فرق بورس با فرابورس را باید در تعداد بازارها، شفافیت و عملکرد سهام و دامنه نوسان قیمتی در ساعات معاملاتی دانست. همچنین ضریب نقدشوندگی، ریسک خرید و فروش سهام، احتمال توقف نماد و میزان زیان انباشته سهام نیز متفاوت است.
ستاره | سرویس علوم – بورس یا فرابورس؟ مساله این نیست! هر سهمی برای سهامدار حرفه‌ای؛ با تحلیل خوب، اشراف بر اطلاعات دقیق، تکنیک تابلوخوانی و روانشناسی بازار، در نقطه مناسب برای خرید خوب است. (البته با رعایت حد ضرر) حال چه سهام شرکت‌های بورسی باشد چه فرابورسی. این گفتار، تلاش می‌کند تا اطلاعات مطلوبی را درباره فرق بورس با فرابورس در اختیار علاقه‌مندان به سرمایه گذاری سهام در بورس و فرابورس ارائه کند. در انتهای این گفتار هم پیشنهاد کردیم که حتی می‌توانید سهامدار شرکت بورس و شرکت فرابورس ایران باشید که شاید مطلع نبودید. با ما همراه باشید.
در این مطلب می‌خوانید:
بازار فرابورس
بازار فرابورس، دارای پنج بازار است:
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- بازار ابزارهای نوین مالی
- بازار پایه
علت این تقسیم بندی، به نوع پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار سرمایه ایران مرتبط است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و دوم و پذیرش دیگر اوراق بهادار، در بازارهای نوین مالی است.
بازار سوم فرابورس، به منظور عرضه یک‌جا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه به منظور درج نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی که بر اساس الزام بند ب ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم پنج ساله توسعه کشور، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورسی را ندارند.
چند مثال عینی
(شرکت ذوب، در بازار دوم فرابورس است. شرکتی با پتانسیل بازگشت به بازار اصلی و پیش بینی قیمتی ۸۰۰ تومان در بلندمدت)
(شرکت ساپیا، در بازار فرعی بورس است با قیمت ۱۲۵ تومان در اوایل خرداد ماه نود و هشت)
(در عکس بالا، تابلو سهم پلوله را مشاهده می‌کنید. این سهم در بازار پایه ب فرابورس قرار دارد.)
بازار بورس
بازار بورس، به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. اگر شرکتی در بازار دوم، عملکرد خوبی نداشته باشد، یعنی صورت‌های مالی مبهم، گنگ، مجهول، انتشار اطلاعات خارج از زمان بندی عرف بازار و اطلاع رسانی ضعیف و شفافیت مالی نامنظم داشته باشد، به بازار دوم می‌رود.
اما اگر شرکتی در بازار دوم بورس، عملکرد مطلوبی از خود نشان دهد و شفافیت مالی بالا ارائه کند، به بازار اول برمی‌گردد. شرکت‌های بازار اول، معمولا در واچینگ لیست سهامداران بوده و تحلیل صورت‌های مالی با توجه به این‌که به واقعیت کارکردی شرکت نزدیک‌تر است، آسان‌تر خواهد بود.
فرق بورس با فرابورس در نحوه انجام معامله
نحوه انجام معامله در بازار بورس و فرابورس، برای شما سهامدار، چه حقیقی چه حقوقی فرقی ندارد. شما باید کد سهامداری از یکی از کارگزاری‌های بورس ۱۰۶ گانه در ۳۱ استان کشور دریافت کرده و پس از ثبت اطلاعات هویتی خود در سامانه سجام، این کد را پس از تکمیل فرم‌هایی با ارائه رونوشت کارت ملی، دریافت کنید.
پس از دریافت کد بورس، ضوابط معاملات آنلاین را در قالب فرمی، مطالعه و امضا کرده تا با ارائه یک نشانی پست الکترونیک معتبر، کد کاربری و رمز عبور و شیوه فعالیت در سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری خود را دریافت کنید. با داشتن کد کاربری و رمز عبور، قادرید تا هر زمان، وارد پروفایل خود شما و در ساعات معاملاتی (۹تا ۱۲:۳۰) نسبت به خرید و فروش سهام در بازار بورس و فرابورس اقدام کنید.
کارگزاران، نماینده و واسطه سازمان بورس با شما هستند و نسبت به خرید و فروش شما، کارمزد دریافت می‌کنند. کارگزاران بورسی و فرابورسی، موظفند که قوانین بورس را رعایت کنند. مثلا اگر شما سهمی را در بازار بورس خریداری کردید و بیش از موجودی ریالی‌تان، خرید انجام شد، هزینه مربوطه از شما اخذ می‌شود.
شرکت‌های کارگزاری فرابورس
این شرکت‌ها هم مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار داشته و عضو کانون کارگزاران هستند. انتخاب بهترین کارگزار فرابورس هم با توجه به معیارهای خوش‌نامی، ارتباط و تعامل خوب با سهامداران و تکریم ارباب رجوع و مشتری‌مداری صورت می‌گیرد.
بازار بورس بهتر است یا فرابورس؟
همان‌طور که گفتیم شفافیت صورت‌های مالی و اطلاع رسانی شرکت‌ها و انسجام گزارشات مالی در شرکت‌های فعال در بازار بورس و برگزاری دقیق و منظم مجامع در شرکت‌های بازار اول بورس، بهتر از شرکت‌های فرابورسی در رده‌های مختلف است. اما همه این‌ها دلیل نمی شود که ما صدها شرکت فعال در بازار فرابورس را نادیده بگیریم.
چرا که همین شرکت‌های فرابورسی، با تغییر اوضاع و تنظیم بهتر صورت‌های مالی و افزایش سودآوری، بستر لازم برای ارتقاء رتبه و جایگاه در بازار سرمایه ایران را به دست می‌آورند و به بازار اول بورس می‌روند. سهمی که از فرابورس به بازار اول بورس راه پیدا می‌کند، قیمت و جایگاه سهم و برندینگ شرکت ارتقا یافته و شمار سهامدارانش، افزایش نسبی خواهد یافت.
اما شما برای خرید و فروش سهام در بازار بورس یا فرابورس، باید با توجه به فاکتور سود آتی، چشم اندازی که برای سبد خود در نظر گرفته‌اید، گروه و صنعتی که روی آن فعال هستید، بررسی صورت‌های مالی، تحلیل روانشناسی بازار و بررسی تابلوی هر نماد در بازار بورس و فرابورس، نسبت به انتخاب سهم از یکی از این دو بازار، اقدام و پرتفولیو (سبد سهام) خود را طراحی کنید.
توصیه می‌کنیم که حتی المقدرو، نه تمامی سهام پرتفو خود را از شرکت‌های بورسی انتخاب کنید، نه تمام آن‌ها را از شرکت‌های فرابورسی.
توازن و تعادل و تناسب، همان‌طور که در طراحی استایل و لباس اهمیت دارد، در طراحی سبد سهام نیز مهم است. بهتر است، ترکیبی از سهام عالی در بازار بورس و فرابورس با چشم انداز طلایی در نگاه میان مدت و بلند مدت باشد.
برخی از شرکت‌های فرابورسی، با اعمال تغییرات بنیادین، شرایط بازگشت با بازار اول بورس را در آینده نه چندان دور دارند و این شم و اشراف اطلاعاتی شماست که تعیین کننده انتخاب و شکار این سهام در کف قیمت و دریافت سودهای شیرین در بلند مدت است.
فرق بورس با فرابورس با مقایسه شرایط پذیرش سهام در بازارهای هر کدام
حداقل سرمایه ثبت شده شرکت
- تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۱ هزار میلیارد ریال
- تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۵۰۰ میلیارد ریال
- بازار دوم بورس: ۲۰۰ میلیارد ریال
- بازار اول فرابورس: ۱۰ میلیارد ریال
- بازار دوم فرابورس: ۱ میلیارد ریال
حداقل سهام شناور
- تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۲۰ درصد
- تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۱۵ درصد
- تابلوی بازار دوم بورس: ۱۰ درصد
- بازار اول فرابورس: ۱۰ درصد
- بازار دوم فرابورس: ۵ درصد
حداقل تعداد سهامداران در بازار بورس و بازار فرابورس
- در تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۱۰۰۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۷۵۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در بازار دوم بورس: ۲۵۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در بازار اول فرابورس: ۲۰۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در بازار دوم فرابورس: حداقلی تعیین نشده است.
حداقل سابقه فعالیت مرتبط با شرکت در صنعت مربوطه
- در تابلوی اصلی بازار اول بورس: حداقل ۳ سال فعالیت داشته باشد.
- در تابلوی فرعی بازار اول بورس: حداقل ۳ سال فعالیت داشته باشد.
- در بازار دوم بورس: حداقل ۲ سال فعالیت داشته باشد.
- در بازار اول فرابورس: حداقل ۲ سال از زمان بهره برداری یا ارائه خدمات گذشته باشد.
- در بازار دوم فرابورس: حداقل ۱ سال از تاسیس آن سپری شده باشد.
زیان انباشه
- شرکت های تابلوی اصلی بازار اول بورس: زیان انباشته نداشته باشد
- شرکت های تابلوی فرعی بازار اول بورس: زبان انباشته نداشته باشد
- شرکت های بازار دوم بورس: زبان انباشته نداشته باشد
- شرکت های بازار اول فرابورس: زبان انباشته نداشته باشد
- شرکت های بازار دوم فرابورس: برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول زیان انباشته ارائه کند.
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۳۰ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۲۰ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در تابلوی بازار دوم بورس: ۱۵ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در بازار اول بورس: ۱۵ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در بازار دوم بورس: حدی مشخص نشده است.
سودآوری شرکت
- سودآوری شرکت های تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۳ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سودآوری شرکت‌های تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۲ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سوداوری شرکت‌های بازار دوم بورس: ۱ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سودآوری شرکت های بازار اول فرابورس: ۱ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سودآوری شرکت‌های بازار دوم فرابورس: حدی تعیین نشده است.
خرید سهام دو شرکت بورس و فرابورس
نکته جالبی که در این مطلب دوست داریم به اطلاع شما خواننده گرامی برسانیم آن است که شرکت بورس اوراق بهادار تهران که بستر فعالیت صدها شرکت بازار اصلی و فرعی بورس را فراهم کرده و خرید و فروش‌ها زیر نظر این شرکت انجام می‌شود، در قالب نماد جداگانه‌ای به نام «بورس» در بازار اول بورس حضور دارد. خب این یعنی چه؟
یعنی این که شما می‌توانید نسبت به خرید و فروش سهام شرکت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یک شرکت مستقل سهامی عام که نظارت و مدیریت بر شرکت‌های بورسی دارد، اقدام کنید و بهره‌مند شوید.
همان‌طور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید، قیمت هر سهم «بورس»، در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه ۹۸، ۱۱۱۸ تومان بوده است. نماد بورس، دارای ۱.۵ میلیارد قطعه سهم بوده و از اردیبهشت ۹۷ تا اردیبهشت ۹۸، قیمت از ۳۱۰ تومان به ۱۱۹۰ تومان رسیده است. یعنی سودی معادل ۳۰۰ درصد در ۱۲ ماه. ۹۰ درصد سهام این شرکت نیز شناور است.
شرکت پتروشیمی شازند، شرکت مدیریت منابع پیمان فرداکیش و شرکت بیمه معلم و یک شخص حقیقی خارجی، سهامدار اکثریت این شرکت هستند. خرید و فروش سهام شرکتی که تشکیل، سازماندهی و اداره بورس اوراق بهادار ایران را انجام می‌دهد، (به منظور انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس) ارزشمند است.
شرکت فرابورس ایران هم به عنوان یک شرکت واحد و مستقل، سهامش قابل خرید و فروش در بورس است. شما می‌توانید به نماد «فرابورس» مراجعه کرده و نسبت به خرید سهام این شرکت اقدام کنید. شرکت فرابورس ایران در بازار پایه الف فرابورس قرار دارد و دفتر مرکزی آن در بزرگراه حقانی، نبش دیدار شمالی است.
همان‌طور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید، تابلو قیمتی سهم «فرابورس» را شاهد هستیم که ۱ میلیارد قطعه سهم بوده و قیمت هر سهم در ۳۱ اردیبهشت ماه نود و هشت، ۱۵۰۰ تومان بوده است. در بازه اردیبهشت نود و هفت تا اردیبهشت نود و هشت، قیمت از ۲۲۸ تومان به ۱۶۸۰ تومان رسیده است که رشدی حدود ۷۰۰ درصد در ۱۲ ماه را نصیب سهامداران صبور کرده است!
سهامداران اصلی شرکت فرابورس
شرکت‌های زیر سهامداران اصلی فرابورس هستند که خود نشان‌دهنده اهمیت سهام این شرکت دولتی مدیریت و نظارت بر بازار فرابورس ایران است:
- ۲۰ درصد سهام متعلق به شرکت بورس اوراق بهادار تهران است.
- ۵.۲ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی ملت است.
- ۴.۵ درصد سهام متعلق به شرکت سرمایه گذاری صبا تامین است.
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است.
- ۲.۵ درصد سهام متعلق به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی بانک پارسیان است.
- ۱.۵ درصد سهام متعلق به شرکت کارگزاری بانک کشاورزی است.
- ۱.۴ درصد سهام متعلق به شرکت توسعه صنایع بهشهر است.
- ۱.۰۲ درصد سهام متعلق به شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن است.
دانستن این اطلاعات چه فایده ای دارد؟ این فایده را دارد که شما متوجه خواهید شد چند درصد سهام این شرکت یا هر شرکت دیگر بورسی، در اختیار حقوقی است و چند در صد در اختیار حقیقی. کدام شرکت‌های بزرگ سرمایه گذاری در آن‌ها فعالیت داشته و کرسی هیات مدیره دارند و برنامه‌های حال و آینده آن‌ها و گذشته کاریشان روی سهام دیگر چگونه بوده است؟
همراه گرامی
اطلاعات ارائه شده را تا تامل و صبوری، مطالعه کرده و اگر با سوالی روبرو شدید، در قسمت ارسال نظرات و پرسش‌ها با ما در ارتباط باشید. توجه داشته باشید که این گفتار، سیگنال خرید نیست. بنابراین در صورتی که قصد خرید سهام دارید به کارگزاری ها مراجعه کنید. پیشنهاد می‌کنیم نحوه سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و همچنین حداقل سرمایه برای ورود به بازار بورس ایران را نیز در ستاره مطالعه کنید.