درد پایین کمر (LBP) دومین مشکلی است که بیشتر از هر بیماریِ دیگری در مراکز درمانی آمریکا به چشم می خورد. تقریباً ۸۵% جمعیت تجربه درد پایین کمر را یک بار در طول عمرشان تجربه کرده اند. بیشتر جریان های درد پایین کمر یا LBP در ناحیه کمر یا میانه پشت رخ می دهند یعنی دقیقا بخش مربوط به ستون فقرات که بیشتر وزن قسمت بالایی بدن را تحمل می کند. بخش پایینی کمر تشکیل شده از ۵ مهره می باشد که بخشی از ستون فقرات است. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی درد پایین کمر می پردازیم.
علائم خطرناک تر درد پایین کمر
علائمی که نشان از احتیاج به ارزیابی دقیق تر LBP دارند شامل عدم عملکرد مطلوب روده و مثانه، ضعف در پاها و تب می باشد. خوشبختانه بیشتر موارد LBP بی تفاوت به دلیل آن، پس از دو الی چهار هفته بهبود می یابند.
علت درد پایین کمر
۱- پیچ خوردگی و کشش عضلانی
پیچ خوردگی و کشش عضلانی دلیل اکثر (حدود ۷۰%) موارد درد پایین کمر شدید (به مدت ۲ الی ۴ هفته) است. پیچ خوردگی به معنای کشیدگی یا پارگی رباط ها است. در حالی که کشش عضله به دلیل کشش یا پارگی عضله یا تاندون می باشد. هر دو می توانند در نتیجه برداشتن یک شی سنگین به صورتی ناصحیح باشند.
درمان پیچ خوردگی و کشش عضلانی استراحت و مراقبت است (نیاز به جراحی ندارد) و ممکن است در حین این درمان از مسکن های رایج در بازار (مانند استامنیفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن)، شل کننده های عضلات، استراحت مطلق، استفاده کوتاه مدت از مسکن های ناکروتیک یا آپیودیک استفاده می شود. استراحت مطلق برای حل این درد قابل بحث است، چرا که تحقیقات نشان داده اند بیش از یک یا دو روز استراحت مطلق می تواند درد را بدتر کند.
۲- بیماری خوردگی دیسک (DDD) یکی از دلایل درد پایین کمر
بیماری خوردگی دیسک (DDD) یکی از دیگر علل شایع (۱۰ درصد) از موارد درد پایین کمر شدید است. (کمر دردی که برای ۲ الی ۴ هفته به طول می انجامد). این نوع از کمردرد می تواند ناشی از افزایش سن طبیعی یا در موارد کمتر به علت آسیب باشد. در DDD دیسک به طور معمول قابل انعطاف بین مهره ها (ستون فقرات) قابلیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. دیسک توانایی تحمل نیروهای روی ستون فقرات را از دست می دهد و در افراد ایجاد خشکی و چوب شدگی کمر و درد می شود. افرادی که خوردگی دیسک کمر دارند، معمولاً به صورت دوره ای دچار این درد می شوند و در طول زمان وضعیت بدتر نمی شود.
در بیشتر موارد DDD با روش های غیر از جراحی به بهترین نحو درمان می شود. درد ممکن است با استفاده از قرص های مسکن معمولی (استامنیفن، ایبروپروفن یا تاپروکسن)، شل کننده عضلات و تجویز دوره کوتاه مدت مصرف داروهای ناکروتیک (داروهای دارای مخدر برای کمتر از دو هفته)، آرام تر شود. ماساژ ستون فقرات توسط متخصص نیز می تواند برای درمان DDD کمک کننده باشد. در نهایت تزریق استروئید اپیدورال (ESI) و تحریک الکتریکی عصب (TENS) نیز می توانند برای درمان درد و التهاب ناشی از DDD مفید باشند.
۳- فتق دیسک بین مهره‌ای
یک دیسک دارای فتق یا بیرون زده دلیل چهار درصد از همه موارد درد پایین کمر است. دیسک منعطف بین مهره ها یا ستون فقرات، تحت فشار قرار گرفته و گاهاً آسیب می بیند. در نتیجه ممکن است فشار بیشتری بر نخاع وارد شده (که در پشت دیسک قرار دارند) و به درد در ناحیه پایین کمر بیانجامد. افراد ممکن است بی حسی در اندام پایینی و یا ضعف نیز تجربه کنند.
بیشتر موارد فتق دیسک به درمان های عادی و استراحت مطلق جواب مثبت می دهند. داروهای مسکن معمولی (استامنیفن، ایبروپروفن و یا ناپروکسن)، شکل کننده عضلات و مصرف دوران کوتاه مسکن های ناکروتیک (یا حاوی مخدر) (برای کمتر از دو هفته) و فیزیوتراپی دیگر مواردی هستند که به بهبود درد بسیار کمک می کنند. تزریق استروئید اپیدورال نیز ممکن است برای کنترل التهاب و کاهش دردهای طولانی مدت (برای ۴ تا ۱۲ هفته) یا مزمن (بیش از ۱۲ هفته) مفید باشند. در این حالت ممکن است عمل جراحی مورد نیاز باشد تا تمام یا بخش آسیب دیده دیسک برداشته شود.
۴- درد پایین کمر و شکستگی مهره در ستون فقرات
شکستگی مهره در ستون فقرات عامل ۴ درصد از تمامی موارد درد پایین کمر است. پوکی استخوان که بیماری ضعف و نازک شدن استخوان ها است، رایج ترین دلیل این نوع از شکستگی ها است. درمان شکستگی مهره در ستون فقرات ممکن است به خمیدگی کمر یا انحنای بیش از حد ستون فقرات بیانجامد و در نتیجه کوتاهی قد (تا ۶ اینچ یا بیشتر) نیز از دیگر نتایج درمان کلینیکی این نوع کمردرد است.
بیشتر دردهای کمری ناشی از شکستگی مهره، به درمان های عادی پاسخ می دهند. این درمان ها عبارتند از: استراحت مطلق، استفاده از مسکن های OTC (استامنیفن، ایبروپروفن یا ناپروکسن)، استفاده کوتاه مدن از داروهای نارکوتیک و فیزیوتراپی.
عمل جراحی نیز ممکن است برای وضعیت های وخیم شکستگی مهره مورد احتیاج باشد. کایفوپلاستی با بالون (تزریق ماده درون شکستگی ها برای ترمیم و تنظیم ارتفاع با بالون) و همجوشی ستون فقرات (چسباندن دائمی تعداد ۲ یا بیشتری از مهره ها) نیز دیگر درمان های کمک کننده هستند.
۵- تنگی مجرای نخاعی
تنگی مجاری نخاعی به علت باریک شدن ستون استخوانی فقرات است که باعث می شود به مرکز ستون فقرات و نخاع و اعصاب فشار وارد شود و سپس درد پایین کمر احساس می شود. علائم مرتبط ممکن است شامل ضعف پا ها و از دست دادن خلق و خو باشد. تنگی مجرای نخاعی ۳ درصد از تمام علل درد پایین کمر را شامل می شود. در بیشتر موارد، علّت آرتروز ستون فقرات است که به رشد بیش از حد استخوان های خاصی می انجامد. رشد این استخوان ها عامل نازک شدن ستون فقرات است.
درمان تنگی مجرای نخاعی در ابتدا با روش های سنتی (بدون نیاز به جراحی) است. درد ناشی از تنگی نخاعی می تواند با تنظیم فعالیت ها، مسکن های عادی، شل کننده ها عضلات و استفاده کوتاه مدت از مسکن ها نارکوتیک، فیزیوتراپی، گاباپنتین (حساسیت زدایی از اعصاب) و مصرف داروهای آرام بخش بهبود یابد. در موارد کمی برداشتن فشار از اعصاب فقرات نیز ممکن است برای بهبود درد مورد نیاز باشد.
۶- سیاتیک
عامل درد سیاتیک تحت فشار قرار گرفتن رگ عصبی سیاتیک است. این رگ بزرگ دقیقاً زیر باسن و در امتداد پاها قرار گرفته است. عصب سیاتیک بزرگ ترین عصب در بدن انسان است. بیماری سیاتیک کمتر از ۱ درصد عوامل درد در کمر را شامل می شود. این نوع آسیب بیشتر به صورت سوزش و لحظه ای در کمر بروز می کند. این درد ممکن است تا پایین و پشت پا کشیده شود. علائم آن شامل بی حسی و ضعف در بخش هایی از پا است.
درمان سیاتیک معمولاً نیازی به جراحی ندارد. افراد احتمالاً با استفاده از یخ یا حرارت دادن، مسکن های معمولی (استامنیفن، ایبروپروفن و ناپروکسن)، شل کننده های عضلات (در صورت نیاز) و مصرف کوتاه مدت مسکن ها نارکوتیک، بهبود می یابند. در موارد جدی تر تزریق استروئید اپیدورال ممکن است برای بهبود التهاب کمک کننده باشد. طب سوزنی نیز می تواند درمانی جایگزین برای سیاتیک باشد. ماساژ تخصصی و درمان های رفتار شناختی و عصبی نیز بسیار کمک کننده هستند. بیشتر موارد سیاتیک بین ۶ الی ۱۲ هفته بهبود می یابند. ورزش ساده در خانه و فیزیوتراپی می توانند کمک کنند تا این درد دوباره بازگشت نداشته باشد.
۷- لغزش مهره و ایجاد درد پایین کمر
لغزش مهره کمتر یک درصد از عوامل دردهای کمری را شامل می شود. لغزش مهره به شرایطی گفته می شود که در آن مهره ها در جای خود می لغزند و اعصاب نخاعی نزدیک به آن را تحریک می کنند. لغزش مهره کمر معمولاً در اثر افزایش سن طبیعی و در موارد نادرتر در اثر تروما است. تحریک اعصاب نخاعی باعث درد کمر می شود. از علائم مرتبط با آن می توانند شامل بی حسی یا ضعف در یک یا هر دو پا باشد.
در بیشتر مواردی که درد کمر ناشی از لغزش مهره بوده است، درمان غیر جراحی جوابگو بوده است. تنظیم نوع فعالیت، استفاده از مسکن های عمومی استامنیفن، ایبروپروفن و ناپروکسن)، فیزیوتراپی و ورزش های کششی و البته کاهش وزن کمک کننده هستند. در موارد نادر ممکن است برای برداشتن فشار از روی اعصاب نخاعی نیاز به عمل جراحی باشد. روش های جایگزین دیگر شامل جوشش چند مهره نیز ممکن است تحت عمل جراحی برای شما در نظر گرفته شوند.
۸- کژ پشتی (اسکولیوز)
کمتر از یک درصد از موارد درد پایین کمر ناشی از کژ پشتی است. کژ پشتی به معنای انحنای جانبی (انحنا به طرفین) ستون فقرات است. به طور عادی به صورت عمودی صاف در یک خط صاف قرار دارد. بیماری های ناشناخته (با علائم نامشخص) دلیل کژ پشتی هستند و بیشتر در کودکان نابالغ در سن ۱۰ الی ۱۶ سالگی این اتفاق می افتد. این بیماری در دخترها شایع تر از پسرها است.
درمان کژپشتی معمولاً وابسته به درجه انحنا در بیمار است. توانبخشی یکی از درمان های رایج برای افرادی است که بین ۲۵ تا ۴۰ درجه انحنای جانبی در ستون فقرات دارند توانبخشی از طرفی می تواند جلوی پیشرفت قابل مشاهده شدن کژپشتی را بگیرد.
عمل جراعی باید برای افراد دارای بیش از ۴۰ درجه انحنای جانبی در صورت فقرات مورد بررسی قرار بگیرد. جوشش مهره ها (اتصال دائمی دو یا چند مهره به هم) نیز در بسیاری از موارد جلوی بدتر شدن را می گرد اما به صورت کامل باعث صافی ستون فقرات نخواهد شد.
۹- آنوریسم آئورت شکمی
تصلب شریاتی (سخت شدن شریان ها با پلاک های کلسترول مانند) می تواند باعث ضعف دیوار آئورت شده (که بزرگ ترین شریان بدن است) و به تورم شکمی یا آنوریسم شود. آنوریسم بیشتر در بخش نزدیک به شکم آئورت رخ می دهد و به آن آنوریسم آئورت شکمی (AAA) می گویند. این اختلال بیشتر در مردهای بالای ۶۰ سال دارای عامل هایی مانند مصرف دخانیات و فشار خون بالا رخ می دهد.
بیشتر افراد دارای آنوریسم آئورت شکمی علائمی ندارند، اما زمانی که رگ نشت می کند می تواند به درد کمر بیانجامد. آن افرادی که این شانس را می آورند و AAA را پیش از اینکه باعث پارگی شود تشخیص می دهند، می توانند برای درمان زیر نظر گرفته شوند. درمان با جراحی معمولاً زمانی توصیه می شود که عمق آنوریسم بیشتر از ۵٫۵ سانت شده باشد.
اگر احتیاج باشد، درمان از طریق جراحی با پیوند مواد جایگزین دست ساز (مثلاً Gore-TexTM) انجام می شود. پارگی در بیماری آنوریسم آئورت شکملی می تواند کشنده باشد. به طوری که درصد مرگ و میر حدود ۸۰% می باشد. به عبارت دیگر، تنها ۲۰ درصد از افراد می توانند از این حالت بیماری نجات پیدا کنند.
۱۰- سنگ کلیه و ایجاد درد پایین کمر
سنگ کلیه می تواند عامل درد کمری باشد. این درد معمولاً شدید بوده و در یک طرف احساس می شوند. نپرولیتیازیس نام علمی سنگ کلیه است. تقریباً یک نفر از ۲۰ نفر در بخشی از زندگی خود سنگ کلیه را تجربه می کنند.
درد کمر ناشی از سنگ کلیه معمولاً با مشاهده خون در ادرار همراه می شود. کم آب شدن بدن یکی از عامل های اصلی تشکیل سنگ کلیه است. انواع سنگ های کلیه عبارتند از: کلسیم اگزالات (۸۰ درصد موارد)، کلسیم فسفات (۵ الی ۱۰ درصد)، اوریک اسید (۵ الی ۱۰ درصد)، استرویت (۱۰ الی ۱۵ درصد) و سیستئین (۱ الی ۲ درصد).
اکثر افراد با سنگ کلیه می توانند از طریق ادرار آن را دفع کنند، هر چند که بسیار دردناک است. در نتیجه، درمان سنگ کلیه بدون نیاز به عمل ممکن است شامل نارکوتیک ها (مخدر) برای تسکین درد و افزایش نوشیدن مایعات برای دفع سنگ باشد. سنگ هایی که قادر به دفع از طریق ادرار نیستند، ممکن است نیاز به خورد شدن داشته باشند. خورد کردن از طریق امواج صوتی و تبدیل آن به ابعاد کوچکتر نیز یکی از راه های درمان است.
۱۱- عفونت استخوان
عفونت استخوان ناشی از عفونت در قسمت مهره ها یا ستون فقرات می تواند عامل درد پایین کمر باشد. بیشتر موارد عفونت مهره های ستون فقرات شامل نواحی کمر و منطقه اطراف ستون فقرات، می شوند. عفونتی که معمولاً توسط خون منتقل می شوند و می توانند ناشی از باکتری، ویروس یا انگل باشد، می تواند عامل عفونت استخوان باشد.
رایج ترین نوع عفونت استخوان ناشی از باکتری استافیلوکوک اورئوس است. علائم دیگری که درد کمر را همراهی می کنند شامل تب، لرز، تورم، کاهش وزن و درد در زمان شب شدیدتر از روز می باشد. درمان عفونت استخوان معمولاً نیاز به عمل ندارد و شامل چهار الی شش هفته دوره تزریق وریدی آنتی بیوتیک می شود.
استفاده از داروهای تقویتی نیز دیگر عنصر لازم برای درمان عفونت استخوان است. تقویت و تحرک باعث تثبیت ستون فقرات پس از پایان درمان عفونت می شود. استفاده از داروهای تقویتی می تواند تا ۱۲ هفته به طول بیانجامد. در موارد نادر ممکن است نیاز باشد برای برداشتن فشار از روی نخاع عمل جراحی انجام گیرد. هم جوشی مهره ها معمولاً هم زمان با دیگر درمان ها برای تثبیت ستون فقران انجام می گیرد.
۱۲- زونا و بروز درد پایین کمر
زونا یا واریسلا زوستر، یکی از عوامل نادر درد های کمر است. زونا یک بیماری ویروسی است که باعث درد و التهاب می شود. می تواند در هر جای بدن اتفاق بیافتد اما بیشتر به صورت نوار یکنواخت یا تاول ها فراوان در یک طرف بدن و بدون عبور از میانه بدن بروز می نمایند.
همین ویروس (واریسلا زوستر) عامل آبله مرغان است. پس از مبتلا شدن هر فرد به آبله مرغان ویروس آن وارد مسیر عصبی شده و سال ها بعد به فرم زونا نمایان شده و مجدداً فعال می شود.
هر کسی که تا به حال آبله مرغان گرفته باشد می تواند زونا بگیرد. این بیماری می تواند بسیار دردناک باشد. واکسیناسیون می تواند ریسک ابتلا به زونا را کاهش دهد. واکسن زونا (زوستاواکس تی ام) توسط مزکز کنترل بیماری ها برای بزرگسالان بالای ۶۰ سال توصیه شده است.
درمان بی درنگ زونا با داروهای ضد ویروسی (اسیکلویر، والاسیکلویر، یا فامسیکلوویر) می تواند درمان را سرعت بخسیده و تغییرات ناشی از عوارض جانبی مانند پسترپتیک نورالژی، کاهش بینایی، فلج صورتی و عفونت های صورت را درمان می کند.