از موزه‌های انگلیس بگیرید تا فیلادلفیای آمریکا و … که تصاویر نابی از «نقاشی‌های محرم و عاشورا» را در خود جای داده‌اند. در مطلب امروز، شما را با معروف‌ترین نقاشی‌های محرمی و عاشورایی که در موزه‌های کشور‌های مختلف جهان نگهداری می‌شوند آشنا می‌کنیم.
آخرین لحظات عمر بابرکت امام‌حسین (ع)
نام تابلو؟ عرش بر زمین افتاد
کجا نگهداری می‌شود؟ موزه هنر‌های معاصر تهران
در میان نقاشان جوان ایرانی، حسن روح‌الامین از مهم‌ترین نقاشان عاشورایی به حساب می‌آید؛ نگاه این هنرمند در خلق آثار عاشورایی بسیار خاص و ستودنی است و تابلو‌های بسیاری در اندازه‌های بزرگ با مفهوم و مضمون عاشورا خلق کرده است. یکی از آن‌ها، تابلویی با عنوان «عرش بر زمین افتاد» است که لحظات آخر عمر بابرکت سید و سالار شهیدان را به تصویر کشیده است.
او درباره شیوه خلق نقاشی‌هایش و اندازه آن‌ها گفته: «در خلق آثار هنری، ایده‌هایی را که در ذهنم به وجود می‌آید اتودزنی می‌کنم و اگر بتوانم با آن‌ها ارتباطی برقرار کنم به اتودزنی بیشتر می‌پردازم. وقتی می‌خواهیم یک موضوع پراهمیت را مطرح کنیم و حرف مهمی بزنیم که برایمان ارزش زیادی دارد، هیچ گاه آن را با صدای آرام به زبان نمی‌آوریم و من احساس می‌کنم اتفاق بزرگی، چون حماسه‌های دینی را نمی‌توان در تابلویی با اندازه کوچک بیان کرد. اندازه و ابعاد از نظر من در تاثیرگذاری موضوعی که ورای یک اثر مطرح می‌شود، اهمیت زیادی دارد.»
عزاداری برای امام‌حسین (ع) در قرن هجدهم
نام تابلو؟ یادبود محرم
کجا نگهداری می‌شود؟ موزه هنر فیلادلفیا
این تابلو که در موزه هنر فیلادلفیا نگهداری می‌شود، توسط نقاش ناشناس هندی در اواخر قرن هجدهم کشیده شده است. روش طراحی این تابلو، نقاشی آبرنگ مات روی میکاست. اوایل تا اواسط قرن نوزدهم، هنرمندان هندی شروع به تولید انواع نقاشی روی ورق‌های نازک و انعطاف‌پذیر میکا برای بازار گردشگری استعماری کردند. این نوع نقاشی‌ها به عنوان یک موضوع بسیار محبوب در جشنواره‌های محلی محسوب می‌شدند.
در آن زمان هم مراسم یادبود محرم ماهی که در آن حضرت حسین‌بن‌علی علیه السلام به شهادت رسید، با برگزاری مراسم و آیین روحانی، هر ساله برگزار می‌شد. با خلق آثاری در این باره، هنرمندان هندی تلاش می‌کردند تا زمینه‌های فرهنگی ناشناخته هند را برای مخاطبان اروپایی جذاب‌تر کنند. هم اکنون این تابلوی نفیس در موزه شهر فیلادلفیا که پنجمین شهر پرجمعیت آمریکاست، نگهداری می‌شود و هر ساله گردشگران زیادی از سراسر دنیا از آن بازدید می‌کنند.
۵ پسر دور یک علم
نام تابلو؟ مراسم عزاداری محرم
کجا نگهداری می‌شود؟ موزه فرانسه
استفاده از علم در مراسم سوگواری و عزاداری برای سرور و سالار شهیدان در گذشته رواج زیادی داشته است. در این نقاشی که در یکی از معروف‌ترین موزه‌های دنیا نگهداری می‌شود، پنج پسر را می‌بینیم که در اطراف یک علم پوشیده شده از پارچه‌های سبز و قرمز و پر‌های قرمز و سفید جمع شده‌اند تا یاد امام حسین (ع) را زنده نگه دارند. نکته جالب درباره پوشش بچه‌ها، این است که همه پسر‌ها عرقچین پوشیده‌اند و سه نفر از آن‌ها بالای پیراهن‌های خود را برای عزاداری باز کرده‌اند. همچنین همگی کفش‌های سفید پوشیده‌اند.
رسم و رسوم تعزیه‌خوانی
نام تابلو؟ مراسم محرم
کجا نگهداری می‌شود؟ موزه «ویکتوریا آلبرت»
موزه «ویکتوریا آلبرت» بزرگ‌ترین موزه جهان از نظر هنر‌های تزیینی و یکی از برترین موزه‌های جهان از نظر داشتن ذخایر غنی آثار هنری است. این موزه محل نگهداری بیش از ۴ میلیون و پانصد تابلوی نفیس با موضوعات گوناگون است. ۲ نقاشی با موضوع به تصویر کشیدن مراسم عزاداری در این موزه نگهداری می‌شود که آداب و رسوم هندی‌ها برای زنده نگه داشتن یاد عاشورا در آن‌ها به تصویر کشیده شده است.
هر دوی این نقاشی‌ها توسط ۲ هنرمند مرشدآبادی طراحی شده، اما نام خالق این اثر‌ها مشخص نیست. این تابلوها، حال و هوای یک محله هندی را در روز عاشورا نشان می‌دهد که در آن مسلمانان، یاد امام حسین (ع) و یارانش را با تعزیه‌خوانی و سوگواری گرامی داشته‌اند.
تاثیرگذارترین نقاشی عاشورایی
نام تابلو؟ عصر عاشورا
کجا نگهداری می‌شود؟ موزه آستان قدس رضوی
تابلوی عصر عاشورا که توسط استاد فرشچیان خلق شده و همه ایرانی‌ها با آن آشنا هستند، جزو بهترین و تأثیرگذارترین آثار نقاشی مرتبط با قیام حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام در دنیا محسوب می‌شود. این نقاشی در عاشورای سال ۱۳۵۵ به تصویر کشیده شده و موضوع این اثر، همان‌طور که پیداست مربوط به بازگشت مرکب بی‌سوار حسین‌بن‌علی (ع) به سوی خیمه‌ها در عصر عاشوراست. استاد محمود فرشچیان این اثر را با کیفیت‌ترین در میان آثار خود می‌داند.
ایشان خاطره جالبی هم درباره این نقاشی بی‌نظیر دارد: «سه سال پیش از انقلاب، روز عاشورا، مادرم گفت: برو روضه گوش کن تا چند کلام حرف حساب بشنوی. گفتم: من حالا کاری دارم بعد خواهم رفت. رفتم اتاق، اما خودم ناراحت شدم. حال عجیبی به من دست داد، قلم را برداشتم و تابلوی «عصر عاشورا» را شروع کردم. قلم را که برداشتم همین تابلویی شد که الان هست، بدون هیچ تغییری. الان که بعد از سی سال به این تابلو نگاه می‌کنم، می‌بینم اگر می‌خواستم این کار را امروز بکشم، باز هم همین تابلو به وجود می‌آمد، بدون هیچ تغییری. یک چیزی دارد این تابلو که خود من هم بعد از این همه سال، هربار که نگاهش می‌کنم گریه‌ام می‌گیرد…». در خور ذکر است که این نقاشی نفیس در سال ۱۳۶۹ به موزه آستان قدس رضوی اهدا شد.