژنتیک مشورت کنید.
درمان خانگی سوراخ قلب و تغییر در شیوه زندگی
بعد از ترمیم نقص دیواره بین بطنی، پزشکان باید بیمار را تا مدت ها تحت نظر بگیرند و وجود هر گونه عوارضی را بررسی کنند. بهتر است تحت نظر متخصص قلب باشید. حتی ممکن است پزشک برای بررسی وضعیت تان، آزمایش های متفاوتی از شما بگیرد. در این جا به نکاتی برای کنترل وضعیت تان اشاره شده است:
بارداری را جدی بگیرید:
- قبل از باردار شدن با متخصص قلب (کاردیولوژیست) مشورت کنید تا به شما بگوید که آیا می توانید بدون خطر باردار شوید یا نه. باید همزمان تحت نظر متخصص زنان و زایمان و متخصص قلب باشید.
نقص دیواره بین بطنی جزئی خطری برای بارداری ایجاد نمی کند. اما نقص بزرگ تر و ترمیم نشده، نارسایی قلبی، فشار خون ریوی، نامنظم بودن ضربان قلب و سایر اختلالات قلبی سبب بروز مشکلاتی برای مادر و جنین می شوند. پزشکان به شدت توصیه می کنند که زنان دچار اختلال آیزن منگر باردار نشوند چون بارداری برای آن ها خطرناک است.
پیشگیری از اندوکاردیت:
معمولا نیازی نیست که آنتی بیوتیک استفاده کنید تا از التهاب درون شامه قلب پیشگیری کنید. اما اگر قبلا دچار اندوکاردیت بوده اید، جراحی تعویض دریچه قلب داشتید یا اخیرا ترمیم نقص دیواره بین بطنی داشته اید پزشک مصرف آنتی بیوتیک را تجویز می کند.
ورزش کنید:
پزشک درباره ورزش هایی که برای شما و کودکتان بی خطر هستند، شما را مطلع خواهد کرد. اگر کودکتان خواست که ورزش پر خطری انجام دهد مانع او شوید. به یاد داشته باشید که بسیاری از کودکانی که نقص دیواره بین بطنی دارند می توانند زندگی سالم و بدون مشکلی داشته باشند.
کودکانی که نقص دیواره بین بطنی کوچک یا حفره ترمیم نشده قلبی دارند محدودیت خاصی در زمینه انجام ورزش ندارند. اما کودکانی که قلبشان به طور عادی عمل نمی کند، باید یک سری محدودیت ها را دنبال کنند. برای مثال کسی که دچار سندرم آیزن منگر است بیشترین محدودیت ها را دارد.
