پولیپ بینی؛ علائم، عوارض و روش‌های درمان
مجله قرمز: پولیپ بینی ضایعات نرم، بدون درد و غیر سرطانی روی دیواره پوششی راه‌های تنفسی بینی یا سینوسها هستند. آنها همانند قطره‌های اشک یا خوشه انگور آویزان هستند. این ضایعات ناشی از التهابی مزمن بر اثر آسم، عفونت مکرر، آلرژی، حساسیت دارو یا اختلالات سیستم ایمنی هستند.
پولیپهای کوچک موجب بروز علائم نمی‌شوند. ضایعات بزرگتر یا دسته‌ای از پولیپها می‌توانند راه‌های بینی را مسدود کرده و منجره به مشکلات تنفسی شوند که شامل از دست دادن بویایی و عفونتهای مکرر است.
چه کسانی دچار پولیپ بینی می‌شوند؟
پولیپ بینی در هر کسی ممکن است بوجود آید اما در بزرگسالان بالای ۴۰ سال شیوع بیشتری دارد و در مردان احتمال آ« دو برابر بیشتر از زنان است. کودکان زیر ۱۰ سال به ندرت دچار این مشکل می‌شوند. اگر دچار این مشکل شدند پزشک علائم فیبروز کیستیک را در آنها بررسی خواهد کرد. داروها می‌توانند در اغلب موارد پولیپها را منقبض کنند یا از بین ببرند اما گاهی اوقات باید با جراحی آنها را برداشت. حتی پس از درمان موفقیت آمیز هم ممکن است پولیپها دوباره برگردند.
علائم
پولیپ بینی با التهاب دیواره پوشی راه‌های هوایی بینی و سینوسها که بیش از ۱۲ هفته طول بکشد (رینوسینوزیت مزمن یا سینوزیت مزمن)، ارتباط دارد. البته ممکن است به این شکل باشد یا حتی سینوزیت مزمن بدون پولیپ بینی باشد. پولیپهای بینی خودشان نرم هستند و کمتر حس می‌شوند بنابراین اگر کوچک باشند ممکن است هرگز متوجه آنها نشوید. ضایعات چند گانه و پولیپ بزرگ ممکن است راه‌های بینی و سینوسها را مسدود کند. نشانه‌ها وعلائم شایع سینوزیت مزمن با پولیپ بینی عبارتند از:
- احساس انسداد در بینی
- آبریزش بینی
- خلط پشت حلق؛ زمانی بوجود می‌آید که مخاط اضافی بر می‌گردد
- گلو درد
- گرفتگی بینی
- احتقان بینی
- کاهش حس بویایی و چشایی
- نفس کشیدن از دهان
- احساس درد در صورت یا پیشانی
- درد در دندانهای بالایی
- احساس فشار روی سر و صورت
- خر و پف کردن
- آپنه خواب
علتها
دانشمندان هنوز به طور کامل نمی‌دانند که پولیپ بینی چه علتهایی دارد. مشخص نیست چرا بعضی از افراد دچار التهاب مزمن می‌شوند یا چرا التهاب تشکیل پولیپ بینی را در برخی افراد موجب می‌شود و در سایرین نه. این التهاب در دیواره پوششی تولید کننده مایع (عضو مخاطی) بینی و سینوس رخ می دهد. برخی از کارشناسان فکر می‌کنند علائم آلرژی از جمله آبریزش بینی، فین فین کردن و حساسیت افراد را بیشتر مستعد پولیپ می‌کند اما ارتباط آلرژی با آن مورد بحث است.
پژوهشگران دیگر فکر می‌کنند عفونتها عامل اصلی هستند. بعضی از شواهد نشان می‌دهد افرادی که پولیپ بینی دارند سیستم ایمنی متفاوت و نشانگرهای شیمیایی متفاوتی در اعضای مخاطیشان نسبت به سایر افرادی دارند که مشکل پولیپ بینی ندارند.
پولیپهای بینی در هر سنی تشکیل می‌شوند اما در افراد جوان و میانسال شایعتر است. پولیپ بینی ممکن است در هر یک از سینوسها یا گذرگاه‌های بینی تشکیل شود اما اغلب در جایی که سینوسها نزدیک چشمها هستند، بینی و استخوانهای گونه که همگی از طریق راه‌های هوایی داخل بینی تخلیه می‌شوند (خلط استیومیتال) تشکیل شود.
عوامل ایجاد کننده خطر
هر مشکلی که موجب تحریک التهاب در راه‌های بینی یا سینوسها شود همانند عفونت یا آلرژی، ممکن است خطر ابتلا به پولیپ را افزایش دهد. مشکلاتی که عمدتا با پولیپ بینی مرتبط هستند عبارتند از:
آسم: بیماری که موجب التهاب و انقباض راه‌های هوایی می‌شود.
حساسیت به داروهای غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن یا آسپرین که موجب می‌شود بعضی از افراد بیشتر مستعد ابتلا پولیپهای بینی شوند.
سینوزیت قارچی آلرژیک، آلرژی به قارچهای هوایی.
فیبروز کیستیک، اختلال ژنتیکی که منجر به تولید و ترشح غلیظ غیر طبیعی، مایعات چسبناک از جمله مخاط بینی و اعضای سینوس می‌شود.
سندرم چرگ اشتراوس، بیماری نادری که موجب التهاب عروق خونی می‌شوند.
سابقه خانوادگی نیز معمولا نقش دارد. بعضی از شواهد نشان می‌دهد که تغییرات ژنتیکی خاصی با عملکرد سیستم ایمنی مرتبط است که احتمال ابتلا به پولیپ بینی را بیشتر می‌کند.
اختلالات
هر مشکلی که موجب االتهاب مزمن در راه‌های بینی یا سینوسها شود مثل عفونت یا آلرژی، خطر ابتلا به پولیپ را افزایش می‌دهد. بیماریهایی که با پولیپ بینی مرتبط هستند عبارتند از:
آپنه خواب انسدادی. در این بیماری بالقوه جدی، هنگام خواب تنفس مرتبا قطع شده و شروع می‌شود.
حملات آسم. رینوسینوزیت مزمن عمدتا موجب تشدید آسم می‌شود.
عفونتهای سینوسی: پولیپ بینی می‌تواند شما را مستعد عفونتهای سینوس کند که عود می‌کنند یا مزمن می‌شوند.
پیشگیری
می‌توان به کاهش احتمال بروز پولیپ یا عود کردن پولیپ بینی پس از درمان با راهبردهای زیر کمک کرد.
کنترل آلرژی و آسم. توصیه‌های درمانی پزشکتان برای کنترل آسم و آلرژی انجام دهید. اگر علائم خوب کنترل نشوند با پزشکتان در مورد تغییر برنامه درمانی صحبت کنید.
اجتناب از تحریک کننده‌های بینی. تا آنجایی که ممکن است از تنفس مواد معلق هوا که با التهاب یا تحریک بینی و سینوس از جمله آلرژی، مواد دخانی، بخارات شیمیایی و گرد و غبار و ذرات معلق است.
حفظ رعایت بهداشت. دستها را به طور مرتب و کامل بشویید. این یکی از بهترین روشها برای حفاظت در مقابل عفونتهای ویروسی و باکتریایی ست که می‌توانند موجب التهاب راه‌های بینی و سینوسها می‌شود.
مرطوب کردن خانه. اگر خانه شما تقریبا خشک است از یک دستگاه بخور برای مرطوب کردن آن استفاده کنید. این وسیله ممکن است به مرطوب کردن راه‌های تنفسی، بهبود جریان مخاط از سینوسها را بهتر می‌کند و به پیشگیری از انسداد و التهاب کمک می‌کند.
از شستشوی بینی استفاده کنید: از اسپری آب نمک (سالین) یا شستشوی بینی برای شستن راه‌های بینی. این کار ممکن است جریان مخاط را بهبود می‌دهد و عوامل حساسیت زا و سایر تحریک کننده‌ها را از بین می‌برد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم شما بیش از ۱۰ روز طول کشید به پزشک مراجعه کنید. علائم سینوزیت مزمن و پولیپ بینی به بسیاری از بیماریها از جمله سرماخوردگی معمولی شباهت دارند. در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید با اورژانس تماس بگیرید.
- مشکلات تنفسی شدید
- بدتر شدن ناگهانی علائم
- دو بینی، کاهش دید یا محدودیت حرکت چشمها
- تورم شدید اطراف چشمها
- سردرد شدید همراه با تب بالا یا عدم توانایی حرکت رو به جلوی سر
تشخیص
پزشک بر اساس پاسخهای شما به سوالات در مورد علائم، معاینه و بررسی بینی شما می‌تواند مشکل را تشخیص دهد. پولیپها با کمک یک لامپ ساده قابل مشاهده هستند. آزمونهای تشخیصی دیگر عبارتند از:
اندوسکوپی بینی: یک لوله باریک دارای لامپ و لنز بزرگنمایی یا دوربین کوچک (آندوسکوپ بینی)، پزشک شما را قادر می‌سازد تا معاینه‌ای دقیق در داخل بینی و سینوسها انجام دهد. وی آندوسکوپ را در هر دو سوراخ بینی قرار می‌دهد و آن را به داخل حفره بینی هدایت می‌کند.
بررسیهای تصویری: تصاویر گرفته شده با توموگرافی کامپیوتری (سی تی) می‌تواند به تشخیص کمک کنند تا اندازه و محل پولیپ در مناطق عمیق سینوسی مشخص شود و میزان التهاب را ارزیابی کند. این بررسیها همچنین ممکن است به پزشک کمک کند که مانع از اختلالات دیگر در حفره بینی، مانند اختلالات ساختاری یا نوع دیگری از توده سرطانی یا غیر سرطانی شود.
تست آلرژی: اگر آلرژی‌ها با التهاب مزمن مرتبط باشند، پزشک ممکن است تست پوستی را پیشنهاد کند. با تست پوستی، قطره‌های کوچکی از عوامل آلرژی زا به داخل پوست ساعد و یا بالای کمر، زده می‌شود. این قطرات به مدت ۱۵ دقیقه روی پوست می‌مانند بعد از این زمان پزشک یا پرستار علائم واکنشهای آلرژیک روی پوست را مشاهده می‌کند. اگر تست پوستی را نتوان انجام داد، پزشک یک آزمایش خون را توصیه می‌کند که آنتی بادیهای خاصی را برای آلرژنهای مختلف، بررسی کند.
تست برای فیبروز کیستیک: اگر بچه‌ای دارید که پولیپ بینی در آن تشخیص داده شده باشد، پزشک ممکن است بررسی برای فیبروز کیستیک را انجام می‌دهد که بیماری ارثی ست که بر غده‌هایی که مخاط، اشک، عرق، بزاق و شیره‌های گوارشی را تولید می‌کنند. تست تشخیص استاندارد برای فیبروز کیستیک یک تست عرق غیر تهاجمی است که مشخص می‌کند آیا عرق بچه شورتر از عرق سایر افراد است.
درمان
سینوزیت مزمن همراه با پولیپ یا بدون آن برای برطرف شدن به طور کامل، وضعیتی چالشی است. شما باید با تیم سلامتی خود همکاری کنید تا بهترین برنامه درمانی طولانی مدت را برای کنترل علائم و درمان عوامل، از جمله آلرژیهای که با التهاب مزمن مرتبط هستند، انجام دهند.
هدف از درمان برای پولیپ بینی، کاهش اندازه یا ریشه کنی آنهاست. داروها معمولا نخستین روش است. گاهی اوقات ممکن است نیاز به جراحی باشد اما ممکن است راه حل دائمی نباشد چون پولیپها دوباره عود می‌کنند.
داروها
درمان پولیپ بینی معمولا با داروها شروع می‌شود که می‌توانند حتی پولیپهای بزرگ را منقبض کرده یا از بین ببرند. درمانهایی دارویی ممکن است شامل موارد زیر شود:
کورتیکو استروئیدهای بینی: پزشک شما معمولا یک اسپری کورتیکواستروئید بینی تجویز می‌کند تا التهاب را کاهش دهد. این درمان ممکن است پولیپها را منقبض کند یا آنها را بطور کامل ریشه کن کند. کورتیکواستروئیدهای بینی شامل فلوتیکازون (فلوناز، ورامیست)، بودنوزید (رینوکورت)، فلونیزولید، ممتازون (نازونکس)، تریامسینولون (نازوکارت آلرژی ۲۴ ساعته)، بلکومتازون (بکازون آ کیو) و سیکلزونید (اومناریس) است.
کورتیکواستروئیدهای تزریقی و خوراکی: اگر کورتیکواستروئید بینی موثر نباشد، پزشکان احتمالا کورتیکواستروئید خوراکی همانند پردنیزون به تنهایی یا همراه با اسپری بینی تجویز می‌شود. از آنجایی که کورتیکواستروئیدهای خوراکی می‌توانند عوارض جدی از جمله احتباس مایعات، افزایش فشار خون و افزایش فشار در چشمها را ایجاد کنند، معمولا به مدت محدودی مصرف می‌شوند. کورتیکواستروئیدهای تزریقی در صورتی که پولیپهای بینی شدید باشند، استفاده می‌شوند.
داروهای دیگر: پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند تا بیماریهای مربوط به التهاب مزمن را در سینوسها یا سوراخهای بینی، درمان کند. اینها ممکن است شامل آنتی هیستامین برای درمان آلرژی و آنتی بیوتیک برای درمان عفونت مزمن یا مکرر باشد. حساسیت زدایی آسپرین و درمان برای بیمارانی مبتلا به پولیپ بینی و حساسیت به آسپرین، مفید است.
جراحی
اگر دارو نتواند پولیپهای بینی را کوچک کند یا از بین ببرد، باید جراحی برای برداشتن پولیپها انجام شود تا مشکلات مربوط به سینوسها که آنها را مستعد التهاب و بروز پولیپ می‌کند، از بین برود. نوع جراحی بستگی به اندازه پولیپ دارد. پولیپکتومی یک جراحی سرپایی است که با یک وسیله مکشی کوچک یا یک میکروبلیدر که برش می‌زند و بافت نرم از جمله مخاط را بر می‌دارد، انجام می‌شود.
برای پولیپهای بزرگتر، جراحی آندوسکوپی سینوس با استفاده از یک آندوسکوپ نازک و منعطف با یک دوربین کوچک و ابزارهای کوچک در انتهای آن، انجام می‌شود. جراح آندوسکوپ را وارد سوراخهای بینی می‌کند و آن را تا داخل حفره‌های بینی هدایت می‌کند. وی با استفاده از یک ابزار کوچک پولیپها و سایر ساختارهایی که جریان مایعات از داخل سینوسها را مسدود می‌کنند، بر می‌دارد. همچنین جراح ممکن است راه‌های منتهی از سینوسها به راه‌های بینی را بزرگتر کند. این جراحی اکثر اوقات سرپایی انجام می‌شود.
بعد از جراحی، اسپریهای بینی و محلول شستشوی نمکی از بازگشت آن جلوگیری می‌کنند. در کل، کاهش التهاب راه‌های بینی با اسپری، داروهای ضد آلرژی و محلولهای نمکی می‌توانند به پیشگیری از پولیپهای بینی و عود آن، کمک کند.
دورنمای طولانی مدت درمان پولیپ بینی
با عمل جراحی، اکثر علائم به نحو قابل توجهی بهتر می‌شود. البته اگر مقداری از حس بویایی را از دست بدهید، ممکن است هرگز برنگردد. حتی با انجام جراحی هم ممکن است در ۱۵ درصد افراد مبتلا به مشکلات مزمن بینی، پولیپ بینی دوباره رشد می‌کند.
