راهنمای کاربردی انواع ماسکها و مدت زمان استفاده از آنها
از زمان شروع همه‌گیری کرونا نهاد‌های علمی و پزشکی در جهان و ایران دستورالعمل‌های مختلفی در مورد اهمیت استفاده از ماسک اعلام کرده‌اند، مدتی گفته شد که زدن ماسک فقط برای افرادی که نشانه‌های بیماری دارند الزامی است، اما در حال حاضر تازه‌ترین اطلاعیه سازمان بهداشت جهانی آمده می‌گوید که همه هنگام حضور در محیط‌های عمومی باید از ماسک استفاده کنند چه نشانه‌های بیماری داشته باشند چه هیچ نشانه‌ای در آنها وجود نداشته باشد.
این سازمان تأکید کرده که حتی اگر به ماسک‌های بهداشتی دسترسی ندارید از ماسک‌های دست‌دوز که شسته و ضدعفونی شده‌اند استفاده کنید. همین موضوع هم یک بار دیگر باعث شده که سؤال‌های زیادی در مورد انواع ماسک، مدت‌زمان استاندارد مصرف و کاربرد هر کدام به وجود بیاید.
ماسک‌های بیمارستانی عادی
این ماسکها را خیلی از ما در بیمارستان‌ها بار‌ها دیده‌ایم و حتی در روز‌هایی که آلودگی هوا زیاد بوده خودمان هم از آنها استفاده کرده‌ایم، ماسک‌های مستطیل شکلی که از دو یا سه لایه تشکیل شده‌اند و در برابر ذرات نسبتاً درشت معلق در هوا مقاوم هستند مخصوصاً ترشحات دهان و بینی، برای همین هم از این ماسکها در بیمارستان استفاده می‌شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی استفاده از این ماسک به‌ویژه برای کسانی که عطسه و سرفه می‌کنند ضروری است. از طرفی، چون قیمت این ماسک از بقیه ارزان‌تر است برای این دسته از افراد مقرون به صرفه‌تر است، چون وقتی عطسه و سرفه دارید بهتر است ماسکتان را زودتر دور بیندازید. طبق دستورالعمل‌ها اگر رطوبت به بخش بیرونی ماسک نفوذ نکرده باشد شما می‌توانید تا سه ساعت از این ماسکها استفاده کنید، اما بعد از آن به هر حال باید آنها را دور بیندازید.
ماسک‌های فیلتردار سری n
ماسک‌های این سری که ما در هفته‌های اخیر با نوع n۹۵ آن بیشتر از بقیه آشنا شده‌ایم، مقاومت بیشتری در برابر ذرات ریز معلق در هوا دارند و ذرات درشت‌تر از ۳.۰ میکرون را از خود عبور نمی‌دهند برای همین هم ماسک بسیار مناسبی برای مقابله با کرونا محسوب می‌شوند که درشت‌تر از ۰.۳ میکرون است. عدد ۹۵ که کنار حرف n در اسم آن دیده می‌شود یعنی این ماسک می‌تواند تا ۹۵ درصد مانع از ورود ذرات معلق شود. یک نوع دیگر از این ماسک هم این روز‌ها به لطف کرونا در داروخانه‌ها دیده می‌شود با نام n۹۹ که تا ۹۹ درصد در مقابل ذرات درشت‌تر از ۰.۳ میکرون مقاوم است. طبیعتاً این ماسکها از شما در برابر کرونا محافظت بیشتری می‌کنند، اما قیمت بسیار بیشتری هم دارند. نکته خوشحال‌کننده اینکه از آنها می‌توان برای مدت زمان طولانی‌تری استفاده کرد. یعنی این ماسکها تا هشت ساعت می‌توانند روی صورت شما باقی بمانند مگر اینکه خیس شوند یا با مواد روغنی تماس داشته باشند.
ماسک‌های فیلتردار سری p و r
این ماسکها تمام مشخصات ماسک‌های سری n را دارند و دقیقاً با همان پوشش ۹۵، ۹۹ و ۱۰۰ درصدی دسته‌بندی می‌شوند با این مزیت که در برابر روغن هم مقاوم هستند و بیشتر کاربرد صنعتی دارند؛ بنابراین مراقب باشید که این ماسکها را که بسیار گران‌قیمت‌تر از دو نوع قبلی هستند، به عنوان ماسکی که می‌تواند از شما محافظت بیشتری داشته باشد نخرید مگر اینکه در محیطی کار می‌کنید که مواد روغنی زیادی وجود دارد و به این ترتیب بخواهید ماسک مناسب‌تری داشته باشید. مدت زمان استفاده از این ماسکها هم همان حداکثر هشت ساعت است.
ماسک فیلتردار کربن اکتیو یا همان کربن‌دار
در این نوع ماسکها لایه‌ای از کربن فعال شده (کربن اکتیو) به‌کار رفته که باعث می‌شود ذرات بسیار بسیار ریز، یعنی کوچک‌تر از ۰.۳ میکرون هم امکان عبور از آن را نداشته باشند، اما این معنی بهتر بودن استفاده از آنها در روز‌های کرونایی نیست بلکه تخصص این ماسکها جلوگیری از ورود انواع گاز‌ها و بو‌های نامطبوع شیمیایی است که ماسک‌های دیگر امکان مقاومت در برابر آنها را ندارند پس لازم نیست برای تهیه آنها هم توی خرج بیفتید.
جالب اینکه بعضی از این ماسکها به‌صورت بدون فیلتر هم تولید می‌شوند که قیمت پایین‌تری دارند و تنها تفاوت آنها با ماسک‌های فیلتردار این است که نفس کشیدن با ماسکی که فیلتر دارد، آسان‌تر است. پس اگر ماسکی با بسته‌بندی معتبر دیدید که اسامی مانند n۹۵، n۹۹ و … داشت، اما فیلتر نداشت فکر نکنید تقلبی است.
چه زمانی باید ماسک را فوراً دور انداخت؟
طبق دستورالعمل‌هایی که تولیدکننده‌های ماسکها منتشر می‌کنند و همین‌طور دستورالعملی که مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر در بهمن ماه پارسال منتشر کرد، اگر اتفاقات زیر افتاد، حتی در صورتی که مدت زمان استاندارد برای استفاده از ماسکتان تمام نشده بود باید آن را دور بیندازید:
- اگر قالب کاسه‌ای‌شکل ماسک فرم خود را از دست داده باشد و روی صورت‌تان به‌طور محکم نچسبد و باعث نشت هوای بیرون به درون ماسک شود.
- اگر با وجود زدن ماسک روی صورت، بو‌های اطراف را کاملاً احساس می‌کنید.
- اگر فیلتر ماسک کثیف شده باشد و آلودگی‌ها و گرد و غبار روی سطح آن دیده شود که قابل تمیز شدن نباشند.
ماسک‌های خانگی یا انواع دست‌دوز
در شرایط فعلی خیلی‌ها توان تهیه ماسک را ندارند، از طرف دیگر استفاده از ماسک‌های دست‌دوز هم خیلی مد شده است. به هر حال اگر از این ماسکها استفاده می‌کنید باید دقت زیادی در شستشوی آنها به خرج بدهید و آگاه باشید که اغلب این ماسکها در مواجهه با بیماران مخصوصاً آن دسته از بیمارانی که عطسه یا سرفه می‌کنند نمی‌توانند از شما محافظت کنند.
نکاتی که باید رعایت کنید
یک‌سری توصیه هم وجود دارد که فارغ از نوع ماسکی که می‌زنید باید خودتان را ملزم به رعایت آنها بدانید وگرنه همان بهتر که اصلاً ماسک نزنید تا دچار احساس تقلبی در امان بودن نشوید و حتی خودتان را در معرض خطر بیشتر قرار ندهید.
ماسک را به درستی روی صورت‌تان بگذارید، نه بالاتر و نه پایین‌تر از جای درست. در مورد ماسک‌های ساده، قسمتی که روی بینی‌تان می‌آید و در آن تکه‌ای انعطاف‌پذیر وجود دارد، فشار دهید تا درست روی بینی کیپ شود. قسمت پایینی را هم درست تا زیر چانه‌تان بکشید.
- اگر ریش یا سبیل بلند دارید که باعث درز کردن هوا از زیر ماسک می‌شود بهتر است قید یکی از آنها را بزنید، یا ریش و سبیل یا ماسک.
- به هیچ‌وجه دست خیس یا کثیف را به ماسک نزنید، رطوبت ماسک را آسیب‌پذیر می‌کند و آلودگی هم که معلوم است چه کار‌هایی می‌تواند بکند.
- برای برداشتن ماسک اول دستانتان را بشویید و بعد آن را از بخش بند‌ها از روی صورت‌تان جدا کنید، به سطح بیرونی ماسک دست نزنید، با این کار نه‌تن‌ها ممکن است ماسک را آلوده کنید بلکه در مورد ماسک‌های محکم‌تر ممکن است فرم آنها را به هم بریزید.
- برای بچه‌ها ماسک با سایز کوچک‌تر که مخصوص آنهاست تهیه کنید.
