روش‌های نگهداری، پرورش و تکثیر گیاه کالانکوئه کریسمس

با فرا رسیدن فصل پاییز و کوتاه شدن طول روز بسیاری از گیاهان گل‌های خود را شکوفا می‌کنند. گیاهانی مثل بنت قنسول، کالانکوئه کریسمس و داوودی از جمله گیاهان روز کوتاه محسوب می‌شوند که در فصول پاییز و زمستان به گل‌دهی می‌رسند. این گیاهان زیبا با گل‌های رنگارنگ خود منظره سرد پاییزی را در خانه به بهار تبدیل می‌کنند.

به گزارش فرارو، در بین این گیاهان کالانکوئه کریسمس جزء مقاوم‌ترین گیاهان مخصوص آپارتمان و فضای آزاد است. این گیاه با برگ‌های قاشقی و سبزِ دائمی متنوع‌ترین و بادوام‌ترین گل‌ها را دارد. در این مطلب همراه ما باشید تا با اصول پرورش، نگهداری و تکثیر گیاه کالانکوئه کریسمس آشنا شوید.

کالانکوئه یکی از اعضای بزرگ خانواده Crassulaceae است که شامل گونه‌ها یا ساکولنت‌های زیادی می‌شود. گیاه اشک تمساح و ساکولنت لب سوخته دو گونه از گروه کالانکوئه است. برخی از گونه‌های کالانکوئه خوراکی و دارای خواص درمانی بسیاری هستند؛ اما کالانکوئه کریسمس با نام علمی Kalanchoe blossfeldiana و اسامی مختلف از جمله flaming Katy، widow’s-thrill و Christmas kalanchoe از رایج‌ترین نوع گیاه زینتی در گروه کالانکوئه‌هاست. منشا و زیستگاه اصلی گیاه کالانکوئه کریسمس مناطق گرمسیری آفریقا، آسیا و ماداگاسکار است.

کالانکوئه کریسمس گیاهی بوته‌ای، همیشه سبز و چندساله با برگ‌ها و ساقه سبز، گوشتی و آبدار است. برگ‌های براق و چرمی گیاه به صورت پر پشت، بیضی شکل و لبه‌دار رشد می‌کنند. ساقه اصلی گیاه تک شاخه‌ای یا منشعب است. بوته کالانکوئه حداکثر تا ۵۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. گل‌های این گیاه در رنگ‌های مختلف سفید، صورتی، زرد، قرمز، نارنجی و ترکیبی از این رنگ‌هاست. گل‌ها ستاره‌ای و چهاربرگ یا پُر پَر و انبوه به صورت دسته‌ای در اواخر پاییز، زمستان و برخی مناطق در اوایل بهار رویش دارند. قسمت‌هایی از این گیاه مثل ساقه‌های جوان در صورت بلعیدن سمی هستند.

استفاده از گیاه کالانکوئه کریسمس به عنوان گیاه آپارتمانی به زمان‌های دور برمی‌گردد. در سال ۱۹۲۷ گیاه کالانکوئه توسط تاجر و گیاه‌شناس آلمانی “روبرت بلاسفلد” از ماداگاسکار به فرانسه برده شد. بعد از اینکه گیاه به عنوان گل آپارتمانی پرورش یافت، در سال ۱۹۳۲ میلادی به “کالانکوئه بلوسفلدیانا” ملقب شد. پرورش‌دهندگان گل و گیاه در دانمارک و هلند کمک کردند تا گیاه کالانکوئه کریسمس در دهه ۱۹۸۰ در سطح بین‌المللی معرفی و شناخته شود. اکنون این گیاه زیبا در اکثر مناطق دنیا از محبوبیت خاصی برخوردار است. در طی این سال‌ها با روش‌های مختلف و اصلاحات ژنتیکی تنوعی در رنگ، شکل و اندازه گل‌های کالانکوئه کریسمس اتفاق افتاد.

طولانی بودن عمر و تنوع در رنگ گل‌های این گیاه آن را به مناسب‌ترین گیاه برای هدیه دادن تبدیل کرده است. جالب است بدانید که هر رنگ گل کالانکوئه نماد یک روز خاص است. برای مثال برای هدیه دادن گیاه کالانکوئه کریسمس در روز زن یا شب یلدا این گیاه را با گل‌های قرمز و برای روز تولد این گیاه را با گل‌هایی به رنگ صورتی خریداری می‌کنند. گیاه کالانکوئه کریسمس نماد استقامت، عشق و محبت پایدار است.

با اینکه گیاه کالانکوئه کریسمس گیاهی آپارتمانی محسوب می‌شود؛ اما در برخی از مناطق کشورمان می‌توان آن را در محیط باز حیاط (در باغچه و زیر سایه درختان) یا در گلدان (تراس خانه) نگهداری کرد. این گیاه زیبا را می‌توان در اکثر شهر‌های ایران در فضای باز پرورش داد؛ اما نور مستقیم خورشید و گرمای تابستان و سرما و یخبندان زمستان ممکن است گیاه را از پای درآورد. در این مواقع باید گیاه را به محیط مناسب منتقل کرد. کالانکوئه کریسمس برای گل‌دهی به روش طبیعی به محیط طبیعی نیاز دارد.

تا زمانی که گیاه سرما (حداکثر تا ۵ درجه سانتی‌گراد) و شب‌های بلند سال (اواخر پاییز و زمستان) را تجربه نکند، به مرحله گل‌دهی نخواهد رسید. البته زمان گل‌دهی در فضای آپارتمان یا گلخانه‌های سرپوشیده (به روش مصنوعی) ممکن است تغییر کند.

کالانکوئه کریسمس گیاهی نور دوست است. محیط تاریک موجب کوچک شدن برگ‌ها و رشد علفی گیاه می‌شود. گیاه در محیط تاریک مورد هجوم آفات قرار می‌گیرد و هیچ‌گاه به گل نمی‌نشیند. بهترین محل برای نگهداری از کالانکوئه پر نورترین قسمت خانه؛ یعنی پشت پنجره‌های نورگیر است. در صورتی که گیاه را در حیاط نگهداری می‌کنید، آن را زیر سایه درختان یا محیط سایه آفتاب قرار بدهید. مراقب باشید که نور گرم و شدید ظهر تابستان به گیاه کالانکوئه آسیبی نزند.

گیاه کالانکوئه کریسمس به کم‌آبی مقاوم است؛ اما آبیاری آن باید منظم انجام بگیرد. زمان آبیاری گیاه بستگی به نوع خاک، میزان نور، شدت گرما و رطوبت محیط دارد. در صورتی که گیاه در معرض دمای هوا بالا و نور شدید باشد، خاک گلدان یا باغچه زودتر خشک می‌شود. با دیدن خشکی سطح خاک گیاه را آبیاری کنید.

تقریبا در هر نوع خاک (سبک، نیمه سبک و زهکش‌دار) می‌توان گیاه کالانگوئه کریسمس را کاشت. بهترین خاک ترکیب ۵۰ درصد ماسه اطراف رودخانه آب شیرین، ۱۰ درصد کود پوسیده دامی، ۳۰ درصد خاک برگ جنگلی و ۱۰ درصد پرلیت است.

کالانکوئه کریسمس در دمای معمولی اتاق به‌خوبی رشد می‌کند. دمای زیر ۵ درجه سانتی‌گراد و بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد برای گیاه مضر است. در دما‌های پایین کافی است که زمان آبیاری گیاه را به تعویق بیاندازید. گیاه در هوای گرم به آبیاری بیشتری نیاز دارد.

برای تغذیه و کوددهی گیاه بهتر است در فصل رشد (پاییز تا بهار) اقدام به کوددهی کنید. استفاده از کود‌های کامل مایع یا محلول در آب برای تغذیه گیاه مناسب است. همچنین می‌توانید از کود پوسیده دامی به‌خصوص کود پوسیده گاو استفاده کنید.

گیاه کالانکوئه کریسمس ریشه‌های عمیقی ندارد، به همین دلیل نیاز به تعویض سالانه گلدان گیاه نیست. بهترین گلدان برای کاشت این گیاه گلدان‌های سفالی است. گلدان سفالی دمای خاک را برای سلامت ریشه متعادل نگه می‌دارد و رطوبت را حفظ می‌کند. قبل از جابه‎‌جایی و کاشت گیاه در گلدان جدید حتما از وجود حفره تخلیه آب در کف گلدان مطمئن شوید.

بهترین روش تکثیر و ازدیاد گیاه کالانکوئه کریسمس از طریق قلمه است. با این حال روش‌های دیگری، چون تقسیم پاجوش و تکثیر با برگ نیز انجام می‌شود. روش‌های تکثیر کالانکوئه کریسمس معمولا در فصل بهار صورت می‌گیرد؛ اما خنکای هوا در شب‌های شهریور ماه نیز زمان مناسبی برای تکثیر این گیاه است.

تکثیر از طریق قلمه و پاجوش در گیاه کالانکوئه نسبت به ازدیاد با برگ بیشتر مرسوم است. در روش تکثیر با قلمه باید قلمه‌های جوان و سبز به طول ۱۰ سانتی‌متر را از گیاه اصلی جدا کنید. ریشه‌دار کردن قلمه از طریق قرار دادن در آب یا کاشت مستقیم در خاک صورت می‌گیرد. قلمه‌ها را در بستر خاک سبک و به صورت عمودی (یا افقی) بکارید، به طوری که ۴ سانتی‌متر از قلمه در خاک باشد.

برای کاشت به روش افقی باید قسمت کمی از قلمه را با خاک بپوشانید. گیاه را در محیط سایه آفتاب و خنک قرار بدهید و خاک بستر کشت را پس از کمی خشک شدن با آبپاش غبارپاشی کنید. روش تکثیر با پاجوش نیز در هنگام تعویض گلدان گیاه انجام می‌گیرد. معمولا گیاه کالانکوئه کریسمس پس از رشد در یک سالگی پاجوش می‌زند. پاجوش‌ها را با چاقو تیز از بوته اصلی جدا کنید و در بستر کشت مورد نظر بکارید.

تکثیر گیاه از طریق قلمه نه‌تن‌ها موجب ازدیاد گیاه می‌شود، به سلامت گیاه کمک می‌کند. گیاهان قدیمی کالانکوئه معمولا پس از گذشت یک سال دچار بیماری‌های قارچی، پوسیدگی ساقه و ریشه می‌شوند. در نتیجه برش ساقه‌های جوان برای تکثیر و حذف گیاهان قدیمی روشی است که باید هر ساله برای این گیاه به کار گرفته شود.

در صورت مهیا نبودن شرایط ایده‌آل نگهداری و پرورش گیاه کالانکوئه کریسمس به سرعت گیاه مورد هجوم شته‌ها و قارچ‌ها قرار می‌گیرد. نور کم یا زیاد، آبیاری نامنظم و دمای نامناسب شرایطی است که به ازدیاد انواع آفت‌ها کمک می‌کند. شپشک آرد آلود، شته‌ها و کنه‌ها از جمله آفت‌های مضر گیاه کالانکوئه محسوب می‌شوند که با سموم خاص محلول در آب می‌توان گیاه را درمان کرد. وجود قارچ‌ها نیز موجب سیاه شدن یا له شدن ساقه و برگ گیاه می‌شوند. لکه‌های سفید یا قهوه‌ای نشان از هجوم قارچ‌هاست که با قارچ‌کش‌ها قابل درمان است.

باریک شدن و دراز شدن گیاه که معمولا با کوچک شدن برگ‌ها همراه است، نتیجه نور کم محیط است. این گیاه به نور فراوان احتیاج دارد. برای درمان گیاه را در طی ده روز آرام آرام به منبع نور نزدیک کنید. رنگ پریدگی برگ‌های گیاه نشان از ۳ عامل است. یکی نور شدید خورشید، دوم تشنگی گیاه و سوم پوسیدگی ساقه یا ریشه گیاه. عامل را مشخص کنید. اگر مشکل پوسیدگی ریشه و ساقه بود، بهتر است ساقه‌های جوان را از گیاه جدا کنید و به روش قلمه آن‌ها را در بستر کشت جدا بکارید. پوسیدگی ساقه و ریشه معمولا در گیاهان مسن و در شرایط آبیاری زیاد و محیط تاریک اتفاق می‌افتد.

زرد شدن برگ‌های گیاه کالانکوئه کریسمس نتیجه آبیاری زیاد است. پس از خشک شدن سطح خاک گیاه را آبیاری کنید. قرمز شدن لبه برگ‌های گیاه نتیجه نور فراوان و سرمای هواست. این عارضه معمولا در زمستان ایجاد می‌شود و مشکلی برای گیاه ایجاد نمی‌کند. این رویداد بیشتر برای گیاه کالانکوئه کریسمس گل قرمز تک گلبرگ اتفاق می‌افتد.