آیا می دانید آنفولانزای معده چیست؟ آیا این بیماری کودکان را نیز درگیر می کند یا فقط مخصوص بزرگسالان است؟ آنفولانزای معده یکی از خطرناک ترین مشکلات سلامتی است که نوزادان و کودکان نوپا را تحت تاثیر خود قرار می دهد. این بیماری، گاستروانتریت ( التهاب معده) نیز نامیده می شود. آنفولانزای معده بر اثر عوامل متعددی می تواند ایجاد شود ، اما ویروس رایج آنفولانزا، یکی از این عوامل نیست. در این مقاله به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت و به بررسی علل، علائم و راه های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.
منظور از آنفولانزای معده در کودکان نوپا، چیست؟
آنفولانزای معده نوعی عفونت است که دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد و عموما تحت عنوان بیماری معده نیز شناخته می شود و زمانی عفونت ایجاد می شود که باکتری ها، ویروس ها و سایر میکروارگانیسم ها ( پاتوژن ها) به دستگاه گوارش حمله می کنند و موجب پخش شدن التهاب در سیستم گوارشی می شوند. این موضوع، باعث ناکارآمدی سیستم گوارشی نیز می شود.
این عفونت بر روی هر قسمتی از دستگاه گوارش، از معده گرفته تا روده بزرگ می تواند تاثیرگذار باشد. کشته شدن باکتری ها و ویروس ها سبب بروز این عفونت در نوزادان می شود.
دلایل بروز آنفولانزای معده در کودکان نوپا چیست؟
موارد زیر از جمله پاتوژن های رایجی هستند که باعث آنفولانزای معده در کودکان نوپا می شوند:
ویروس ها
- روتا ویروس (Rotavirus)
- نورو ویروس (Norovirus )
- ساپوویروس(Sapovirus)
- آدنویروس(Adenovirus)
- استرو ویروس(Astrovirus )
- انتروویروس (Enterovirus )
باکتری ها
- سالمونلا (Salmonella )
- استافیلوکوکوس (Staphylococcus )
- کمپیلوباکتر ججونی (Campylobacter jejuni )
- اشرشیا کولی (Escherichia coli )
- شیگلا (Shigella )
- یرسینیا انتروکولیتیشا (Yersinia enterocolitica )
- ویبریوکلرا (Vibrio cholera )
تک یاخته ها و انگل ها
- لامبلیا ژیاردیا (Giardia lamblia )
- انتاموئبا هیستولیتیکا (Entamoeba histolytica )
- کریپتوسپوریدیوم (Cryptosporidium )
- Strongyloides stercoralis
ویروس ها به تنهایی می توانند حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد، باعث بروز آنفولانزای معده در بین کودکان نوپا شوند. روتاویروس مهمترین عامل بروز عفونت معده در دنیا می باشد، در صورتی که نوروویروس، از شایع ترین علل ایجاد این عفونت در ایالات متحده است. انگل ها، نیز کمتر از ۵٪ باعث بروز این عفونت می شوند.
کودکان نوپا، چگونه به این بیماری مبتلا می شوند؟
منشاء اصلی پاتوژن های آنفولانزای معده، مواد غذایی و آب آلوده می باشد.کودکان نوپا، غذاهای متنوعی را مصرف می کنند و در مقایسه با نوزادانی که منحصرا از شیر مادر تغذیه می کنند، بیشتر در معرض عفونت قرار دارند. پاتوژن ها معمولا از طریق دفع مدفوع و زمانی که غذا و آب با مدفوع انسانی یا حیوانی در تماس باشد، منتشر می شوند.
اشیاء آلوده و عفونی، مانند اسباب بازی های کودک، صندلی توالت یا لگن کودک، به ویروس های آنفولانزایی آلوده هستند که به راحتی می توانند تا چندین روز بر روی این سطوح باقی بمانند. چنانچه فردی در خانواده ، به این عفونت مبتلا باشد، از طریق تماس با کودک و نشستن صحیح دست هایش، این بیماری را می تواند به کودک منتقل کند.
نوزادانی که با این ویروس یا پاتوژن، در تماس باشند، زودتر علائم این بیماری را نشان می دهند.
علائم آنفولانزای معده در کودکان نوپا چیست؟
علائم آنفولانزای معده یک یا دو روز به طول می کشد. کودکان نوپایی که به آنفولانزای معده مبتلا هستند، علائم زیر را نشان می دهند:
- اسهال
- استفراغ
- حالت تهوع
- انقباض ماهیچه های معده
- کم اشتهایی
- تب
- زود رنجی و نق نق کردن همراه با سردرد
اسهال و استفراغ، از اولین علائمی هستند که نشان می دهند عاملی خارجی، دستگاه گوارش کودک نوپا را تحت تاثیر خود قرار داده است. آنفولانزای معده، خطرناک است، به همین دلیل، برای تشخیص و درمان، کودک نوپای خود را باید به نزد پزشک ببرید.
چگونه تشخیص داده می شود؟
در اینجا چگونگی تشخیص آنفولانزای معده در کودکان نوپا توسط پزشک متخصص اطفال را ذکر می کنیم:
تشخیص از روی نشانه های بیماری
در اکثر موارد، پزشک با شناسایی وضعیت بیماری، می تواند علائم را تشخیص دهد. چنانچه اطلاعاتی که این علائم در اختیار پزشک می گذارند، کافی و ناقص باشند ، پزشک، اقدام به روش های تشخیصی دیگری می کند.
تشخیص آنفولانزای معده با آزمایش مدفوع
آزمایش مدفوع به تشخیص علت دقیق و درست التهاب معده کمک می کند. نمونه ای از مدفوع، برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود تا پاتوژنی که سبب بروز عفونت شده است، شناسایی شود.
آزمایش خون
با انجام آزمایش خون، پاتوژن هایی که در داخل خون وجود دارند و همچنین آنتی بادی هایی که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شوند، مشخص می شوند.
درمان آنفولانزای معده در کودکان نوپا چیست؟
نوع درمان به علت اصلی آنفولانزای معده بستگی دارد. داروهایی که در زیر عنوان می شوند، به درمان عفونت کمک می کنند:
آنتی بیوتیک ها
چنانچه عامل عفونت، باکتری باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند.
داروهای ضد انگلی
این داروها بر علیه انگل ها و تک یاخته ها عمل می کنند.
درمان آنفولانزای معده با داروهای مسکن
این داروها درد و ناراحتی التهاب معده را تسکین می دهند. همچنین، داروهای مسکن در کاهش تب نیز موثر هستند.
محلول های نمکی آبرسان
وظیفه محلول های نمکی آبرسان، برگرداندن نمک های ضروری می باشد که از طریق اسهال، از بدن دفع می شوند.
محلول های نمکی آبرسان، معمولا تنها درمان برای التهاب معده هستند. طبق نظر متخصصان پزشکی، تنها درمان برای کودک شما، استراحت و نوشیدن مایعات زیاد می باشد.
درمان های خانگی برای درمان آنفولانزای معده در کودکان نوپا
مراقبت در منزل، نقش قابل توجه و مهمی در بهبود سریع کودک نو پای شما دارد. در اینجا نکاتی را در رابطه با پرستاری کودک در منزل و آنچه که باید انجام دهید تا سلامتی را به کودک برگردانید، ذکر می کنیم:
تهیه و آماده کردن مقدار زیادی مایعات
- به کودک خود، در طول روز، مایعات بدهید (جرعه جرعه). به کودک اجازه ندهید که تمام آن را به یکباره بنوشد، زیرا ممکن است مایعات را برگرداند( استفراغ کند)
- نوزادانی که شیر مادر می خورند، باید با شیر بیشتری تغذیه شوند.
- کودکان نوپا می توانند از آب هم در کنار نوشیدن محلول های الکترولیت خوراکی که با عنوان محلول های آبرسان نمکی (ORS) شناخته می شوند، مانند Pedialyte، نیز استفاده کنند. کودکان نوپایی که از شیر مادر تغذیه می کنند، نیز می توانند از این محلول ها استفاده کنند.
- مقدار ORS مورد نیاز کودک نو پای شما، به وزن کودک بستگی دارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) می گوید که وزن کودک خود را در واحد کیلوگرم، ضربدر ۷۵ کنید تا مقدار حجم ORS در واحد میلی لیتر را به شما بدهد. مقدار ORS توصیه شده را در همان چهار ساعت اول مصرف کنید. اگر بدن فرزندتان همچنان کم آب است، مقدار بیشتری را میت وانید به او بدهید.
- شما از شیر مادر نیز می توانید استفاده کنید، اما از مصرف شیر حیوانات اجتناب کنید زیرا ممکن است معده نوزاد در هضم آن، با مشکل روبرو شود.
استراحت واجب و ضروری می باشد
از اینکه کودک شما به اندازه کافی استراحت می کند، اطمینان حاصل کنید. استراحت کردن، به بدن این اجازه را می دهد که با عفونت به مبارزه بپردازد.
اجازه ندهید که کودک برای بازی کردن به بیرون برود. همچنین مانع از انجام بازی ها و فعالیت های سخت شوید.
خواب خوب و کافی نیز برای بهبود سریع بیماری، لازم و ضروری می باشد.
با مراقبت کردن از کودک خود در منزل، بعد از چند روز، کودک حس بهتری دارد. معمولا استفراغ، پس از چند روز، از بین می رود، اما اسهال به مدت چند هفته ادامه پیدا می کند. عفونت نیز در پایان دو هفته، کاملا از بین می رود.
از کودک خود در منزل به مدت طولانی تری مراقبت کنید تا مایعات و کالری که از دست داده است را به او برگردانید. مراقبت در منزل شامل ارائه غذای مناسب به کودک نیز می باشد.
به کودکی که مبتلا به این بیماری می باشد، چه نوع غذایی باید بدهیم؟
شما می توانید از مواد غذایی سالم و بدون خطری که در زیر ذکر می شود، برای کودکی که به آنفولانزای معده مبتلا می باشد، استفاده کنید:
موز
موز، مدفوع شل را می تواند تحت کنترل قرار دهد و مصرف آن غالبا برای کودکانی که به آنفولانزای معده مبتلا هستند، توصیه می شود. موز را له کنید و هر زمان که کودک شما احساس گرسنگی کرد، کمی به او بدهید.
پوره سیب
پوره سیب نیز برای معده مفید است و کودک شما با خوردن آن، تمام مواد مغذی که در این میوه وجود دارد را دریافت می کند.
آب قلم ( سوپ)
آب قلم ( سوپ با آب قلم) نیز، گزینه بسیار خوبی می باشد زیرا غالبا به صورت مایع است. با تهیه سوپ جوجه یا سبزیجات می توانید مواد مغذی ضروری که از طریق اسهال و استفراغ از بین رفته اند، را به کودک خود برگردانید.
جو دوسر و برنج
جو دوسر و برنج باعث نرم و ملایم شدن معده می شوند و هضم آسان تری هم دارند. برنج پخته شده را له کنید و به کودکتان بدهید. جودوسر غنی از فیبر می باشد و فاقد گلوتن است. این مواد غذایی، معده کودک شما را به مدت طولانی پر نگه می دارد.
شیرینی ها و نان تست
شیرینی ها و نان تست یک میان وعده غذایی عالی برای کودکان نوپایی هستند که به التهاب معده مبتلا هستند. آنها را به عنوان میان وعده های غذایی به کودک خود بدهید.
ماست
ماست، نوعی پروبیوتیک است که مصرف آن غالبا برای افراد بزرگسالی که به آنفولانزای معده مبتلا هستند، توصیه می شود.خبر خوب اینکه، به کودک خود نیز می توانید ماست بدهید. در سن نه ماهگی می توانید به کودک خود ماست بدهید. ابتدا از مقادیر کمی شروع کنید و کم کم آن را در وعده های غذایی کودک بگنجانید. به این نکته توجه داشته باشید که شیر گاو را پس از ۱۲ ماهگی، به کودک خود بدهید.
شیر مادر
شیر مادر، سالمترین غذا برای نوزاد یا کودک نوپای شما است چون زمان مشخصی برای توقف تغذیه با شیر مادر وجود ندارد. شیر مادر حاوی مایعات و الکترولیت هایی است که به کودک کمک می کند تا حس بهتری داشته باشد و قادر است نمک هایی که از طریق اسهال از بدن دفع شده اند را دوباره ذخیره کند. طبق نظر کارشناسان، التهاب معده در بین نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، خیلی کمتر از نوزادانی است که با شیشه شیر، تغذیه می شوند.
به نوزاد یا کودک نو پای خود، فقط هنگامی که تقاضای غذا می کند، غذا بدهید. وعده های غذایی کوچک را با فاصله به کودک بدهید اما هیچ وقت آنها را مجبور به غذا خوردن نکنید. غذا خوردن بیش از اندازه، باعث استفراغ می شود و شرایط را بدتر می کند. درمان و مراقبت در منزل، مانع از پیشرفت آنفولانزای معده شده و از عوارض آن پیشگیری می کند.
آنفولانزای معده در میان کودکان نوپا چه عوارضی دارد؟
در صورتی که التهاب معده درمان نشود، منجر به بروز عوارض زیر در نوزادان و کودکان نوپا می شود:
کم آبی بدن، یکی از مهمترین خطرات ابتلا به التهاب معده است. از دست دادن بیش از اندازه مایعات ، باعث عدم تعادل شدید الکترولیت می شود که بر اعضای مختلفی از بدن، تاثیر می گذارد.
دفع مدفوع و استفراغ، مانع از غذا خوردن کودک نوپا شده که در نتیجه منجر به سوء تغذیه می شود. سوء تغذیه تأثیر مستقیمی بر رشد و توانایی کودک برای رسیدن به مراحل مهم زندگی دارد.
اگر آنفولانزای معده مدت زیادی به طول بکشد، کودک در معرض خطر ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر می باشد که وضعیتی پایدار بوده و باعث ناراحتی و سوزش مکرر دستگاه گوارش می شود.
التهاب معده می تواند به لایه داخلی مخاط روده کوچک آسیب وارد کند و مانع تولید هورمون لاکتاز شود. یعنی اینکه کودک در هضم شیر مادر و محصولات لبنی، با مشکل روبرو می شود. این عدم تحمل لاکتوز، عدم تحمل لاکتوز ثانویه نامیده می شود و غالبا موقتی و زودگذر خواهد بود، اما امکان دارد به مدت طولانی ادامه پیدا کند.
بعضی مواقع، پاتوژن به سایر قسمت های بدن راه پیدا می کند و باعث بروز عفونت های ثانویه می شود. به عنوان مثال، آدنوویروس این توانایی را دارد که هم سیستم گوارشی و هم سیستم تنفسی را آلوده و عفونی کند. این ویروس همچنین می تواند خود را به دستگاه تنفسی برساند و باعث انتشار عفونت شود.
بعضی از پاتوژن ها مانند E.coli منجر به کم شدن تعداد پلاکت های خون می شود که باعث می گردد ذخایر آهن بدن، به سرعت تمام شوند. این گونه شرایطی، سندرم اورمیک همولیتیک نامیده می شود. اگرچه این بیماری بسیار نادر است، اما هنوز هم نوزادان را در معرض خطر این عارضه قرار می دهد.
چنانچه مواظب کودک نوپای خود باشید، اینگونه عوارض ناشی از آنفلولانزای معده، ندرتا اتفاق می افتد . با احتیاط و دور اندیشی، میتوانید از بروز این شرایط ممانعت کنید.
چگونه میتوان از بروز آنفولانزای معده در کودکان نوپا پیشگیری کرد؟
پیشگیری از ابتلا به آنفولانزای معده در نوزادان و کودکان نوپا از آنچه که شما تصور می کنید، راحت تر و ساده تر است. مراحلی که در زیر عنوان می شوند را دنبال کنید:
واکسیناسیون
واکسن روتاویروس که در داروخانه های خصوصی و دولتی در دسترس هستند را به کودک خود بزنید. با متخصص اطفال درباره این واکسن صحبت کنید. واکسیناسیون به طور قابل ملاحظه ای، خطر بروز آنفولانزای معده، به دلیل عفونت روتاویروس را کاهش می دهد.
تهیه غذاهای سالم و غذاها و آب تمیز
همیشه برای بچه ها و کودکان نوپای خود، غذاهای خانگی درست کنید. غذاهای خانگی از شیوع پاتوژن هایی که باعث بروز آنفولانزای معده می شوند، جلوگیری می کنند. همچنین، از جوشانده شدن و سرد بودن آب آشامیدنی که به کودک خود می دهید، اطمینان داشته باشید.
رعایت بهداشت شخصی
شستن دست های کودک، قبل از غذا خوردن و بعد از توالت رفتن، از عفونت جلوگیری می کند. نوزادان از دستان خود برای خوردن غذا استفاده نمی کنند، اما دوست دارند که دست ها و اشیاء، را به دهان خود ببرند. بنابراین همیشه دست های کودک خود را تمیز نگه دارید و چیزهایی را که کودک به طور منظم از آنها استفاده می کند را با صابون مخصوص نوزاد و آب گرم ضد عفونی کنید.
رعایت بهداشت در کل خانه
امکان اینکه یکی از اعضای خانواده، به طور ناخودآگاه، عفونت را به کودک منتقل کند، وجود دارد. از اینکه تمام اعضای خانواده، به رعایت بهداشت شخصی پایبند باشند، اطمینان حاصل کنید زیرا از این طریق می توانید نوزاد خود را از ابتلا به عفونت حفظ کنید. زمانی که والدین به لگن توالت کودک خود دست میزنند باید از دستکش استفاده کنند و سپس دستانشان را بشویند. همچنین، هر بار که پوشک بچه را تعویض میکنید باید دستان خود را بشویید تا از انتشار عفونت پیشگیری کنید.
التهاب معده در نوزادان و کودکان نوپا، باعث بروز علائم دردناک و عوارض می شود. با این حال و در بیشتر موارد، مراقبت از نوزاد در منزل، باعث بهبودی و سالم ماندن کودک می گردد. به یاد داشته باشید که واکسن های لازم را به کودک خود بزنید و با رعایت بهداشت، آنها را از عفونت دور نگه دارید.