بیماریهای مادرزادی قلبی از جمله جدی‌ترین بیماری‌هایی هستند که نوزادان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. همانطور که اسمش نشان می‌دهد، این بیماری در هنگام تولد آغاز می‌شود.
انواع مختلفی از بیماریهای قلبی مادرزادی، دوره درمان متفاوتی دارند. پیش‌بینی و درمان هر یک نیز منحصر به فرد است. در ادامه همه اطلاعات در مورد بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان و نحوه برخورد با آن‌ها را ارائه می‌کنیم.
ابتدا یک تعریف از بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان را بیان می‌کنیم. یک بیماری قلبی مادرزادی عبارت است از ناهنجاری‌های قلبی مختلف در کودک، از بدو تولد. آن‌ها براساس پیچیدگی و تاثیری که بر روی بدن دارند طبقه‌بندی می‌شوند. اغلب سیستم‌های گردش خون و تنفسی بیشتر تحت‌تاثیر یک نقص در قلب قرار دارند.
آماری کوتاه در مورد بیماری مادرزادی قلبی نوزادان
به گفته آکادمی امراض کودکان آمریکا: یک بیماری قلبی مادرزادی رایج‌ترین نوع نقص تولد در میان نوزادان است. این اتفاق در حدود هشت تا از ۱۰۰۰ نوزاد رخ می‌دهد.
با توجه به مرکز کنترل بیماری آمریکا، نقص‌های مادرزادی قلبی حدود ۱ % از تولدها یا تقریباً ۴۰۰۰۰ نوزاد در هر سال در آمریکا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. حدود ۲۵ درصد از نقص‌های مادرزادی قلبی، حیاتی هستند.
CHDs ها جزو بیماریهای مادرزادی اصلی هستند که منجر به مرگ نوزادان می‌شوند. پیشرفت‌ها در پزشکی، نرخ زنده ماندن نوزادان را به ۸۵ % افزایش داده‌اند. متخصصان پزشکی اظهار می‌کنند که اغلب CHDs مزمن هستند بنابراین حتی اگر منجر به مرگ کودک نشود، بقیه عمر نوزاد با این بیماری می‌گذرد. شدت بیماری به این بستگی دارد که چه بخشی از قلب تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
[irp]
انواع مختلف بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان کدام‌ها هستند؟
حدود ۱۸ نوع از نقص‌های قلب می‌تواند در هنگام تولد رخ دهد، اما تنها ۱۲ نوع از آن‌ها شایع‌ترین هستند. در این جا لیستی از نقص‌های مادرزادی قلبی از جمله مواردی که مهم هستند؛ آورده شده‌است:
نقص دیواره دهلیزی (ASD):
یک حفره یا دهانه کوچک در غشا وجود دارد که آتریا را جدا می‌کند و در قسمت‌های فوقانی قلب قرار دارند. این منجر به اختلاط خون اکسیژن‌دار می‌شود.
نقص دیواره بین بطنی:
در این نوع نقص قلبی، حفره‌ای؛ بافت بطن راست و چپ را جدا می‌کند و منجر به اختلاط خون و اکسیژن می‌شود.
نقص کانال اتریواستاتیک:
این نیز مانند نقص دهلیزی، بطنی است. نوزادانی که با این شرایط به دنیا آمده‌اند، سوراخی در غشا دارند که هم بطن و هم آتریا را جدا می‌کنند که منجر به تشکیل نامناسب شیره می‌شود که جریان خون را محدود می‌کنند.
Coarctation آئورت (CoA):
این یک وضعیت بحرانی است که آئورت، بزرگ‌ترین سرخرگ بدن، باریک می‌شود. آئورت سرخرگ اصلی است که از قلب گرفته تا خون اکسیژن‌دار را به همه بخش‌های بدن توزیع کند.
سندرم قلب چپ هیپوپلاستی (HLHS):
در شرایط بحرانی، سمت چپ قلب به درستی بزگ نمی‌شود، به این معنی است که دهلیز چپ و بطن ممکن است قادر نباشند به اندازه کافی خون را پمپ کنند.
آترزی ریه:
این یک وضعیت بحرانی است که در آن دریچه ریوی، شکل ضعیفی دارد و یا اصلاً شکل نگرفته است در نتیجه منجر به مشکلات فراوانی می‌شود. دریچه ریوی یک رگ خونی است که خون بدون اکسیژن را از قلب به ریه‌ها حمل می‌کند.
سرخرگ ریوی (PS):
دریچه ریوی از سه غشا بافت تشکیل‌شده که جریان خون را از طریق دریچه کنترل می‌کنند. در هنگام تنگی مجرای ریوی، دو غشا خارج از سه غشا به هم چسبیده‌اند تا بخش ضخیمی را تشکیل دهند؛ که از جریان آرام خون از قلب به سرخرگ ریوی جلوگیری می‌کند.
تترالوژی فالوت:
این مورد، ترکیبی از چهار نقص قلبی با هم است. در این شرایط نادر، ممکن است قلب به درستی شکل نگیرد.
مجموع ارتباط غیر عادی ریوی (TAPVC):
این وضعیت بحرانی است که در آن سیاه‌رگ ریوی که خون اکسیژن‌دار را از قلب به دهلیز چپ می‌آورد، وجود ندارد. در عوض، به دهلیز راست متصل می‌شود، که خون بدون اکسیژن را حمل می‌کند. این به آن معنی است که بدن خون اکسیژن‌دار کافی را دریافت نمی‌کند.
انتقال از شریان های بزرگ
وضعیت بحرانی که در آن وضعیت سرخرگ ریوی و آئورت تغییر می‌کنند. این امر منجر به گردش خون بدون اکسیژن به جای خون غنی از اکسیژن به بخش‌های مختلف بدن می‌شود.
آترزی تریکوسپید:
در این شرایط بحرانی، دریچه ای که بین دهلیز راست و بطن راست قرار گرفته، ممکن است یک نقص داشته باشد یا به طور کامل بسته شود.
[irp]
آرتروس تناسلی:
این یک وضعیت بحرانی است که در آن سرخرگ ریوی و آئورت به عنوان یک رگ خونی مشترک پیش از منشعب شدن حرکت می‌کنند. به این معنی که خون اکسیژن‌دار قبل از این که به بدن تزریق شوند، مخلوط می‌شوند.
علل بیماریهای مادرزادی قلبی در کودکان چیست؟
علت دقیق نقص‌های قلب در نوزادان مشخص نیست. با این حال، متخصصان معتقدند که این امر در درجه اول ترکیبی از ژن‌ها و تاثیر سلامت مادران بر رشد جنین است که در نهایت منجر به نقص‌های مادرزادی قلبی می‌شود.
با این وجود، هیچ دلیلی نمی‌تواند به رشد یک بیماری مادرزادی قلب نسبت داده شود. با این حال، برخی موقعیت‌ها، شرایط، و سناریوها می‌توانند احتمال تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی قلبی را افزایش دهند.
عوامل خطر برای ایجاد نقص‌های مادرزادی قلبی کدامند؟
ژنتیک خانواده:
نقص قلب می‌تواند ناشی از ژن معیوب یا کروموزوم باشد که می‌تواند در خانواده‌ها وجود داشته باشد. اگر پدر یا برادر یا خواهر یا برادر نقص قلبی داشته باشد، احتمال تولد نوزاد با نقص قلبی بالاتر است.
سبک زندگی مادر در دوران بارداری:
انتخاب خاص سبک زندگی مادر، مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر در دوران بارداری می‌تواند خطر نقص‌های قلب در جنین را افزایش دهد.
بیماریهای مادر و دارو:
برخی بیماری‌ها در دوران بارداری احتمال تولد کودک با نقص قلبی را افزایش می‌دهند. شامل بیماریهای مزمن نظیر دیابت و بیماری‌هایی مانند سرخچه هستند. داروهایی که در دوران بارداری تجویز می‌شوند ممکن است جنین را در معرض خطر مشکلات قلبی قرار دهند.
عوامل محیطی:
قرار گرفتن در معرض هوا یا میل کردن غذای آلوده به فلزات سنگین می‌تواند موجب نقص جنین شود. به عنوان مثال، استنشاق غبار سرب در طول دوران بارداری و مصرف آب آلوده به آرسنیک به طور گسترده منجر به بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان می‌گردد.
مشکلات مادرزادی دیگر:
اگر کودک مشکلات مادرزادی دیگری دارد، احتمال وجود یک نقص قلبی بالا میرود. برای مثال، نقص‌های مادرزادی قلبی در آن‌هایی که مبتلا به سندرم داون هستند دیده می‌شوند.
تشخیص علائم بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان ممکن است به شما کمک کند به موقع روش درمان را به دست آورید.
علائم بیماری مادرزادی قلبی در کودکان چیست؟
دکتر می‌تواند علائم نقص‌های مادرزادی قلبی را پس از تولد نوزاد تشخیص دهد، در حالی که هنوز نوزاد در بیمارستان هست. برخی از نشانه‌های رایج که باید توجه کنید عبارتند از:
- رنگ مایل به آبی پوست. این رنگ در لب‌ها، ناخن‌ها و زبان بسیار رایج است.
- عدم توانایی در تغذیه مناسب و اشتهای ضعیف.
- مشکلات تنفسی و افزایش مزمن تعداد تنفس.
- عرق کردن مداوم، به خصوص هنگام غذا خوردن.
- خواب‌آلودگی و فقدان انرژی.
- ضربان قلب ضعیف یا سریع.
علاوه بر مشکلات ذکر شده در بالا، کودک ریتم قلب دارد که یک دکتر می‌تواند با گوشی مخصوص خودش، تشخیص دهد. علایم نقص قلب عمدتاً به این دلیل به وجود می‌آید که قلب قادر به پمپاژ خون اکسیژن‌دار کافی به بخش‌های مختلف بدن نیست. این نشانه‌ها مشهود هستند و بعید است که نادیده گرفته شوند. اگر علائم را بعداً متوجه شدید، پس خیلی سریع کودک خود را به پزشک ببرید.
نقص‌های مادرزادی قلبی چگونه تشخیص داده شود؟
چندین آزمایش قلبی می‌توانند به دکتر کمک کنند تا وجود یک نقص مادرزادی قلبی را مشخص کند:
گوش دادن به قلب و مشاهده علائم:
یکی از اولین چیزهایی که دکتر انجام می‌دهد، به ضربان قلب کودک با استفاده از گوشی مخصوص، گوش می‌دهد. دکتر تپش قلب یا ضربان قلب غیر عادی را چک خواهد کرد. این نشانه‌ها همچنین به آن‌ها می‌گویند که آیا مشکلی در قلب کودک وجود دارد یا خیر.
اشعه ایکس در قفسه‌سینه:
اگر به یک نقص قلبی در نوزاد خود مشکوک باشد، آنگاه اشعه X با ارایه تصویری از بی‌قاعدگی‌ها به شما کمک می‌کند.
پالس oximetry:
اکسیژن سنج، یک دستگاه clip مانند، متصل به نوک انگشت است. این کار امکان اندازه‌گیری سطح اشباع اکسیژن را در خون فراهم می‌کند. اگر سطح اکسیژن کم‌تر از حد معمول باشد و یا به طور غیر معمول پایین باشد، پزشک می‌تواند به یک نقص قلبی مشکوک باشد.
اکوکاردیوگرام:
این یک سونوگرافی قفسه‌سینه است. پزشک یک کاوشگر فراصوتی را روی سینه کودک قرار می‌دهد و نقص‌های قلب را از طریق تصویر سونوگرافی ایجاد شده بر روی مانیتور بررسی می‌کند.
الکتروکاردیوگرام:
مجموعه‌ای از الکترود پلاستیکی کوچک منجر به قسمت‌های مختلفی از تنه و اندام‌ها می‌شود و به وسیله سیم به دستگاه وصل می‌شوند. سپس الکترودها، فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌کنند در حالی که دستگاه نمودار ضربان موجی را نمایش می‌دهد. دکترها می‌توانند این نمودار را ببینند و مشخص کنند که آیا مشکلی در قلب وجود دارد یا خیر.
MRI از قلب:
اگر یک نشانه واضح‌تر از قلب برای تشخیص بیماری، مورد نیاز باشد، آنگاه پزشک می‌تواند MRI قلب انجام دهد. البته به ندرت نیاز به MRI یا ضربان قلب وجود خواهد داشت زیرا مراحل تشخیص قبل از آن برای شناسایی یک نقص مادرزادی قلبی کافی خواهد بود.
شناسایی ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی در دوران بارداری
پزشک شما می‌تواند به طور خاص، به دنبال نقص‌های مادرزادی در جنین باشد مثلا با انجام سونوگرافی‌های مختلف در طول دوران بارداری به این نتیجه می‌تواند برسد. سونوگرافی منظم به تشخیص به موقع آن کمک خواهند کرد. اگر یک نقص قلبی مشکوک باشد، پزشک آزمایش‌های بیشتری انجام خواهد داد.
ولی اگر انتظار یک تشخیص دقیق را دارید، این مورد فقط بعد از تولد نوزاد، با استفاده از ابزارهای تشخیصی دقیق امکان‌پذیر است. با این وجود، تشخیص بیماری در دوران بارداری به والدین این امکان را می‌دهد که بعد از تولد نوزاد، خودشان را برای درمان آماده کنند
نقص‌های مادرزادی قلب در کودکان چطور درمان می‌شوند؟
درمان بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان بسته به شرایط خاص می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه برخی از روش‌ها را بررسی می‌کنیم که با کمک این روش‌ها، پزشکان بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان را درمان می‌کنند.
دارو:
برخی از نقص‌های قلبی می‌توانند فقط توسط دارو درمان شوند. پزشکان ممکن است ترکیبی از داروها را تجویز کنند که می‌تواند به درمان نقص در قلب کمک کند.
روش‌های غیر جراحی:
اگر جراحی مورد نیاز است، پزشکان روش‌های غیر جراحی (catheter) را ترجیح می‌دهند. یک catheter از طریق یک سوراخ در پوست وارد می‌شود و از جایی که به قلب می‌رسد وارد سیاه‌رگ می‌شود. این روش‌ها می‌توانند به ویژه در تعمیر شیره‌ای کوچکی که به دست می‌آیند، مفید باشند.
جراحی:
اگر شرایط بحرانی باشد، جراحی قلب باز مورد نیاز خواهد بود. این روش تهاجمی و استادانه است. در بیشتر موارد، کودک برای چند هفته پس از جراحی باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرد. جراحی به عنوان آخرین راه توسط دکترها در زمانی که کار دیگری به نظر می‌رسد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نقص‌های مادرزادی می‌توانند خود به خود درمان شوند؟
بله، ممکن است با بزرگتر شدن نوزاد، نقص‌های قلبی، کوچکتر خود به خود از بین بروند. کودک تا آن زمان ممکن است فقط به داروها احتیاج داشته باشد و به طور منظم مورد بررسی قرار گیرد. گاهی ممکن است یک جراحی ضروری باشد، اما پزشک ممکن است بلافاصله روی کودک عمل جراحی انجام ندهد و منتظر بماند تا کودک به سن خاصی برسد
مدیریت بیماریهای مادرزادی قلبی در کودکان
اختلالات مادرزادی اغلب عملکرد قلب و سیستم گردش خون را برای همیشه تغییر می‌دهند. نقص قلب باعث برخی مشکلات مزمن می‌شود که معمولاً برای یک عمر باقی می‌مانند. با این حال، اگر والدین شرایط را خوب اداره کنند و همچنین به فرزند خود آموزش دهند که چگونه از خود مراقبت کنند، کودک می‌تواند زندگی عادی داشته باشد. می‌توانید موارد زیر را در نظر داشته باشید:
تغییرات در خانه و روتین:
کودکان با وجود نقص‌های مادرزادی قلبی می‌توانند زمان سختی را برای انجام کارهای روزمره مانند؛ بالا رفتن از پله‌ها طی کنند که سایر بچه‌ها به راحتی انجام می‌دهند. برای کودکان مبتلا به بیماری های مادرزادی قلبی، هر فعالیتی که نیاز به تلاش فیزیکی دارد، می‌تواند به دلیل گردش ضعیف خون اکسیژن‌دار در بدن، سخت باشد.
تغییرات خاصی مثل انتقال اتاق کودک به طبقه هم کف و اجتناب از بازی‌هایی که نیاز به تلاش فیزیکی دارند، می‌تواند مفید باشد.
مراقب بهداشت باشید:
نوزادان مبتلا به بیماری های مادرزادی قلبی، به خاطر ایمنی ضعیف در معرض عفونت هستند. استفاده از حمام و اهمیت شستن دست‌ها را پس از غذا و قبل از غذا، به فرزندتان آموزش دهید. محیط اطراف خود را تمیز نگه دارید و تمام واکسن‌های مورد نیاز برای فرزندتان را خاطر بسپارید.
کودکان می‌توانند زندگی عادی داشته باشند:
به لطف پیشرفت علم پزشکی و فن‌آوری، کودکان مبتلا به نقص قلبی هم می‌توانند عادی زندگی کنند. به شرطی که کودک شما همیشه لیستی از کارهایی را که باید انجام دهد و کارهایی که باید از آن اجتناب کند را داشته باشید ولی باید به آن‌ها اجازه دهید که کودکان از سن خودشان لذت ببرند.
دسترسی به یک گروه پشتیبانی:
شما به حمایت از خانواده خود و دیگران، برای کنار آمدن مادام العمر نقص قلبی فرزند خود، نیاز خواهید داشت. کودکانی که نقص قلب خود را در دوران کودکی درمان کرده‌اند نیز باید مدام خود را چک کنند.
از آنجایی که درمان بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان می‌تواند گران‌قیمت باشد، داشتن یک شبکه حمایتی از اعضای خانواده و گروه‌های دیگر کمک می‌کنند.
آیا راه‌هایی برای جلوگیری از نقص‌های مادرزادی قلبی در کودکان وجود دارد؟
هیچ روش مشخصی برای جلوگیری از بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان وجود ندارد و هنوز تحقیقات زیادی در این زمینه وجود دارد. از آن جایی که وضعیت در هنگام زایمان مشخص است، مادر باید برخی از گام‌های پیشگیرانه در دوران بارداری را پیش گیرد تا احتمال بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان را کاهش دهد.
سیگار نکشید:
سیگار کشیدن در دوران بارداری موحب به وجود آمدن بیماریهای مادرزادی می‌شود و نقص‌های مادرزادی قلبی نیز جزو این بیماری‌ها است. اگر سیگار می‌کشید، سریع سیگار را ترک کنید.
پرهیز از الکل:
الکل ممکن است موجب مشکلاتی در سلامت جنین شود و بهتر است در طول دوران بارداری از آن دوری کنید.
قبل از مصرف دارو با یک پزشک مشورت کنید:
برخی داروها ممکن است موجب مشکلات مادرزادی در کودک شوند. پیش از گرفتن دارو، به خصوص داروهای ضد مخدر، با پزشک مشورت کنید.
سرخچه فلج‌اطفال و آنفلوآنزا:
عفونت سرخچه و آنفولانزا در دوران بارداری می‌تواند باعث ایجاد بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان شود. قبل از بارداری واکسینه شوید.
مکمل‌های ویتامین B:
مصرف روزانه۴۰۰ میلی‌گرم ویتامین روزانه در طول سه‌ماهه اول، خطر ایجاد نقص‌های قلب جنین را کاهش می‌دهد.
کنترل دیابت:
اگر دیابت دارید، قند خون خود را زیر نظر داشته باشید و آن را تحت کنترل نگه دارید. افزایش قند خون یا افت شدید در آن می‌تواند موجب مشکلاتی در رشد جنین سالم شود.
از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر اجتناب کنید:
تنفس مواد شیمیایی مضر می‌تواند خطر ابتلا به بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان را افزایش دهد.
بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان از شایع‌ترین نقص‌های مادرزادی هستند که می‌توانند مشکلات زندگی را ایجاد کنند. با این حال، وضعیت می‌تواند با تشخیص و درمان سریع و نظارت بر زندگی برای جلوگیری از هر گونه عوارض اصلاح شود.