زمانی که می‌ترسیم یا تهدید می‌شویم، تجربه حس‌هایی چون خشم و سرپیچی طبیعی هستند. این مسئله در کودکان نیز صادق است؛ چه خطر واقعی و از بیرون باشد و چه از درون خودمان نشئت بگیرد، مانند زمان‌هایی که عمیقاً ناراحتیم یا سرشار از خجالت، غم، اندوه و ناامیدی هستیم. خشم و عصبانیت می‌توانند حس ناچاری و بی‌قدرتی را از بین ببرند و به‌طور موقت درد را آرام کنند.
کودکان راهکارهای لازم برای مدیریت ناراحتی‌ها و دردهای خود را ندارند. ذهن آن‌ها ظرفیت هضم ناامیدی را ندارد و نمی‌توانند خود را آرام کرده و واکنش‌هایشان را کنترل کنند. تنبیه کودکان برای این رفتارها نه‌تنها غیرمنصفانه، بلکه بی‌فایده است. تنها سبب می‌شود ضعف بیشتری احساس کنند و درنتیجه عصبانی‌تر می‌شوند.
اگر تنبیه رفتارها بد کودکان را تشدید می‌کند، پس چه چیزی روی بدرفتاری کودکان جواب می‌دهد؟ زمانی که کودک عصبانی، بداخلاق و سرکش است چه باید کرد؟
۱٫ آرام باشید و با کودک همدلی کنید. کودک عصبانی و سرکش در حال عذاب کشیدن است. آن‌ها احساس خطر می‌کنند. بنابراین سرشان داد نکشید و تنبیهشان نکنید. اجازه ندهید رفتار بد کودک احساساتتان را جریحه‌دار کند. اگر با کودک به‌تندی سخن بگویید یا تنبهش کنید، دنیایش را ترسناک‌تر کرده‌اید و احتمال طغیان‌های رفتاری در آینده را افزایش داده‌اید. در عوض سعی کنید یک بزرگ‌سال قابل‌اعتماد باشید. نفس عمیق بکشید و رنج و عذاب کودکتان را درک کنید. شما الگویی از مهارت‌های احساسی به کودکتان ارائه می‌دهید، پس خیلی مراقب باشید.
۲٫ علت خشم را تأیید کنید. با آرامش به فرزندتان نشان دهید که دلیل ناراحتی‌شان را درک می‌کند (چه به نظرتان منطقی باشد و چه نباشد). این‌گونه احساس امنیت خواهند کرد و عوامل مؤثر در خشم را بهتر درک می‌کنند.
۳٫ به آن‌ها بگویید که تمام احساسات قابل‌قبول‌اند. حتی حس‌های بد مانند خشم، حسادت، ناامیدی و غم نیز احساساتی واقعی هستند. به فرزندتان نگویید آرام باشد و درست رفتار کند. در عوض پذیرای احساساتشان باشید (هر نوع احساسی) و از اینکه به شما اعتماد کردند و حسشان را با شما در میان گذاشتند، سپاس گذار باشید. پذیرش شما اجازه می‌دهد که فرزندتان نیز حس‌های منفی خود را قبول کند و به دنبال سرکوب کردنشان نباشد.
۴٫ بگویید که نمی‌توانند بر اساس خشم خود عمل کنند. هرگز نباید به کودکان اجازه داد دیگران را بزنند یا گاز بگیرند، حتی والدینشان را. اگر کودک چنین کاری کرد، باید برایشان محدودیت‌هایی تعیین شود تا در کنترل خشم به آن‌ها کمک کند. می‌توانید بگویید “هرچه قدر دوست داری عصبانی باش، اما اجازه نمی‌دهم من یا دیگر افراد را بزنی. می‌توانی بدون کتک زدن بگویی که چقدر از دست ما عصبانی هستی.”
۵٫ نزدیک و صمیمی باشید. کودک عصبانی، بداخلاق و سرکش ترسیده است. آن‌ها به فردی آرام و قوی نیاز دارند تا بهشان آرامش دهد و بهترین راه برای پشت سر گذاشتن مشکل را پیدا کنند.
۶. نقش بازی کنید و نقش‌هایتان را با هم عوض کنید. نقش کودک عصبانی یا فرد شروری که کودک را عصبانی کرده بازی کنید. از عروسک‌ها یا لباس‌های مناسب برای ایفای نقش استفاده کنید. خیلی زود می‌بینید که اشک کودک به خنده تبدیل می‌شود و راه‌حل‌های خلاقانه پدیدار می‌شوند؛ زیرا کودک حس می‌کند دیگران او را درک کرده‌اند.
۷٫ لیستی از راهکارها برای کنترل خشم بنویسید. مثلاً چند نفس عمیق، گوش دادن به موسیقی، رقص، رفتن به مکانی ساکت و آرام، فشار دادن دکمه “مکث” و شمردن تا ده، پیاده‌روی در هوای آزاد، خلق یک اثر هنری که بیانگر خشم باشد.
۸٫ به کودکتان در تشخیص علائم هشداردهنده کمک کنید. به کودکان بیاموزید عواملی که آزارشان می‌دهد را به‌موقع و قبل از بالا گرفتن تشخیص دهند. اگر فرزندتان هنوز خیلی جوان است، این وظیفه بر دوش شما قرار می‌گیرد: مطمئن شوید که تغذیه، خواب و ورزش کودک مناسب است. باگذشت زمان و بزرگ‌تر شدن کودک، به او بیاموزید مسائل را قبل از تبدیل‌شدن به مشکل شناسایی کند.
۹٫ در حل مشکلات مشارکت کنید. هدفتان این است که به کودک بیاموزید برای رویارویی با چالش‌ها و مشکلات زندگی یک مکانیسم مقابله‌ای داشته باشد، آن‌هم بدون اینکه خشمگین و عصبانی شود. زمانی که طوفان مشکلات فرونشست، درباره آنچه رخ‌داده و راه‌های مختلف برای رویارویی با آن در آینده صحبت کنید. کمک کنید تا احساس قدرت بیشتری داشته باشند و اجتناب از مشکلات و کنترل زندگی خود را بیاموزند.
۱۰٫ مراقب خودتان باشید. هر دقیقه‌ای را که با فرزندتان سپری می‌کنیم، درواقع دارید نحوه رفتار را به او می‌آموزید. سعی کنید ابتدا خودتان عادت‌های سالم داشته باشید (خواب، تغذیه، ورزش، هوای آزاد) تا در زمان وقوع مشکل واکنش درستی نشان دهید. تلاش کنید که نمونه خوبی برای کودکتان باشید: فردی که با احساسات مثبت و با مهربانی و آرامش با چالش‌های زندگی مواجه می‌شود.
۱۱٫ صبور باشید. ایجاد صفات مثبت در خود به سال‌ها تمرین و تجربه نیاز دارد. بسیاری از بزرگ‌سالان هرگز به این نقطه نمی‌رسند. بنابراین درروند یادگیری کودکتان آرام باشید.
۱۲٫ از دیگران یا افراد متخصص کمک بگیرید. برخی افراد بی‌ثبات‌تر از دیگران هستند و به کمک حرفه‌ای نیاز دارند.اگر شما و کودکتان مدام عصبانی و تهاجمی می‌شوید و راهکارهای بالا به شما کمک نمی‌کند، بهتر است به یک متخصص مراجعه کرده و درخواست کمک کنید.
۱۳٫ با ایجاد احساس امنیت در فرزندانتان و کمک به آن‌ها در ابزار خشم و کاوش احساسات نهفته، ابزاری ضروری برای موفقیت در مدرسه و روابط دوستانه به آن‌ها می‌دهید که درنهایت به ایجاد روابط سالم و موفقیت در کار می‌انجامد.
منبع: Psychology