مورفین برای کمک به از بین بردن درد شدید مداوم (از جمله درد ناشی از سرطان) استفاده می‌شود. مورفین به دسته‌ای از داروها موسوم به اپیوئیدهای ضددرد (داروهای مخدر) تعلق دارد. این دارو روی مغز تأثیر می‌گذارد تا نحوه احساس و واکنش بدن به درد را تغییر دهد.
مقادیر بالاتر از این دارو (۱۰۰ میلیگرم در هر کپسول و بالاتر) باید تنها در صورتی استفاده شود که به طور مرتب از داروهای درد اپیوئیدی به میزان متوسط تا زیاد استفاده می‌کنید. این مقادیر اگر توسط شخصی که به طور منظم اپیوئید مصرف نمی‌کند، مصرف شود، ممکن است باعث اوردوز (حتی مرگ) شود.
پاز فرم پایدار مورفین برای از بین بردن درد خفیف و یا دردی که طی چند روز از بین برود استفاده نکنید. این دارو برای موارد گاه به گاه (یعنی براساس نیاز) استفاده نمی‌شود.
نحوه مصرف مورفین
قبل از استفاده از این دارو، زنان در سنین باروری باید با پزشک خود درباره خطرات و مزایای دارو صحبت کنند. اگر باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید، با پزشک خود در میان بگذارید. در دوران بارداری، این دارو باید تنها در صورت نیاز شدید مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که طی دوه ماه اول بارداری این دارو مصرف شود، ممکن است خطر نقایص مادرزادی کمی افزایش یابد.
همچنین، استفاده از آن برای مدت زمان طولانی و یا در دوزهای بالا در نزدیکی تاریخ احتمالی زایمان ممکن است به جنین آسیب برساند. برای کاهش خطر ابتلا به این، دارو را در پایین‌ترین دوز ممکن و در کوتاه‌ترین زمان ممکن مصرف کنید. نوزادان متولد شده از مادرانی که برای مدت زمان طولانی از این دارو استفاده می‌کنند ممکن است نشانه‌های ترک شدید (احتمالاً کشنده) داشته باشند. در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای در نوزاد خود، مانند گریه‌ای که متوقف نمی‌شود، تنفس آهسته / کم عمق، تحریک پذیری، لرز، استفراغ، اسهال، تغذیه ضعیف، یا عدم وزن گیری مناسب، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
قبل از شروع استفاده از مورفین و هر بار استفاده مجدد، بروشور راهنمای دارویی ارائه شده توسط داروساز خود را مطالعه کنید. اگر سوالی دارید، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
این دارو را به طور منظم طبق دستور پزشک مصرف کنید، نه برای برطرف کردن درد ناگهانی (پیشرونده). این دارو را همراه با غذا یا بدون غذا، معمولاً یک یا دو بار در روز (هر ۱۲ یا ۲۴ ساعت) مصرف کنید. اگر حالت تهوع دارید، مصرف این دارو همراه با غذا می‌تواند کمک کند. در مورد روش‌های دیگر برای کاهش تهوع از پزشک یا داروساز سؤال کنید (مثلاً دراز کشیدن به مدت یک یا دو ساعت و در صورت امکان با اندکی حرکت سر به سمت پایین).
کپسول را به طور کامل ببلعید. بزرگسالانی که مشکل بلع کپسول دارند می‌توانند کپسول را باز کنند و محتویات آن را در یک قاشق غذاخوری پوره سیب نرم و خنک بریزند. تمام مخلوط دارو / خوارکی را بدون نیاز به جویدن قورت دهند. سپس دهان خود را بشویید و برای اطمینان از اینکه تمام دوز را قورت داده‌اند آب بنوشند.
مخلوط را نجوید و یا از قبل آن را تهیه نکنید. به این روش، این دارو را به کودک ندهید، زیرا ممکن است مخلوط جویده شود و یا بیش از حد مصرف شود. برای کودکان که در بلعیدن کپسول دچار مشکل هستند، از پزشک در مورد استفاده از شکلی متفاوت از مورفین سؤال کنید.
دوز دارو براساس وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان شما تعیین می‌گردد. بدون تأیید پزشک، دوز، دفعات و دوره مصرف خود را افزایش ندهید. طبق دستور پزشک مصرف دارو را متوقف کنید.
اگر این دارو را از طریق یک لوله مخصوص به داخل معده (لوله گاستریک) استفاده می‌کنید، در مورد دستورالعمل‌های دقیق در مورد چگونگی استفاده از آنها از پزشک سؤال کنید.
قبل از مصرف این دارو، از پزشک یا داروساز خود بپرسید آیا باید مصرف سایر داروهای اپیوئیدی را متوقف کنید و یا نحوه مصرف آنها را تغییر دهید. دیگر داروهای ضد درد (مانند استامینوفن، ایبوپروفن) نیز ممکن است تجویز شوند. از پزشک یا داروساز خود در مورد مصرف مورفین با داروهای دیگر سؤال کنید.
این دارو ممکن است سبب بروز واکنش‌های ترک مواد مخدر شود، به خصوص اگر به طور منظم برای مدت زمان طولانی یا در دوزهای بالا استفاده شود. در چنین مواردی، اگر مصرف دارو به طور ناگهان متوقف شود، علائم ترک (مانند بی حوصلگی، آبریزش چشم، آبریزش بینی، حالت تهوع، عرق کردن، درد عضلانی) ممکن است رخ دهند.
برای جلوگیری از واکنش‌های ترک، پزشک ممکن است دوز شما را به تدریج کاهش دهد. برای جزئیات بیشتر از پزشک یا داروساز خود کمک بگیرید و در صورت بروز واکنش ترک فوراً به پزشک گزارش دهید.
هنگامی که این دارو برای مدت طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است خوب عمل نکند. اگر این دارو به خوبی تأثیر نمی‌گذارد با پزشک خود صحبت کنید.
اگرچه مورفین به بسیاری از افراد کمک می‌کند، اما گاهی اوقات سبب اعتیاد می‌شود. این خطر ممکن است در صورتی که اختلال مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر / الکل) داشته باشید، افزایش یابد. برای کاهش خطر ابتلا به اعتیاد دارو را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر از پزشک یا داروساز خود کمک بگیرید. اگر درد شما همچنان ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی
مورفین خطر ابتلا به سوء استفاده و اعتیاد را دارد که می‌تواند منجر به اوردوز و مرگ شود. مورفین همچنین ممکن است باعث مشکلات شدید و احتمالاً کشنده شود. برای کاهش خطر ابتلا به این مشکلات، پزشک باید حداقل مقدار دوز مؤثر مورفین و برای کوتاه‌ترین زمان ممکن را تجویز کند. برای اطلاعات بیشتر درباره اعتیاد به بخش «نحوه مصرف همین مقاله» مراجعه کنید.
هنگام شروع مصرف این دارو و بعد از افزایش دوز یا در صورت مصرف دوز نادرست یا مقدار اشتباه، خطر مشکلات تنفسی جدی، بیشتر است. مصرف این دارو با الکل یا سایر داروهایی که می‌تواند موجب خواب آلودگی یا مشکلات تنفسی شوند، ممکن است باعث بروز عوارض جدی مانند مرگ شود. حتماً در مورد نحوه مصرف مورفین و تداخلات دارویی آن اطلاعات کسب کنید. به بخش تداخلات دارویی همین مقاله نیز مراجعه کنید. در صورت بروز هر کدام از این موارد بسیار جدی، فوراً به پزشک مراجعه کنید: تنفس آهسته یا کم عمق، احساس سبکی سر غیر معمول، خواب آلودگی / سرگیجه شدید، مشکل در بیدار شدن از خواب.
این دارو یا محتویات کپسول را خرد نکنید، نجوید و یا حل نکنید. استفاده از مورفین خرد، جویده یا حل شده می‌تواند موجب اوردوز کشنده شود.
این دارو را در یک مکان امن برای جلوگیری از سرقت، سوء مصرف یا سوء استفاده قرار دهید. اگر فردی به طور تصادفی این دارو را قورت دهد، فوراً باید تحت مراقبت‌های فوری پزشکی قرار گیرد.
با مصرف این دارو ممکن است تهوع، استفراغ، یبوست، احساس سبکی سر، سرگیجه یا خواب آلودگی رخ دهد. بعضی از این موارد ممکن است پس از استفاده از این دارو برای مدت زمان طولانی کاهش یابند. اگر هر کدام از این موارد ادامه یافت یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
برای جلوگیری از یبوست، رژیم غذایی مناسب داشته باشید، مقدار زیادی آب بنوشید و ورزش کنید. به منظور انتخاب یک ملین (از جمله نوع محرک با نرم کننده مدفوع) از داروساز خود کمک بگیرید. برای کاهش خطر سبکی سر و سرگیجه، هنگام بلند شدن از موقعیت نشسته یا دراز کشیده، به آرامی بلند شوید.
توجه داشته باشید که پزشک شما این دارو را بدنی دلیل برای شما تجویز کرده است که نفع آن را برای شما بیشتر از خطر عوراض جانبی آن در نظر گرفته است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، عوارض جانبی جدی ندارند.
در صورت وجود اختلالات جدی، از جمله: تغییرات ذهنی / خلقی (مانند عصبانیت، سردرگمی، توهم)، درد شدید معده یا شکم، مشکلات ادرار، علائم عملکرد بد غدد آدرنال (مانند از دست دادن اشتها، خستگی غیرمعمول، کاهش وزن) فوراً پزشک را مطلع نمایید.
اگر هر کدام از این موارد بسیار جدی را تجربه کردید فوراً به پزشک مراجعه کنید: غش، تشنج، تنفس آهسته / کم عمق، خواب آلودگی شدید و دشواری در بیدار شدن از خواب.
واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، اگر متوجه علائم واکنش آلرژیک شدید فوراً به پزشک مراجعه کنید، علائمی از قبیل: بثورات، خارش / تورم (به ویژه در صورت / زبان / گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.
در این مقاله از راستینه ارائه لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی امکان پذیر نیست. اگر متوجه عارضه دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف مورفین، اگر به این دارو یا به سایر داروهای اپیوئیدی (مانند کدئین) حساسیت دارید یا اگر آلرژی دارید با پزشک یا داروساز در میان بگذارید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می‌توانند واکنش‌های آلرژیک و سایر مشکلات ایجاد کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.
قبل از استفاده از این دارو، پزشک یا داروساز را از سوابق پزشکی خود مطلع نمایید به ویژه سوابقی همچون: اختلالات مغزی (مانند آسیب سر، تومور، تشنج)، مشکلات تنفسی (مانند آسم، آپنه خواب، انسداد مزمن بیماری‌های ریوی (COPD)، بیماری کلیوی، بیماری‌های کبدی، اختلالات روانی / خلقی (مانند سردرگمی، افسردگی)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد و یا اعتیاد به مواد مخدر / الکل)، مشکلات معده و روده (مانند انسداد روده، یبوست، اسهال ناشی از عفونت، ایلئوس)، مشکلات ادراری (مانند بزرگ شدن پروستات)، بیماری پانکراس (پانکراتیت)، بیماری صفرا.
این دارو ممکن است سبب سرگیجه یا خواب آلودگی شود. مصرف الکل یا ماری جوانا می‌تواند موجب تشدید سرگیجه یا خواب آلودگی شما شود. لذا ضمن درمان از رانندگی، استفاده از ماشین آلات یا انجام هر کاری که مستلزم هشیاری است، تا زمانی که بتوانید با خیال راحت چنین کارهایی را انجام دهید، خودداری کنید. از مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید. در صورت استفاده از ماری جوانا، با پزشک خود در میان بگذارید.
قبل از انجام عمل جراحی، پزشک یا دندانپزشک را در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) مطلع نمایید.
سالمندان ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به عوراض جانبی این دارو داشته باشند، به خصوص سردرگمی، سرگیجه، خواب آلودگی، و تنفس آهسته و کم عمق.
در دوران بارداری، این دارو باید تنها در صورت نیاز شدید مورد استفاده قرار گیرد. این دارو ممکن است به جنین آسیب برساند. در مورد خطرات و مزایا با پزشک خود صحبت کنید. (همچنین به بخش نحوه مصرف همین مقاله مراجعه کنید.)
این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است در نوزاد شیرخوار علائم نامطلوبی ایجاد کند. اگر کودک شما دچار خواب آلودگی غیرمعمول، تغذیه نامناسب یا مشکل تنفسی شد، به پزشک اطلاع دهید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
تداخلات دارویی
تداخلات دارویی می‌توانند نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهند یا خطر ابتلا به عوارض جدی را افزایش دهند. این مقاله از راستینه شامل تمام تداخلات احتمالی دارو نیست. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی / بدون نسخه و محصولات گیاهی) تهیه و آن را به پزشک و داروساز خود ارائه دهید. بدون تأیید پزشک مصرف داروها را شروع یا متوقف نکنید و یا دوز آنها را تغییر ندهید.
برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند شامل موارد زیر هستند:
داروهای ضددرد خاص (اپیوئید ترکیبی آنتاگونیست های- آگونیست ها مانند پنتازوسین، نالبوفین، بوتورفانول)، نالتروکسان.
در صورتی که این دارو را با سایر محصولاتی که سبب خواب آلودگی یا مشکلات تنفسی می‌شوند، مصرف کنید خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی (مانند تنفس آهسته / کم عمق، خواب آلودگی / سرگیجه شدید) افزایش خواهد یافت. در صورت استفاده از داروهای دیگر مانند سایر داروهای ضد افسردگی یا ضد سرفه (مانند کدئین، هیدروکودون)، الکل، ماری جوانا، داروهای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل کننده‌های عضلانی (مانند کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین) و یا آنتی هیستامین‌هایی نظیر (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین) به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
برچسب روی تمام داروهای خود (مانند آلرژی، سرفه و سرماخوردگی) را بررسی کنید زیرا ممکن است حاوی مواد تشکیل دهنده‌ای باشند که موجب خواب آلودگی می‌شوند. از داروساز خود در مورد استفاده بی خطر از این محصولات سؤال کنید.
این دارو ممکن است با آزمایشات آزمایشگاهی خاص (از جمله سطوح آمیلاز / لیپاز) تداخل داشته باشد و احتمالاً باعث نتایج کاذب خواهد شد. اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاهی و تمام پزشکان شما می‌دانند که از این دارو استفاده می‌کنید.
مصرف دوز بالا یا اوردوز
در صورتی که دوز بالایی مصرف گردد با مرکز مسمومیت یا اورژانس تماس گیرید. در تهران می توان با مرکز مسمومیت با شماره تلفن ۱۴۹۰ تماس بگیرید. ساکنان دیگر شهر ها می توانند با مرکز کنترل مسمومیت استانی یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند.
نکته های مهم
مورفین را به بقیه افراد جهت مصرف ندهید. این برخلاف قانون است. تست های آزمایشگاهی و یا پزشکی ممکن است به صورت دوره ای برای نشان دادن پیشرفت شما و یا کنترل عوارض جانبی انجام شود. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.