کامبیز گلشنی کیست؟ ماجرای کرونایاب سپاه چیست؟
رونمایی و توضیحات درباره این دستگاه که گفته می‌شود قابلیت تشخیص ویروس کرونا در شعاع صد‌متری را دارد، آغازی بر یکی از حاشیه‌سازترین خبر‌های هفته پیش شد که البته همچنان با واکنش‌هایی روبه‌رو است. برخی معتقدند که این «دستگاه کرونایاب» پیش‌از‌این و در سال‌های گذشته به‌عنوان اختراعی برای کشف بمب یا سوخت قاچاق هم رونمایی شده و کارکردی نخواهد نداشت؛ اما در سمتی دیگر هم همچنان از توانایی و کارایی چنین دستگاهی دفاع می‌شود.
«کرونایاب» از کجا آمده است؟
در مراسمی که هفته پیش برای رونمایی از این دستگاه پرحاشیه برگزار شد، از فردی خاص به‌عنوان مخترع نام برده نشد؛ اما فرمانده سپاه درباره سازندگان آن گفت که این دستگاه «در کشور به دست بخشی از بسیجیان دانشمند و با‌اخلاص توسعه پیدا کرده است». این توضیحات در حالی است که بلافاصله پس از مراسم رونمایی، تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی از شباهت چنین دستگاهی با مواردی در گذشته گفتند. گفته می‌شود که «کرونایاب» جدید مشابه آن چیزی است که اردیبهشت ۹۷ در ارومیه به‌عنوان یک اختراع مهم خبرساز شد. در آن سال فردی در گفتگو با تلویزیون به توضیح اختراع جدید خود با عنوان «ردیاب هر نوع ماده جامد و مایع» پرداخته بود که حالا برخی رسانه‌های داخلی این اختراع جدید و همچنین فرد توضیح‌دهنده را به همان ماجرای دو سال پیش نسبت می‌دهند.
به نظر می‌رسد شخصی که دو سال پیش به‌عنوان مخترع «ردیاب هر نوع ماده جامد و مایع» با تلویزیون مصاحبه کرده، همان فردی است که روز ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ با لباس فرم بسیج به تن و با ماسک روی صورت در تلویزیون ظاهر شده و نحوه کار «دستاورد جدید» را در پیش‌زمینه مصاحبه فرمانده کل سپاه نشان می‌دهد که پیش‌از‌این نام او «کامبیز گلشنی» اعلام شده است. آنچه به‌عنوان اختراع جدید در تشخیص ویروس کرونا از آن یاد می‌شود، هم در شکل ظاهری و هم در بسته‌بندی شباهت زیادی به «اختراع» سال ۹۷ همین آقای گلشنی دارد. کامبیز گلشنی اهل استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه است. او در همین شهر شرکتی به اسم شرکت پویان کاوش دارد که در خبر‌های مربوط به اختراعش در باشگاه خبرنگاران جوان آمده بود برای نخستین بار در جهان دستگاههای ردیاب هر نوع ماده جامد یا مایع در ارومیه رونمایی شد و این دستگاه برای اولین بار در جهان ساخته شده است و هیچ‌گونه مشابه خارجی ندارد.
در بخش دیگری از این خبر همچنین ادعا شده بود متخصصان شرکت سازنده این دستگاه پس از هشت سال تحقیق برای اولین بار در جهان به تکنولوژی ساخت انواع دستگاههای ردیاب مواد جامد و مایع دست یافتند. این تکنولوژی، منحصر‌به‌فرد و دارای گواهینامه ثبت اختراع بین‌المللی است.
کامبیز گلشنی سال ۹۷ درباره این دستگاه خود مدعی شده بود: «با این دستاورد، شناسایی هر‌گونه ذخایر طبیعی و غیر‌طبیعی مانند معادن فلزی و غیر‌فلزی، منابع نفتی و آبی تا فاصله ۴۲کیلومتری سطح زمین و عمیق‌ترین نقطه آب و خاک، امکان‌پذیر است». او همچنین در ادامه ادعا‌های خود گفته بود: «در این سیستم به دلیل بهره‌گیری از اثرات الکترواستاتیک و میدان‌های دو‌قطبی الکتریکی، جهت‌یابی از پشت هر مانع طبیعی و غیر‌طبیعی امکان‌پذیر بوده و تحت تأثیر هیچ‌یک از نویز‌های حاصل از دکل‌های فشار قوی – ایستگاه‌های مخابراتی و انواع مسدود‌کننده‌ها قرار نمی‌گیرد».
به غیر از این، یک سال قبل‌تر و در خرداد ۹۶، همین دستگاه براساس خبری که در خبرگزاری ایرنا و با عکس کامبیز گلشنی که همین وسیله را در دست دارد، منتشر شده، از آن با عنوان دستگاه سوخت‌یاب یاد شده است. در این خبر هم آمده بود: «مدیر شرکت پخش فراورده‌های نفتی منطقه ارومیه گفت: جدیدترین دستگاه سوخت‌یاب الکترونیکی ساخت داخل به منظور کنترل سیستمی و الکترونیکی در راستای مبارزه با قاچاق فراورده‌های نفتی در جایگاه‌های مرزی این شرکت به کار گرفته شد».
علاوه‌براین این دستگاه نمونه پرحاشیه‌ای هم در خارج از ایران دارد؛ دستگاهی با شباهت فراوان به همین مورد حاشیه‌ساز، پیش‌از‌این در عراق و مصر با عناوین بمب‌یاب یا تشخیص‌دهنده ویروس ایدز در چند کشور دیگر فروخته شده و رسوایی به بار آورده است. فروشنده دستگاه بمب‌یاب به عراق در‌حال‌حاضر دوران محکومیت زندان خود را در بریتانیا می‌گذراند. مشابه بمب‌یاب دروغین و کلاهبرداری حرفه‌ای با آن، پیش‌از‌این و در کشور‌ها‌ی دیگری هم اتفاق افتاده است. حدود شش سال پیش، ارتش مصر مدعی ابداع دستگاهی شد که برای ردیابی ویروسِ اچ‌آی‌وی و هپاتیت به کار می‌رود.
سازندگان دستگاه مصری برای معرفی دستگاه خود توضیحاتی مشابه آنچه بمب‌یاب نامیده می‌شد، ارائه می‌دادند که شباهتی با همین دستگاه کرونایاب در ایران هم دارد. درباره این اختراع ارتش مصر البته نشریه نیچر در مقاله‌ای با اشاره به نبود هیچ‌گونه مطالعه علمی دیگر در این زمینه نمایش دستگاه ادعایی را «رویدادی شرم‌آور» برای حکومت مصر دانست. چنین ادعا‌ها و دستگاههای بدون کارکرد در دنیا اگرچه با سروصدای فراوان رونمایی می‌شوند؛ اما چندان کارکردی در آینده بشر و علم نخواهند داشت و شاید به‌همین‌دلیل از اصطلاح «شبه‌علم» درباره این ادعا‌ها و اختراعات استفاده می‌شود. درباره «مستعان» البته در‌حال‌حاضر نگاه‌های متفاوتی وجود دارد و سازندگان و مطرح‌کنندگان این دستگاه، همچنان به طور جدی از آن دفاع می‌کنند و در سمت دیگری هم نهاد‌ها و گروه‌های علمی کشور اعتقادی به کارایی چنین دستگاهی ندارند.
