جراحی «گوش الاغی» یا «گوش الفی» نیز از همین داستان نشأت گرفته است. درواقع این فیلم آنقدر روی بعضی‌ها تاثیرگذار بوده که حاضر شده‌اند خود را به تیغ جراحی بسپارند و گوش‌های‌شان را مانند «الف‌ها» تیز کنند! در ایران نیز اخیرا خبرهایی به گوش‌مان رسیده مبنی براینکه تعدادی از جوانان با پرداخت هزینه‌های زیرمیزی به جراحان پلاستیک دست به این عمل عجیب و غریب زده‌اند!
در این مقاله دکتر محسن نراقی، بورد فوق تخصصی جراحی پلاستیک و ترمیمی صورت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به شما در مورد جراحیهای معقول و غیر‌معقول گوش توضیح می‌دهد. در پایان نیز دکتر حمید یعقوبی، روانشناس بالینی و عضو هیات مدیره انجمن روانشناسی بالینی ایران به تحلیل انگیزه افراد از اینگونه جراحی‌ها می‌پردازد.
این جراحی برخلاف زیبایی است
در عمل زیبایی «گوش الاغی» قسمت بالایی گوش برش داده شده و به صورت مثلثی بخیه زده می‌شود. این عمل شکل گوش را از حالت طبیعی خارج کرده و نوک آن را تیز می‌کند. در صورت پشیمانی نیز نتیجه آن برگشت‌ناپذیر است! دکتر محسن نراقی معتقد است این نوع جراحی اصولا در زمره جراحیهای پلاستیک و زیبایی قرار نمی‌گیرد. درواقع طبیعی‌ترین شکل اجزای صورت، بهترین حالت آن است و نباید آن را از شکل طبیعی خارج کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه توضیح می‌دهد که وظیفه ما جراحان فوق تخصص پلاستیک این است که ناهنجاری‌ها و موارد غیرطبیعی را به حالت طبیعی درآوریم نه‌اینکه شکل طبیعی را به غیرطبیعی تبدیل کنیم. درواقع زمانی که جزئی از چهره را از شکل طبیعی خارج می‌کنیم نه‌تنها به زیبایی فرد اضافه نکرده‌ایم بلکه زیبایی او را هم از بین برده‌ایم چراکه طبق تعریف زیبایی باید بین اجزای صورت تناسب وجود داشته باشد.
تا به حال چنین بیماری نداشته‌ام
در هر اجتماعی ممکن است افرادی باشند که با لباس‌ها، آرایش‌ها و حتی جراحیهای عجیب بخواهند خود را از افراد دیگر جامعه متمایز کنند. منشا بسیاری از این رفتارها را باید در آسیب‌شناسی روانشناسی و جامعه‌شناسی جست‌وجو کرد. خوشبختانه بنده تا به حال با بیماری که چنین درخواست نامعقولی داشته باشد، مواجه نشده‌ام. در یک چهره زیبا، ابتدا چشمان فرد مورد توجه ما قرار می‌گیرد. اما اگر جزئی از صورت را به شکلی غیرطبیعی درآوریم یا فرم لب‌ها یا اجزای دیگر صورت را از شکل طبیعی خارج کنیم اول از همه نگاه‌مان به این عضو غیرطبیعی معطوف می‌شود. این موضوع خلاف اصول اولیه زیبایی‌شناختی است.
افرادی که می‌خواهند با کمک جراحی در اجزای صورت‌شان تغییر ایجاد کنند، باید قبل از هرگونه تصمیم‌گیری با فوق‌تخصص‌های این رشته مشورت داشته باشند زیرا درصورت از بین رفتن بافت طبیعی چهره، امکان بازگشت آن تقریبا غیرممکن است. مطمئنا هیچ جراح متعهد و دلسوزی این جراحی را انجام نمی‌دهد، البته تکنیک این عمل بسیار ساده است اما در عین حال مخرب زیبایی است. در جراحی همیشه روش‌هایی که منجر به غیرطبیعی شدن عضو می‌شوند به مراتب ساده‌تر از روش‌هایی هستند که طی آنها حالت طبیعی عضو باید حفظ شود.
جراحی برای رفع مشکلات مادرزادی
افرادی که برای جراحی زیبایی گوش مراجعه می‌کنند، دو دسته‌اند: گروه اول کسانی هستند که لاله گوش‌شان به‌طور مادرزادی تشکیل نشده و در دسته دوم نیز گوش بیش از حد برآمده است و زاویه آن با سر باز شده است. گروه دوم بیشترین افرادی هستند که جراحی پلاستیک گوش یا اتوپلاستی برای آنها انجام می‌شود. درواقع گوشهای برآمده یکی از شایعترین ناهنجاری‌های مادرزادی سر و گردن به‌شمار می‌آیند و در پنج درصد از سفیدپوستان دیده می‌شوند.
این گوش‌ها، به‌خصوص در کودکان باعث می‌شود فرد مورد آزار و اذیت و تمسخر اجتماعی قرار بگیرد. جالب است بدانید که دفورمیتی‌های لالهگوش جنبه ژنتیکی نیز دارند طوری که حداقل نیمی از بیماران اتوپلاستی دارای یک سابقه خانوادگی مثبت هستند. به عبارتی این دفورمیتی ممکن است در سایر اعضای خانواده نیز دیده شود.
اصلاح ناهنجاری‌های گوش
خوشبختانه امروزه تکنیکهایی وجود دارد که امکان اصلاح دفورمیتی‌های گوش را با حداقل درد و اختلال در شیوه زندگی فراهم می‌کند. باید بدانید که ۸۵ درصد از رشد گوش تا سه سالگی کامل می‌شود. رشد غضروفی آن نیز تقریبا تا پنج سالگی کامل می‌شود. میانگین اندازه عمودی گوش در شیرخواران پنج سانتیمتر است و این میزان در افراد بزرگسال به شش سانتیمتر می‌رسد. به دلیل این مشخصه‌های رشدی، اقدام جراحی را می‌توان در سن پنج یا شش سالگی نیز بدون توقع از وجود رشد اضافی انجام داد.
یعنی همان زمانی که کودکان شروع به توجه به چنین اختلالاتی می‌کنند و در محیط اجتماعی مدرسه ممکن است یکدیگر را مسخره کنند، بنابراین با اصلاح شکل لاله گوش در این کودکان می‌توان از آسیب‌های روحی جلوگیری کرد.
تکنیک‌های جدید و نتایج طبیعی‌تر
هدف نهایی از اتوپلاستی رسیدن به یک نتیجه زیبایی دائمی با حفظ موقعیت آناتومیک طبیعی گوش است. در این جراحی پس از برش پشت لاله گوش و برداشتن قسمتی از پوست آن، تکنیک‌های ظریف برای شکل دادن غضروف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در روش‌های قدیمی بخش‌های زیادی از غضروف برداشته می‌شد و به همین دلیل آثار جراحی آشکار می‌ماند. اما در روش‌های جدید به جای برداشتن غضروف، شکل آن تغییر داده می‌شود تا حالت طبیعی گوش کاملا حفظ شود.
برای این منظور بخیه‌هایی با عمق چهار تا شش میلیمتر در غضروف زده می‌شود. در مورد غضروفهای سفت نیز ممکن است نیاز به تراشیدن قسمت‌هایی از سطح غضروف جهت تسهیل در ایجاد انحنا وجود داشته باشد. لازم به ذکر است که نتیجه نهایی را می‌توان دوباره به سادگی تنظیم کرد و آسیب غضروفی بسیار کم است. قرینگی دوطرفه را هم می‌توان با تنظیم بخیه‌ها پس از مقایسه دو طرف تثبیت کرد.
جراحی گوش چه عوارضی دارد؟
پس از جراحی، پانسمان مخصوصی به مدت سه تا پنج روز روی گوش‌ها قرار می‌گیرد. بخیه‌های پشت گوش نیز روز هفتم برداشته می‌شوند. استفاده از هدبند مخصوص به مدت یک هفته به‌طور مداوم و پس از آن به مدت یک ماه فقط در هنگام خواب توصیه می‌شود تا از وارد آمدن فشار زیاد به بخیه‌ها و باز شدن زودهنگام آنها جلوگیری شود.
عوارض این جراحی را می‌توان به انواع زودهنگام یا دیرهنگام تقسیم کرد. این جراحی بسیار ظریف و حساس است و جراح باید با حوصله زیاد و به آرامی مراحل آن را پیش ببرد. از مهم‌ترین عوارض زودهنگام آن می‌توان به خونمردگی، درد، عفونت و التهاب غضروف اشاره کرد. عوارض دیرهنگام نیز شامل مشکلات مربوط به بخیه، برجسته شدن محل برش، کاهش حس پوست گوش، حساسیت به سرما و نتایج نامطلوب در شکل گوش و غیرطبیعی شدن آن می‌شود.
زیبانمایی نیاز طبیعی نوجوانان است
مسئله زیبایی یک امر نسبی است و به تصویر افراد از بدن خود برمی‌گردد، بنابراین معیار مطلق و مشخصی برای آن وجود ندارد. زیباپسندی و زیبانمایی ازجمله نیازهایی است که از سنین نوجوانی شروع شده و ممکن است تا اواسط دهه سوم عمر نیز ادامه پیدا کند.
در این سن و سال افراد به دنبال هویت‌یابی و شناخت و تعیین معیارها و استانداردهای‌شان هستند. بخشی از این هویت نیز به تصویر فرد از بدن خود برمی‌گردد، به همین دلیل است که جوانان به‌خصوص خانم‌ها در این سنین سراغ جراحیهای زیبایی می‌روند. درواقع تصویر بدن معمولا در شکل‌گیری شخصیت و هویت خانم‌ها ارزش و امتیاز بیشتری دارد.
الگوهای ناهنجار و تقلید کورکورانه
افراد برای شکل دادن به هویت خود سراغ الگوها و مدل‌ها می‌روند. این الگوها ممکن است بومی و ایرانی یا خارجی باشند. باتوجه به تعاملات سریعی که تکنولوژی برای ما فراهم کرده است، جوانان می‌توانند به راحتی از فیلم‌ها، داستان‌ها، تصاویر، مدل‌ها و مانکن‌های خارج از کشور ایده بگیرند و خود را با آنها شبیه‌سازی کنند.
در شبیه‌سازی کردن نوعی همزادپنداری نیز اتفاق می‌افتد. درواقع وقتی افراد از لحاظ ظاهری شبیه الگوهای‌شان می‌شوند، گویی از لحاظ شخصیتی هم به آنها شباهت پیدا می‌کنند و همان سبک زندگی را در پیش می‌گیرند، البته گاهی اوقات نیز ممکن است پی به فلسفه واقعی الگوها یا مدل‌ها نبرند و صرفا تقلید ساده و کورکورانه داشته باشند.
این افراد دنبال توجه‌طلبی هستند
نیاز به نمایش‌گری در بعضی افراد بیشتر از سایرین است و متفاوت بودن برای آنها نوعی نمایش‌گری و ارزش محسوب می‌شود. حال ابزار و وسیله این نمایش‌گری می‌تواند نوع خاصی از جراحی مثل «گوش الاغی» باشد. درحقیقت یکی از ویژگی‌های تحولی نوجوانان این است که فکر می‌کنند همیشه روی صحنه هستند و همه آنها را تحت نظر دارند. به همین دلیل می‌خواهند با این شیوه آراستگی خاص، توجه دیگران را به خود جلب کنند، بنابراین توجه‌طلبی شاید تنها انگیزه این افراد برای اعمال جراحی باشد و حتی به فلسفه شخصیتی که چنین گوش‌هایی دارد، توجهی نکنند.
برخورد قهرآمیز و چکشی جواب نمی‌دهد
اگر مدل‌ها و الگوهای بهتری برای نوجوانان فراهم کنیم شاید کمتر سراغ مدل‌های انحرافی و دور از هنجار بروند. درواقع اول از همه باید بپذیریم که افراد در بازه زمانی نوجوانی و جوانی نیاز به تعیین هویت و الگوبرداری از دیگران دارند و می‌خواهند اجزای پازل به هم ریخته شخصیت‌شان را سرجای خود قرار دهند. بخشی از این پازل را هم ابعاد زیبایی‌شناختی تشکیل می‌دهد. بنابراین خانواده‌ها باید میل به زیبایی‌شناسی و زیبانمایی را در نوجوانان به رسمیت بشناسند.
این وظیفه رسانه‌ها، مدرسه، دانشگاه، خانواده و همه ارگان‌های فرهنگی است تا نماد تصویری و زیبایی‌پسندی متعارف جامعه ایران را ارائه دهند. تا وقتی الگوی زیبایی‌شناختی ایرانی نداشته باشیم نوجوانان این الگوها را از منابع دیگر همچون فیلم‌های خارجی، شبکه‌های ماهواره‌ای و. . . پیدا می‌کنند چراکه می‌خواهند میل به زیبایی‌نمایی‌شان را به طریقی تامین کنند. در این زمینه، برخوردهای قهرآمیز و چکشی نیز جواب نخواهد داد و تنها گفت‌وگو با نوجوانان و ایجاد فرصت‌های الگوبرداری سالم و داخلی کمک‌کننده خواهد بود.