هیدراته نگه داشتن بدن یک مورد حیاتی برای سلامتی است. اما آیا نوشیدن آب مقطر نسبت به سایر انواع برای سلامتی خوب است؟ در این مطلب ما می‌خواهیم کیفیت آب مقطر را در مقایسه با انواع آب بررسی کنیم و تحلیل کنیم که آیا نوشیدن آن برای سلامتی خوب است یا خیر.
نگاهی به آب مقطر
همانطور که می‌دانید آب هیچ کالری یا قندی ندارد و از این جهت بهتر از آب گازدار یا آب میوه بدن را آبرسانی می‌کند. نوشابه‌ها و آب میوه‌ها همراه با مقداری قند هستند که واقعا آب را از بدن خارج می‌کنند.
در حالی که به نظر می‌آید دسترسی به یک لیوان آب خیلی ساده است اما چندین نوع آب برای نوشیدن وجود دارد:
- آب ساده شیر
- آب چشمه
- آب مقطر
- آب چاه
هر نوع آبی فواید خاص خودش را دارد اما بعضی از آنها مقداری هم خطر دارند. آب مقطر از بخار آب جوش بدست می‌آید. با جوشاندن آب، مواد معدنی و سایر ناخالصی‌های آن برداشته شده، آب تصفیه شده خالص بر جای می‌ماند.
به همین دلیل بعضی از افراد معتقدند که نوشیدن آب تصفیه شده می‌تواند به پاکسازی بدن از مواد شیمیایی ناخواسته و غیر ضروری کمک کند. البته از آن سوی افراد دیگری هم فکر می‌کنند که مواد معدنی موجود در آب آشامیدنی برای سلامتی بدن ضروری ست.
آب مقطر چیست؟
تقریبا همه آبها مقداری ناخالصی داخل خود دارند. این ناخالصی‌می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مواد معدنی
- مواد مغذی
- آلودگیها
آب مقطر این ناخالصی‌ها را حین جوشیدن و بخار شدن از دست می‌دهد. بعضی از افراد فکر می‌کنند که آب مقطر مزه ندارد به خاطر کمبود این مواد است:
- فلزات
- مواد معدنی
- سایر مواد
در حقیقت، آب مقطر با آب خالص فرقی ندارد فقط تنها چیزی که تفاوت دارد روشی ست که طی آن آب تصفیه می‌شود. تقطیر یک روش قدیمی تصفیه آب است.
البته انجام آن در خانه بدون دستگاه تقطیر یک فراینده پیچیده و مشکل است. در بسیاری از شهرهای اطراف دریا، از امکانات تقطیر برای تصفیه آب دریا استفاده می‌کنند که بعدا به عنوان آب آشامیدنی استفاده می‌شود.
خطرات نوشیدن آب مقطر چیست؟
خطرات اصلی نوشیدن آب مقطر فقط مربوط به کمبود مواد معدنی حل شده در آن همانند منیزیم و کلسیم است.
بعضی از عوارض نوشیدن آب فقط مقطر بودن یا پایین بودن بخش معدنی آب است از جمله:
- یک مزه خاص که بسیاری از افراد آن را ناخوشایند می‌دانند که منجر به کاهش مصرف آب می‌شود.
- کاهش در عملکرد متابولیک بدن
- افزایش خروجی ادرار که در نتیجه عدم تعادل الکترولیتهاست
جایگزین نشدن مواد معدنی از دست رفته از طریق عرق
وقتی بدن از طرق عرق و ادرار آب از دست می‌دهد، سدیم و سایر مواد معدنی هم علاوه بر آب از دست می‌روند. به این منظور برای عملکرد مناسب بدن این مواد معدنی باید جایگزین شوند. نوشیدن آب مقطر مواد معدنی خارج شده در عرق را جبران نمی‌کند چون همه افزودنیهای معدنی آن طی فرایند تقطیر از دست رفته است.
البته بسیاری از افراد انواع غذا و نوشیدنی را در طول روز می‌خورند و می‌نوشند، اکثر افراد نمکها و مواد معدنی مورد نیاز را از منابع دیگری به جز آب بدست می‌آورند.این کمبود مواد معدنی و افزودنیها تنها موقعی خیلی خطرناک است که این آب تنها مایع یا غذایی است که شخص مصرف می‌کند.
روزه آب ممکن است خطرناک باشد
نوشیدن آب مقطر به عنوان بخشی از رژیم غذایی متعادل خطرناک نیست البته در صورتی که غذاهایی که مواد معدنی خارج شده از عرق را بازگرداند. با این وجود روزه گرفتن برای یک دوره سخت و بعد فقط نوشیدن آب مقطر ممکن است خطرناک باشد به دلیل اینکه شخص هیچ ماده معدنی از دست رفته‌ای را جایگزین نکرده است.
روزه آب طولانی بنا به دلایل دیگر هم خطرناک است و مشکلات دیگر آن بیشتر موجب نگرانی هستند تا نوع آبی که شخص می‌نوشد. قبل از گرفتن هر نوع روزه‌ای شخص باید با یک متخصص درمانی صحبت کند.
تغییرات pH، الکترولیت و تعادل مواد معدنی خون و بافتها
در موارد شدید وقتی شخصی فقط آب مقطر بنوشد و و مواد مغذی مناسب را دریافت نکند، شرایطی به وجود می‌آید به نام اسیدوز که ممکن است به علت pH بیشتر آب باشد. این وضعیت در نتیجه تغییر تعادل pH خون بوجود می‌آید. اگر چه نادر است اما ممکن است زمانی که مقادیر بیش از اندازه‌ای از آب مقطر به تنهایی مصرف شود، رخ دهد.
با توجه به نظر سازمان بهداشت جهانی، این وضعیت و مشکلات دیگر مربوط به آن به صورت جزئی به دلیل کمبود مواد معدنی و الکترولیتها در آب مقطر رخ می‌دهد که موجب تغییراتی ناسالم در تعادل حساس سدیم، پتاسیم، مایع، کلسیم، منیزیم، روی، فسفر و سایر مواد مغذی بدن را ایجاد می‌کند.
pH آب مقطر ۷ است و pH خون باید بین ۷/۳۵ تا ۷/۴۵ بماند. اسیدوز زمانی رخ می‌دهد که pH خون به زیر ۷/۳۵ برسد. اسیدوز و تغییرات شدید در تعادل الکترولیت و مواد معدنی در بدن می‌تواند منجر به احتباس مایعات، کمبود مواد مغذی، خستگی، گرفتگی عضلات، سردرد، اختلال در ضربان قلب و حتی پیامدهای شدیدتر سلامت از جمله نارسایی اندام.
سازمان بهداشت جهانی خاطر نشان کرد که آبهایی که مواد معدنیشان طی روشهای زیر از دست برود نیز با همان عواقب پیامدهای بهداشتی آب مقطر را دارند (مگر آن آبهایی که دوباره مواد معدنی به آنها اضافه شده باشد) از جمله املاح گرفته، اسمز معکوس (مثل دستگاه‌های تصفیه آب خانگی)، نانو فیلتر و دیونیزه.
یک تحقیق در زمینه پژوهش زیست محیطی نشان داد که نوشیدن آب املاح گرفته از طریق روشهای املاح زدایی، اثر سرطانزا دارد.
اثر بر محیط زیست
علاوه بر موار قبلی برای افراد طرفدار محیط زیست، آب مقطر نباید انتخاب خوبی باشد. تقطیر فرایندی دوستدار محیط زیست نیست چون مقدار زیادی نمک یا آب سخت باقی می‌گذارد ک ممکن است اکوسیستم اطراف منابع آبی را خراب کند.
فواید نوشیدن آب مقطر چیست؟
آب مقطر فواید بالقوه‌ای دارد. این فواید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پاکسازی بدن با آب خالص: به هنگام نوشیدن آب مقطر، آبی مصرف می‌شود که هیچ افزودنی دیگری ندارد. از آنجایی که آب مقطر خالص است، بعضی از افراد بر این باورند که می‌تواند پاک کننده باشد اگر چه اطلاعات در این مورد محدود است.
- کاهش خطر بیماری: تقطیر عوامل بیماریزای آب را از بین می‌برد. اکثر باکترهایی بیماریزای آب به هنگام تقطیر زنده نمی‌مانند.
- کاهش خطر مواد شیمایی مضر: سازمان حفاظت محیط زیست (EPA) کاهش سطح مواد شیمایی خاصی در آب آشامیدنی را اجازه می‌دهد. در آب مقطر، هیچ یک از این مواد شیمیایی نیست.
چیزهایی که باید قبل از مصرف و نوشیدن آب مقطر توجه کرد
موقع انتخاب کردن آب، بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
- کیفیت آب شیر منطقه
- ترجیح مزه
- کیفیت ویتامینها و مواد معدنی در رژیم غذایی
- قیمت
- دسترسی به آب آشامیدنی دیگر
آیا نوشیدن آب مقطر بی خطر است؟
آب مقطر برای نوشیدن بی خطر است در صورتی که بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باشد. تعداد زیادی از نوشیدنها و نوشابه‌ها حاوی آب مقطر هستند. با این حال وقتی آب مقطر تنها آبی باشد که شخص می‌نوشد، پیامدهای بهداشتی ممکن است بالا برود. این مشکلات به دلیل کمبود مواد معدنی و تغییرات بالقوه تعادل الکترولیتهای بدن، سیالات، مواد معدنی و pH است.
در مجموع آنهایی که روزه می‌گیرند یا آنهایی که سرطان دارند، نوزادان، بچه‌های کوچک و ورزشکاران باید از نوشیدن آب مقطر یا آب املاح گرفته برای پیشگیری از عدم تعادل الکترولیتها اجتناب کنید بخصوص اگر به طور مناسبی با غذا یا نوشیدنیهای دیگر جبران نشوند.
در کل، نوشیدن آب مقطر به هنگام ترکیب با آبهای دیگر مشکل ساز است. اکثر مردم رژیم غذایی متفاوتی را در کشورهای توسعه یافته دارند و آبرسانی بدن و مواد مغذی آنها از منابع مختلفی به دست می‌آید.