امروزه نیز ادرار به عنوان یک نشانگر کلیدی برای بررسی برخی جنبه‌های سلامت مد نظر قرار می‌گیرد. در همین راستا، ادرار می‌تواند سرنخ‌هایی درباره وضعیت سطوح آب بدن، فرآیند‌های تصفیه، و سلامت کلیوی، قلبی، هورمونی و حتی خواب در اختیار ما قرار دهد.
بوی بد ادرار یکی از شرایطی است که می‌تواند توجه شما را به سوی برخی مشکلات سلامت احتمالی جلب کند. در ادامه با ۱۳ مقصر بالقوه بوی ناخوشایند و عجیب ادرار بیشتر آشنا می‌شویم.
تنها با کم آبی بدن مواجه هستید
مصرف آب ناکافی می‌تواند غلظت ادرار را افزایش دهد که این شرایط نیز می‌تواند موجب بوی قوی‌تر از حد معمول و شبیه آمونیاک ادرار شود. زمانی که بدن را هیدارته نگه نمی‌دارید، محصولات زائد تولید شده در کلیه‌ها هنگام دفع از بدن به مایع کافی برای رقیق شدن دسترسی ندارند.
همچنین، بوی بد و تند ادرار معمولا با رنگ تیره‌تر از حد معمول آن نیز همراه است که نشانه دیگری از نیاز به افزایش میزان آب مصرفی است.
یک عفونت دستگاه ادراری یا مثانه می‌تواند مقصر باشد
عفونت‌های مثانه و دستگاه ادراری از دلایل شایع بوی بد و تند ادرار، به ویژه در زنان هستند. زنان از مجرای پیشاب کوتاه‌تری نسبت به مردان برخوردار هستند، از این رو، باکتری‌ها باید مسافت کمتری را طی کنند تا مثانه را تحت تاثیر قرار دهند. متاسفانه، عفونت‌های دستگاه ادراری شرایطی شایع هستند.
از نظر تئوری، ادرار باید یک مایع استریل باشد و وجود باکتری می‌تواند بر بوی آن تاثیر بگذارد. (باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش می‌توانند موجب بوی بد مدفوع نیز شوند.)
به یک عفونت مخمری مبتلا شده اید
عفونت‌های مخمری که در نتیجه رشد بیش از حد قارچ در واژن یا فرج شکل می‌گیرند، بیشتر زنان را در برهه‌ای از زندگی خود تحت تاثیر قرار می‌دهند.
اگرچه عفونت‌های مخمری به صورت مستقیم موجب ادرار بدبو نمی‌شوند، اما می‌توانند به صورت غیر مستقیم بر آن تاثیرگذار باشند.
باکتری‌های مرتبط با عفونت در واژن می‌توانند هنگام دفع ادرار از بدن با آن در تماس باشند و واکنش شیمیایی بین این دو می‌تواند به تولید بوی بد منجر شود. باید به این نکته نیز توجه داشت که بسیاری از زنان ممکن است بوی غیر عادی واژن ناشی از عفونت را با بوی بد ادرار اشتباه بگیرند.
زیاد قهوه نوشیده اید
قهوه دارای یک اثر ادرارآور ملایم است، به این معنی که موجب دفع آب از بدن شده و در نهایت می‌تواند بدن را با کم آبی مواجه کند. این شرایط می‌تواند به تولید ادرار با بویی شبیه بوی آمونیاک منجر شود.
افزون بر این، متابولیت‌ها یا محصولات جانبی تولید شده ناشی از تجزیه قهوه در بدن نیز ممکن است بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند. تا زمانی که پس از مصرف قهوه، آب مورد نیاز بدن خود را تامین کنید، دلیل چندانی برای نگرانی وجود نخواهد داشت.
سیر و پیاز و ستاره وعده غذایی شما بوده اند
در اینجا نیز بار دیگر با متابولیت‌های مزاحم مواجه هستیم که به بوی بد ادرار منجر می‌شوند. مواد غذایی مختلف هنگامی که توسط بدن تجزیه می‌شوند، متابولیت‌های مختلفی را تولید می‌کنند. با توجه به مقدار غذای مصرفی ممکن است متوجه تغییراتی در بوی ادرار خود شوید که سیر و پیاز دو مقصر اصلی در مواجهه با بوی ناخوشایند ادرار هستند.
شما فاقد یک آنزیم خاص هستید و مارچوبه مصرف کرده اید
مارچوبه یک گیاه مغذی است که می‌تواند بر بوی ادرار انسان تاثیرگذار باشد که افراد اغلب آن را به عنوان بوی کلم فاسد توصیف می‌کنند. برخی افراد دارای آنزیمی در بدن خود هستند که ترکیبات موجود در مارچوبه را که می‌توانند موجب بوی بد ادرار شوند تجزیه می‌کنند. اگر شما فاقد این آنزیم باشید، پس از مصرف مارچوبه ممکن است با بوی بد ادرار مواجه شوید.
بوی بد ادرار می‌تواند نشانه‌ای از دیابت یا پیش دیابت باشد
تغییرات در تعداد دفعات دفع ادرار و محتوای ادرار اغلب از نشانگر‌های اولیه دیابت هستند. در هر دو نوع ۱ و ۲ دیابت، ناتوانی بدن در پردازش درست قند به معنای آن است که برخی مواد شیرین به شکل گلوکز راهی ادرار می‌شوند. ملیتوس، اصطلاحی که این انواع دیابت را توصیف می‌کند به معنای طعم شیرین است.
خوشبختانه، یک آزمایش ادرار ساده می‌تواند وجود گلوکز را در ادرار مشخص کند، از این رو، شما و پزشکتان می‌توانید یک برنامه درمانی را برای تنظیم قند خون شکل دهید. اگر ابتلا به دیابت در شما تشخیص داده شده است و متوجه بوی شیرین ادرار خود شده اید می‌توانید آن را به عنوان نشانه از کنترل خارج شدن بیماری در نظر گرفته و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
ویتامین‌ها را به میزان زیاد مصرف کرده اید
ممکن است پس مصرف مولتی ویتامین یا هر گزینه دیگر سرشار از ویتامین‌ها که در برنامه روزانه شما وجود دارد با ادراری که ظاهر و بوی بسیار عجیبی دارد، مواجه شوید.
مولتی ویتامین ها، به ویژه ویتامین B۶، می‌توانند بر رنگ و بوی ادرار تاثیرگذار باشند. در حقیقت، ویتامین‌های B به واسطه تبدیل رنگ ادرار به زرد-سبز نئونی مشهور هستند.
ممکن است به یک عفونت مقاربتی مبتلا باشید
برخی عفونت‌های مقاربتی، به ویژه کلامیدیا و تریکومونیازیس، می‌توانند به دفع ادرار دردناک و ترشحات بدبو در مردان و زنان منجر شوند.
بسیاری از زنان ترشحات غیرعادی واژنی مرتبط با عفونت‌های مقاربتی را با ادرار بدبو اشتباه می‌گیرند.
کلامیدیا و تریکومونیازیس و دیگر عفونت‌های مقاربتی ممکن است موجب علائم نشوند، اما می‌توانند اثر جدی بلند مدت بر دستگاه تولید مثلی انسان داشته باشند، از این رو، غربالگری‌های منظم و مراجعه به پزشک با مشاهده نخستین نشانه نگران کننده اهمیت دارد.
ممکن است سنگ کلیه داشته باشید
سنگ‌های کلیه زمانی شکل می‌گیرند که مواد شیمیایی در ادرار همراه هم متبلور می‌شوند و کم آبی بدن می‌تواند از دلایل شکل گیری آن‌ها باشد. در شرایطی که سنگ‌های کوچک ممکن است بدون این که فرد حتی متوجه آن‌ها شود از بدن دفع شوند، سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند به درد و بروز برخی علائم دیگر، از جمله ادرار بدبو و کدر و حتی ادرار خون آلود منجر شوند.
از آنجایی که سنگ‌های کلیه خطر ابتلا به بیماری کلیه و مواجهه با سنگ‌های کلیه بیشتر در آینده را افزایش می‌دهند، هیدراته نگه داشتن بدن و مراجعه به پزشک برای بررسی تغییرات سبک زندگی یا رژیم غذایی که می‌توانند خطر بروز این شرایط را کاهش دهند، اهمیت دارد.
بوی عجیب ادرار می‌تواند از عوارض جانبی مصرف برخی دارو‌ها باشد
بار دیگر با متابولیت‌ها سرو کار داریم. برخی دارو‌ها بر متابولیت‌های تولید شده در بدن اثرگذار هستند یا موجب تغییرات در pH ادرار می‌شوند که هر دو مورد می‌توانند بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند. برخی دارو‌های دیابت و دارویی به نام متنامین (Methenamine) که برای درمان عفونت‌های مزمن دستگاه ادراری استفاده می‌شود از جمله نمونه‌هایی هستند که می‌توانند در تغییر بوی ادرار نقش داشته باشند.
دارای یک فیستول مثانه هستید
فیستول‌ها مسیر‌های ارتباطی غیر طبیعی هستند که بین دو اندام شکل می‌گیرند و اغلب مثانه را تحت تاثیر قرار می‌دهند. فیستول‌های مثانه اغلب این اندام را به روده یا واژن متصل می‌کنند که به بروز برخی مشکلات، از جمله تغییرات در بوی ادرار منجر می‌شود.
در بیشتر موارد، فیستول‌های مثانه مرتبط با روده موجب بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی می‌شوند. با این وجود، سرطان‌های روده و دستگاه تولید مثلی و برخی عمل‌های جراحی مانند سزارین نیز می‌توانند موجب فیستول‌ها شوند.
از آنجایی که فیستول‌های مثانه اجازه ورود باکتری‌ها از اندام‌های دیگر به مثانه را می‌دهند، اغلب موجب عفونت‌های دستگاه ادراری، ادراری با ظاهر و بوی شبیه به مدفوع و ادرار حاوی گاز می‌شوند.
یک اختلال متابولیک نادر ممکن است مقصر باشد
اگرچه بسیار نادر است، اختلالات متابولیک که بر توانایی بدن در تبدیل غذای مصرفی به انرژی تاثیر می‌گذارند می‌توانند بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند.
یکی از شایع‌ترین موارد بیماری ادرار شربت افرا است که در آن کمبود آنزیم‌های مورد نیاز برای شکستن اسید‌های آمینه خاص موجب بوی شیرین ادرار می‌شود. خوشبختانه این شرایط معمولا در دوران شیرخوراگی تشخیص داده شده و درمان می‌شود.
اختلالات متابولیک دیگر مانند فنیل‌کتونوری که به نام PKU نیز شناخته می‌شود می‌توانند بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند. در این بیماری یک ژن معیوب از تجزیه اسید آمینه فنیل‌آلانین پیشگیری می‌کند که به انباشت آن منجر شده و موجب بوی بد نفس و ادرار و همچنین علائم دیگر، مانند راش‌های پوستی و حتی تشنج می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه ادرار بدبو به تنهایی ممکن است همواره دلیلی برای نگرانی نباشد، اما در صورت همراهی با علائم دیگر باید مورد توجه قرار بگیرد.
اگر با کدری یا خون آلود بودن ادرار مواجه هستید، هنگام دفع ادرار درد دارید، با تکرر ادرار مواجه هستید، یا احساس درد در کمر یا شکم را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
اگر با علائمی مواجه هستید که پس از چند روز از بین نرفته اند، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط اهمیت دارد.