به نقل از دکتر حیدریان فوق تخصص درد سندرم درد پاتلوفمورال اصطلاحی است که برای توصیف درد در قسمت جلوی زانو و اطراف یا پشت زانو (پاتلا) به کار می‌رود. این بیماری یکی از شایع‌ترین اختلالات زانو است. این بیماری در همه گروه‌های سنی رخ می‌دهد اما در دختران نوجوان شایعتر است.
علل سندرم درد پاتلوفمورال
سایش مکرر سطوح پاتلا و استخوان ران، بر روی بافت‌های نرم مفصل پاتلوفمورال استرس وارد کرده و حتی ممکن است منجر به کبودی استخوان شود. در بعضی موارد، درد در اثر ضعیف شدن غضروف مفصلی و یا تورم در مفصل ایجاد می‌شود. یک یا چند عامل زیر می‌تواند منجر به درد پاتلوفمورال شود:
استفاده بیش از حد
خم شدن و صاف شدن مکرر زانو که در هنگام دویدن اتفاق می‌افتد ممکن است منجر به اختلال شود زیرا سبب افزایش فشار بین پاتلا و استخوان ران در هنگام خم شدن زانو بشود. خم شدن در وضعیت ثابت، به خصوص در یک ساق سنگین، می‌تواند پاتلا را تحریک کرده و باعث ایجاد کبودی استخوانی شود.
هم ترازی
تصور می‌شود که تراز چهار سر ران بین لگن و زانو (زاویه Q) بر پاتلا تأثیر می‌گذارد. بیمارانی که دارای زاویه Q بزرگتر از حد معمولی (بیشتر از ۲۰ درجه) هستند، ممکن است مستعد ابتلا به درد پاتلوفمورال باشند زیرا پاتلا تمایل به سوگیری جانبی بیشتری (به سمت خارج) دارد. ممکن است به دلیل افزایش فشار به این مناطق درد بیشتری در قسمت بیرونی پاتلا و استخوان ران احساس شود. با بزرگ شدن لگن در طی بلوغ، زاویه Q رشد می‌کند و خطر ابتلا به درد پاتلوفمورال را افزایش می‌دهد.
ضعف عضلانی
ضعف یا عدم تعادل قدرتی عضلات چهار سر ران ممکن است جهت گیری پاتلا را تغییر دهد.
گرفتگی عضلانی
گرفتگی ماهیچه‌ها و تاندون‌ها نیز ممکن است در جهت گیری پاتلار تأثیر بگذارند. ساختارهای عضلانی که باعث حرکت زانو و لگن می‌شوند باید انعطاف پذیر باشند. اگر کسی دچار گرفتگی عضله یا گروه از عضلات باشد، ممکن است بی ثباتی پاتلا ایجاد شود.
صافی پا (بیش از حد پا)
بیمارانی که قوس پای کمی دارند و یا اصلا ندارند، کاندیدای درد پاتلوفمورال هستند. زیرا هنگامیی که پا به سمت داخل می‌چرخد، استخوان درشت نی با چرخیدن به سمت داخل، در مکانیک طبیعی مفصل پاتلوفمورال اختلال ایجاد می‌کند.
کاهش تحرک پاتلا
کشکک زانو دچار گرفتگی می‌شود و توانایی عادی حرکتی خود را در بسیاری جهات از دست می‌دهد.
علائم سندروم درد کشک زانو
علائم و نشانه‌هایی از درد کشک زانو شامل این موارد هستند:
- سندرم درد پاتلوفمورال معمولاً شامل درد در ناحیه زانو یا اطراف آن می‌شود و معمولاً به تدریج بروز می‌کند.
- افراد معمولاً هنگام بالا رفتن یا پایین رفتن از پله‌ها، چمباتمه زدن، زانو زدن یا دویدن، متوجه درد می‌شوند. این حالت غالباً به عنوان “زانوی سینما رو” شناخته می‌شود
- همچنین ممکن است با نشستن طولانی مدت، خم شدن زانوها تشدید شود و این علائم نیز به عنوان “زانوی سینما رو ” شناخته می‌شود.یکی دیگر از عوارض خم شدن زانو ها در حالت ثابت می تواند تورم رگ های واریسی باشد که منجر به بیماری واریس می شود.
- تورم نشانه اصلی این بیماری نیست.
مکانیسم
در این سندرم، درد معمولاً در ناحیه زانو است که هنگام صاف و خم کردن ساق، در شیار استخوان ران (همسایه زیرین) به راحتی درک نمی‌شود. درد زانو می‌تواند در اثر عدم تعادل یا اختلال در عملکرد نیروهای تثبیت کننده ایجاد شود که زانو را به راحتی در این شیار نگه داشته و یا در اثر آسیب به سطح پشتی زانو ایجاد می‌شود.
تشخیص درد کشکک زانو
تشخیص سندرم درد پاتلوفمورال یا درد کشکک زانو بسیار آسان است. پزشک تشخیص خود را بر اساس این موارد انجام می‌دهد:
- علائم شما
- معاینه فیزیکی زانو
برای بررسی هرگونه تغییری در پشت زانو که ممکن است باعث تشدید علائم شما در هنگام بروز درد کشکک زانو شود، پزشک ممکن است از شما بخواهد در حالی که زانوی شما را پایین نگه داشته، عضلات ران (چهار سر ران) را سفت کنید، زیرا این باعث درد می‌شود. گاهی اوقات افزایش مایعات در مفصل می‌تواند باعث تورم شود، بنابراین پزشک نیز این مورد را بررسی می‌کند.
آزمایش خون به تشخیص سندرم درد پاتلوفمورال کمکی نمی‌کند اما ممکن است برای رفع مشکلات جدی تر مفید باشد. تصویر برداری با اشعه ایکس نیز معمولاً مفید نیست زیرا غضروف را نشان نمی‌دهد. پزشک شما ممکن است اسکن مغناطیسی (MRI) را پیشنهاد کند، به خصوص اگر ضرباتی به زانو وارد شد.
درمان درد کشکک زانو
درمان کوتاه مدت؛
- درمان اولیه ممکن است شامل ضربه زدن به زانو باشد تا بتواند آن را در موقعیت ایده آل تری برای تسکین درد نگه دارد. یک متخصص ورزشی یا فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه به طور صحیح زانو را حرکت دهید تا مجدداً آن را تراز کنید.
- داروهای ساده تسکین درد مانند پاراستامول را می‌توان استفاده کرد و بعضی اوقات یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) نیز ممکن است به شما کمک کند.
- هنگامی که علائم برای اولین بار ایجاد می‌شوند، آنها با استفاده از گذاشتن یخ روی زانو به مدت ۱۰-۲۰ دقیقه پس از فعالیت، به بهترین وجه درمان می‌شوند.
- همچنین توصیه می‌شود از انجام فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کنند، خودداری کنید.
درمان طولانی مدت؛
- توانبخشی شامل تمرین‌های کششی و تقویتی برای عضلات خاص برای رسیدن به تعادل صحیح ماهیچه‌های تثبیت کننده در اطراف زانو است.
- تقویت عضلات تثبیت کننده باسن، به هنگام فعال شدن صحیح، عضلات اطراف زانو را قادر می‌سازد تا عملکرد بهتری داشته باشند.
- استفاده از ارتتیک برای کسانی که ناهنجاری‌های بیومکانیکی دارند، بخصوص در مورد چرخش بیش از حد پا (چرخش به داخل) مفید هستند.
- پزشک یا فیزیوتراپیست شما ممکن است یک برنامه ورزشی انفرادی را برای شما طراحی کند. چنین برنامه‌ای شامل افزایش تدریجی فعالیت خواهد بود. انجام این تمرینات به صورت روزانه برای به حداکثر رساندن احتمال بهبودی، که به طور کلی حدود ۶ هفته به طول می‌انجامد، بسیار مهم است.
- اگر تورم قابل توجهی در زانو وجود داشته باشد، ارزیابی و تحقیقات بیشتری لازم خواهد بود.
ورزش
ورزش کردن عضلات ران (چهار سر ران) برای جلوگیری از ضعف آنها مهم است. شنا یک ورزش عالی است که سبب وارد آمدن فشار کمتری بر روی زانوها خواهد شد. اگر درد تشدید شد، باید از ورزش‌هایی که فشار زیادی به زانوها وارد می‌کنند، مانند فوتبال، راگبی یا ورزش‌های پرشی بپرهیزید، اگرچه که این کار درد را وخیم تر می‌کند اما می‌توان با کم شدن علائم، دوباره این فعالیت‌ها را شروع کرد.
- اگر به طور مرتب آنها را انجام دهید، اسکات دیواری مفید خواهد بود:
- پشت خود را به دیوار کرده، پاها در کنار یکدیگر بوده یا در زاویه ۳۰ درجه بایستید.
- با خم کردن زانوها خود را روی دیوار پایین بکشید، تا دیگر نتوانید انگشتان پا را ببینید.
- در موقعیت برای ۱۰-۵ ثانیه بمانید.
- کل این تمرین را تا هر چندبار که ممکن است انجام داده و سپس استراحت کنید.
- فیزیوتراپ شما ممکن است تمرینات اضافی را برای شما توصیه کند.
فیزیوتراپی
به نقل از دکتر سعادتی دکترای فیزیوتراپی لازم است که ماهیچه‌های ران (چهار سر ران) خود را قوی و متعادل نگه دارید تا از فشار آوردن به مفصل زانو خودداری کنید. پزشک ممکن است تمریناتی را برای انجام دادن به شما بدهد یا به شما توصیه کند که یک فیزیوتراپیست را ببینید که در صورت لزوم می‌تواند تمرینات دیگری را پیشنهاد کند. آنها زانوی شما را ارزیابی می‌کنند و تصمیم می‌گیرند چه چیزی باعث درد می‌شود و کدام یک از تمرینات بهترین تاثیر را روی مشکل شما دارند. آنها همچنین اطمینان حاصل می‌کنند که تمرینات را به درستی و با اطمینان انجام دهید.
ممکن است لازم باشد که حداقل به مدت ۱۲ هفته این تمرینات را چند بار در روز و در مجموع ۳۰ دقیقه در روز برای تصحیح هر گونه عدم تعادل یا ضعف عضلات انجام شود و ممکن است مدتی تا بعد از آن به زمان نیاز داشته باشید تا این درد به طور کامل رفع شود.