این حالت زمانی رخ می‌دهد انگشت بزرگ پا انگشت کناری خود را به داخل فشار دهد و باعث می‌شود مفصل این قسمت بزرگتر و بیرون زده شود و در اکثر موارد پوست روی بانیون، قرمز و ملتهب می‌شود. این عارضه در خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده شده.
علل قوز شست پا یا بانیون
تا الان دلیل اصلی این مشکل به طور دقیق مشخص نشده، ولی عوامل زیر می‌توانند باعث به‌وجود‌آمدن قوز شست پا شوند:
- ژنتیک: معمولا بیشتر افرادی که دچار قوز شست پا هستند، یکی از والدین یا نزدیکانشان هم از این مشکل رنج می‌برند.
- آسیب دیدن پا
- نقص مادرزادی یا بدشکلی پا در زمان تولد
- آرتریت روماتوئید: ابتلا به این شرایط التهابی خطر بروز قوز شست پا را افزایش می‌دهد.
نشانه‌های قوز شست پا یا بانیون
- برجستگی روی قسمت بیرون پایه انگشت شست پا
- التهاب، قرمزی یا زخم شدن اطراف انگشت شست پا
- پینه یا ضخیم شدن پوست: این مشکل اغلب در جایی بروز می‌کنند که اولین و دومین انگشت روی هم قرار می‌گیرند.
- درد مداوم یا منقطع
- محدود شدن دامنه حرکت انگشت بزرگ پا
عواملی تشدیدکننده‌ی قوز شست پا
طبق گفته‌ی متخصصان هیچ‌کدام از عوامل زیر نمی‌تواند عامل بروز قوز شست پا یا بانیون باشند. ولی اگر دارای قوز شست پا هستید به این نکات دقت کنید تا این مشکل تشدید نشود.
کفش‌های نامناسب: پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند باعث می‌شود فشار زیادی در قسمت جلوی کفش به انگشت شست پا وارد شود. افرادی که دارای قوز شست پا هستند باید در پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند زیاده‌روی نکنند. همچنین افرادی که کفش‌های خیلی تنگ یا خیلی باریک یا خیلی نوک تیز می‌پوشند، بیشتر در معرض تشدید قوز شست پا هستند.
برخی ورزش‌ها: ورز‌ش‌هایی که در آن‌ها فشار زیادی به پا وارد می‌شود و یا نیاز به پوشیدن کفش‌های تنگ دارد ممکن است قوز شست پا را تشدید کنند. مانند رقص باله.
اغلب اوقات، قوز شست پا بدون عمل جراحی قابل درمان است. معمولا در مواردی که قوز شست پا خفیف بوده و هنوز دردناک نشده باشد و یا سن شخص کم باشد، پزشک ارتوپد سعی میکند بدون عمل جراحی این عارضه را درمان کند. اما در صورت عدم موفقیت با راهکار‌های دیگر چاره‌ای جز جراحی نیست.
درمان‌های قوز شست پا بدون جراحی
عوض کردن کفش
در پوشیدن کفش به نکات زیر دقت کنید:
- هیچوقت معیار شما برای انتخاب اندازه کفش شماره‌ای که روی آن نوشته شده است نباشد. این اندازه‌ها بر حسب شکل و سازنده کفش متفاوت است. همیشه کفش را به پا کرده و امتحان کنید.
کفشی را انتخاب کنید که تا حد امکان به شکل پایتان باشد. - در بسیاری افراد یک پا بزرگتر از پای دیگر است. کفشتان را برحسب پای بزرگترتان انتخاب کنید.
- کفش را در عصر‌ها بخرید، چون در این موقع از روز پای شما در حداکثر اندازه خود است.
- وقتی برای امتحان کردن کفش سرپا می‌ایستید باید حدود یک سانتیمتر در جلوی بلندترین انگشت پایتان در داخل کفش فضای خالی وجود داشته باشد.
- مطمئن شوید پنجه کفشتان به اندازه پنجه پایتان است. پنجه پهن‌ترین قسمت پا و کفش است.
- هیچوقت کفش تنگ نخرید و فکر نکنید کفش بتدریج و با پوشیدن جا باز میکند.
- پاشنه پا در عین اینکه باید در کفش احساس راحتی کند، باید فیت هم باشد. پشت کفش باید پاشنه پایتان را کاملا دربر گرفته و اجازه سرخوردن و حرکت در کفش را به آن ندهد.
- با کفش چند قدم راه بروید تا مطمئن شوید اندازه پای شما است.
استفاده از پد یا چسب یا آتل
گاهی اوقات پزشک ارتوپد آتل‌ها و پابند‌ها و چسب‌های مخصوصی تجویز میکند که باید هرکدام را در زمان خود (روز و شب) استفاده کنید.
مصرف داروها
دارو‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد ناشی از بانیون کمک می‌کنند، ولی نباید در مصرف آن‌ها زیاده روی کرد.
استفاده از یخ
بعد از اینکه مدت زیادی روی پای خود بوده اید یا اگر متوجه التهاب در پای خود شده اید، استفاده از یخ می‌تواند به بهبود این علائم کمک کند.
همانطور که دید راهکار‌های بالا بیشتر برای تسکین درد ناشی از قوز شست پا است و به تنهایی نمی‌توانند بانیون را به طور کامل درمان کنند.
درمان قوز شست پا با جراحی
هدف از جراحی از بین بردن درد و تصحیح تغییر شکلی است که در پنجه پا بوجود آمده است. جراحی قوز شست پا انواع مختلفی دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
آرترودز Arthrodesis
در این روش غضروف مفصل متاتارسوفالانژیال یعنی مفصل بین شست پا و کف پا کاملاً برداشته شده و این مفصل خشک می‌شود. از این نوع عمل جراحی معمولاً در بیمارانی که سائیدگی شدیدی در این مفصل دارند یا اعمال جراحی قبلی که برای تصحیح انجام شده و موفق نبوده است استفاده می‌شود.
بونیونکتومی Bunionectomy
در این نوع جراحی برجستگی استخوانی کنار مفصل شست برداشته می‌شود. از آن در مواقعی استفاده می‌شود که شست انحراف زیادی نداشته و مشکل بیمار بیشتر برجسته بودن استخوان است.
رزکشن آرتروپلاستی Resection Arthroplasty
در این جراحی استخوان دو طرف مفصل متاتارسوفالانژیال شست برداشته می‌شود. در افراد مسن یا افراد با سائیدگی شدید مفصل شست یا کسانی که جراحی‌های قبلی در درمان بیماری موفق نبوده اند استفاده می‌شود.
استئوتومی Osteotomy
در این جراحی استخوان‌های اطراف مفصل شست شکسته شده و سپس در وضعیت مناسب دوباره در کنار یکدیگر قرار داده می‌شوند.
اکثر عمل‌های جراحی برای قوز شست پا به صورت سرپایی انجام می‌شوند به این معنی که بیمار چند ساعت قبل از جراحی در بیمارستان بستری شده و سپس به اطاق عمل می‌رود. در آنجا معمولاً جراحی بدون استفاده از بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود.
پزشک با تزریق دارو‌های بی‌حسی در ناحیه مچ پای شما، پا را بی‌حس کرده و جراحی را انجام می‌دهد. در حین جراحی شما هوشیار هستید. جراحی حدود یک ساعت طول می‌کشد و بعد از آن شما به اطاق ریکاوری رفته و بعد از چند ساعت از بیمارستان مرخص می‌شوید.
اقدامات لازم بعد از عمل قوز شست پا
موفقیت در درمان این عارضه تا حدود زیادی وابسته به این است که شما تا چه حد دستورات پزشک را رعایت می‌کنید. پس همکاری بین پزشک و بیمار اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
در حین ترخیص از بیمارستان پای شما با باند پانسمان شده است. ممکن است پای شما را گچ گرفته باشند یا پای شما را در کفش طبی خاصی گذاشته باشند. معمولاً بخیه‌ها بعد از دو هفته خارج می‌شوند، ولی پای شما باید تا ۸-۶ هفته حمایت شود. پانسمان‌های خود را دست نزنید و همیشه آن‌ها را خشک نگه دارید. در حین حمام، پای خود را در کیسه پلاستیکی بگذارید تا خیس نشود.
ممکن است پزشک جراح شما از شما بخواهد تا در چند روز اول بعد از جراحی برای راه رفتن از واکر یا عصا استفاده کنید. با بهبودی بیشتر زخم، شما خواهید توانست بیشتر روی پایتان وزن بگذارید با این حال سعی کنید در چند هفته اول بعد از جراحی زیاد راه نروید. معمولاً بعد از گذشت یک هفته از جراحی میتوانید راندگی کنید.
در چند روز اول بعد از جراحی دراز بکشید و با گذاشتن چند بالشت در زیر پایتان آنرا بالا نگه دارید. برای کاهش درد و تورم با صلاحدید پزشک معالج میتوانید از سرمای موضعی استفاده کنید. تا حدود شش ماه بعد از جراحی قدری تورم در ناحیه شست خواهید داشت. بعد از برداشتن کلی پانسمان ها، تا چند ماه سعی کنید از کفش‌های راحت مثل کفش‌های ورزشی استاده کنید.
نرمش‌های خاصی برای افزایش انعطاف پذیری پا و تقویت عضلات پا به شما آموزش داده می‌شود. آن‌ها را انجام دهید.
دارو‌هایی را که پزشک معالج بعد از جراحی برای شما تجویز میکند شامل چند روز استفاده از آنتی بیوتیک برای پیشگیری از ایجاد عفونت در محل جراحی و مصرف دارو‌های ضد درد است. از آن‌ها استفاده کنید.
در صورت مشاهده‌ی این مشکلات به پزشک مراجعه کنید:
- شل شدن پانسمان یا خیس شدن آن
- خونی شدن پانسمان یا آلوده شدن آن با ترشحات
- سازگاری نداشتن با دارو‌های تجویزی پزشک
- تب، لرز، قرمزی یا گرما در اطراف محل عمل، درد افزایش یابنده یا تورم در ساق یا پای عمل شده
هزینه جراحی قوز شست پا
هزینه‌ی این عمل هم مانند دیگر عمل‌های زیبایی متغیر بوده و بستگی به کلینیک و نوع عمل و پزشک مربوطه دارد. اما اگر نوع جراحی شما درمانی و جهت رفع درد پا باشد میتوانید از خدمات بیمه‌تان هم استفاده کنید.