روزنامه خراسان – ندا اظهری: چقدر شهری را که در آن زندگی می‌کنید، می‌شناسید؟ همه ما معمولا آنقدر که باید از محل زندگی و شهر و دیارمان اطلاعات چندانی نداریم اما به‌طور قطع، رستوران‌های مورد‌علاقه و مسیرهای بدون ترافیک را برای راحت‌تر رسیدن به مقصدمان خیلی خوب می‌شناسیم و از آنها باخبریم. اگر این را در مقیاس بزرگ‌تر بخواهیم در نظر بگیریم، به کهکشانی می‌رسیم که در آن زندگی می‌کنیم.
به گزارش livescience، خانه‌ای که ما به‌عنوان جهان در آن روزگار می‌گذرانیم، درواقع کهکشان راه شیری و مملو از ستاره‌ها، ابراخترها، سحابی‌ها، انرژی‌ها و سیارات دیگر است اما با تمام چیزهایی که دانشمندان از این دنیای شگفت‌انگیز می‌دانند، باز هم رمز و رازهایی از آن ناشناخته باقی مانده است؛ اسراری که شناختن آنها، شگفتی‌های این جهان باعظمت را بیش از پیش ارزشمند می‌کند.
کهکشانی سنگین‌تر از خورشید
با همه تلاش‌هایی که دانشمندان داشته‌اند، هنوز هم به‌طور قطع نمی‌توانند وزن کهکشان راه شیری را تخمین بزنند و تا این حد اعلام کرده‌اند وزن تقریبی آن چیزی بین ۷۰۰ میلیارد تا دوتریلیون بار بیشتر از حجم خورشید است اما محاسبه دقیق‌تر وزن آن تقریبا غیرممکن است.
بیشتر حجم راه شیری یعنی حدود ۸۵ درصد آن را ماده تاریک تشکیل داده که در آن هیچ نوری وجود ندارد و مشاهده مستقیم آن امکان‌پذیر نیست. بعضی محققان هم وزن تقریبی کهکشان راه شیری را حدود ۹۶۰ میلیون برابر بیشتر از وزن خورشید تخمین زده‌اند.
عکسبرداری از سیاه‌چاله فضایی
در قلب کهکشان راه شیری، کرم گرسنه‌ای نهفته که درواقع، سیاه‌چاله‌ای عظیم با وزنی برابر چهارمیلیون خورشید است.
این سیاه‌چاله به این دلیل در مرکز کهکشان واقع شده که مسیر ستاره‌ها را در مرکز راه شیری دنبال می‌کند و به نظر می‌رسد به دور جسم عظیمی می‌چرخد که قابل‌مشاهده نیست. تلسکوپ‌های رادیویی در این سال‌ها به محققان کمک کرده‌اند تا بتوانند محیط اطراف این سیاه‌چاله‌ها را که با گاز و گردوغبار احاطه شده‌اند، مطالعه کنند.
چربی‌های راه شیری
در فضای خالی بین ستاره‌ها در کهکشان، حجم زیادی از چربی‌های کثیف وجود دارند. مولکول‌های ارگانیک روغنی که نوعی ترکیبات کربنی هستند، در آن دسته از ستاره‌هایی تولید می‌شوند که در فضای بین‌ستاره‌ای از بین می‌روند. مقدار این مواد روغنی‌شکل بین یک‌چهارم و نیمی از مقدار کربن بین‌ستاره‌ای راه شیری است که تقریبا پنج برابر آن چیزی است که قبل از این تصور می‌شد.
از آنجایی که کربن بلوک ساختمانی لازم برای حیات به شمار می‌رود، وجود مقادیر بالای آن در کهکشان راه شیری می‌تواند نویدبخش وجود حیات در منظومه شمسی باشد.
کهکشان‌های کوچک راه شیری
دانشمندان پرتغالی در قرن شانزدهم برای اولین‌بار در سفر خود به نیمکره جنوبی، خوشه‌های دایره‌ای‌شکلی از ستاره‌ها را در آسمان شب مشاهده کردند.
این خوشه‌ها درواقع کهکشان‌های کوچکی هستند که مانند سیاره‌های اطراف یک ستاره، به دور راه شیری می‌چرخند که به آنها ابرهای کوچک و بزرگ ماژلانی می‌گویند.
کهکشان عظیم راه شیری بسیاری از کهکشان‌های کوتوله‌ای را که به دور کهکشان ما می‌چرخند، می‌بلعند. میلیون‌ها ستاره در کهکشان در مداری سوزنی‌شکل حرکت می‌کنند که همگی از یک کهکشان کوتوله اولیه منشأ گرفته‌اند.
ستاره‌های میلیاردی
شمارش ستاره‌ها کار دشواری است و حتی ستاره‌شناسان هم بر سر تعداد آنها با هم اختلاف‌نظر دارند. تلسکوپ‌های آنها تنها روشن‌ترین ستاره‌ها را در کهکشان رصد می‌کند، درحالی که بسیاری از آنها در پوششی از گاز و گردوغبار پنهان می‌شوند.
یکی از راه‌هایی که محققان می‌توانند جمعیت ستارگان کهکشان را تخمین بزنند، محاسبه سرعت چرخش ستاره‌ها به دور مدار کهکشان راه شیری است.
ستاره‌ها اندازه‌های مختلفی دارند و بسیاری از محققان نظرات متعددی درباره تعداد ستاره‌های ساکن در راه شیری دارند. دانشمندان براساس نقشه‌برداری‌هایی که ماهواره «گایا» آژانس فضایی اروپا از موقعیت یک میلیارد ستاره موجود در کهکشان تهیه کرده، معتقدند این تعداد تنها یک درصد از کل ستاره‌ها را دربرمی‌گیرد.
با این حساب، می‌توان گفت چیزی حدود ۱۰۰میلیارد ستاره در کهکشان راه شیری وجود دارند و حتی برخی معتقدند این تعداد به ۲۰۰ میلیارد هم می‌رسد.
آنقدر گاز و گردوغبار در کهکشان وجود دارد که برای ساخت ستاره‌های بیشتر هم کافی است.
مرگ کهکشان
این کهکشان راه شیری هم مانند خیلی چیزهای دیگر در جهان هستی روزی نابود می‌شود. ستاره‌شناسان معتقدند کهکشان با سرعت بالای ۴۰۰هزار کیلومتر در ساعت به سمت کهکشان همسایه خود یعنی «آندرومدا» در حرکت است.
دانشمندان معتقدند این برخورد ممکن است حدود چهارمیلیارد سال دیگر رخ دهد و در صورت بروز این اتفاق، کهکشان «آندرومدا» خودش را هم می‌بلعد و زنده می‌ماند. این کهکشان دارای حدود ۸۰۰ میلیارد خورشید است و تقریبا جرمی برابر با راه شیری دارد.
غوطه‌ور در خلأ
تحقیقات نشان می‌دهد راه شیری و همسایگان آن در قسمت‌های خلأ این کهکشان حضور دارند. ساختار این جهان در مقیاس بزرگ مانند یک شبکه کیهانی بزرگ است که رشته‌های طناب‌مانندی، نقاط متراکم را به هم متصل کرده و از هم جدا می‌کنند که بیشتر آنها را خلأ تشکیل می‌دهند.
سال گذشته گروهی از دانشمندان حرکت کهکشان‌ها را در شبکه فضا مورد مطالعه قرار دادند تا این مساله را تایید کنند که ما در ناحیه‌ای عظیم و خالی غوطه‌ور هستیم.
تمام ستاره‌ها، سیارات و کهکشان‌هایی که امروز شاهد آنها هستیم، تنها چهار درصد جهان هستی را تشکیل می‌دهند و ۹۶ درصد باقی‌مانده را چیزهایی شامل می‌شوند که یا دیده نمی‌شوند یا حتی شناسایی نشده‌اند.
به این مواد مرموز انرژی تاریک و ماده تاریک می‌گویند. درواقع، منظومه شمسی ما فضای عظیمی است که بیشتر این فضاهای خالی، بین فضای سیارات قرار گرفته‌اند.
حباب‌های راه شیری
تصور کنید در سالن پذیرایی منزل‌تان که میلیون‌ها بار آن را دیده‌اید، فیلی وجود داشته که شما متوجه آن نشده‌اید. این دقیقا اتفاقی است که چند سال پیش برای دانشمندان رخ داد و متوجه شدند ساختارهایی حباب‌مانند در فاصله ۲۵هزار سال نوری از بالا و پایین کهکشان حضور دارند. این حباب‌ها که اشعه گاما از خودشان ساطع می‌کنند، پیامد یک رویداد با انرژی بالا حدود ۶ تا ۹ میلیون سال پیش بوده‌اند.
در این اتفاق، سیاه‌چاله‌ای عظیم در مرکز کهکشان، حجم بالایی از گازها و گردوغبارها را بلعید و ابرهای غول‌پیکر و درخشان را از بین برد.