وقتی مغزتان زودتر از خودتان در حال پیر شدن است

 مغز به طور طبیعی پیر می‌شود و علائمی دارد که باید آن را یپذیرید. اما نشانه‌هایی از پیری زودهنگام مغز نیز وجود دارند که با مشاهده‌ی آنها باید به پزشک مراجعه کنید.

۱٫ پیری طبیعی مغز

بین تغییرات ناشی از پیری طبیعی مغز و اختلالات ادراکی مانند بیماری آلزایمر و سایر فُرم‌های زوال عقل تفاوت بزرگی وجود دارد. در یک مغز سالم و طبیعی، اصلی‌ترین اتفاقی که می‌افتد این است که با افزایش سن، نورون‌ها کمی کُند عمل می‌کنند. این افت سرعت به این معنی است که برای واکنش نشان دادن نسبت به اطلاعات جدید، به زمان بیشتری نیاز پیدا می‌کنیم.

اما دو نکته اینجا مطرح است:‌ اول اینکه هر کسی متفاوت است، افراد بالای صد سال زیادی هستند که واقعا تند و تیزند! و دوم اینکه مشکلات ادراک و شناخت که باعث می‌شوند عملکردهای روزانه به سختی انجام شوند، مانند نشانه‌هایی که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم، نباید به عنوان بخشی از روند پیری محسوب شوند، بلکه باید آنها را علائمی بدانید که ملزم‌تان می‌کنند به پزشک مراجعه کنید.

۲٫ از دست دادن حافظه کوتاه مدت

وقتی پای اختلالات مغز سالخورده به میان می‌آید، بیماری آلزایمر شاخص‌ترین آنهاست که علائم هشداردهنده‌ی نسبتا زودهنگامی دارد. آلزایمر، حافظه‌ی کوتاه مدت را بیشتر از هر قسمت دیگری از مغز تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین اولین علامت مهم آلزایمر، از دست دادن حافظه کوتاه مدت است و به همین علت معمولا افراد به آن اهمیت می‌دهند.

این فراموشی می‌تواند هر چیزی را شامل شود، از فراموش کردن تاریخ سالگردها گرفته تا ناتوانی در به یاد آوردن مثلا دستورالعمل پخت یک غذا. مکررا سوال پرسیدن یا فراموش کردن گفتگوهای اخیر نیز در میان این نشانه‌ها وجود دارند.

۳٫ از دست دادن حافظه بلند مدت

اگر مشکلات حافظه‌ی شما به سالها یا دهها‌های گذشته نیز کشیده شود ممکن است با نوع دیگری از زوال عقل درگیر شده باشید. آنهایی که دچار آلزایمر می‌شوند حافظه‌ی بلند مدت‌شان سالم می‌ماند اما سایر انواع زوال عقل می‌تواند برای حافظه‌ی بلند مدت نیز مشکلاتی ایجاد کند. زوال عقل مولتی انفارکت که به علت چند سکته‌ مغزی روی می‌دهد می‌تواند خون رسانی را مختل کرده و منجر به آسیب به بافت مغز شود. سکته‌های مغزی می‌توانند بخشی از مغز را که مسئول حافظه‌ی بلند مدت است دچار اختلال کنند.

۴٫ به یاد نیاوردن کلمات

حتی یک فرد ۴۰ ساله‌ی سالم هم ممکن است گاهی اسم کسی را به خاطر نیاورد. اما مشکل در به یاد آوردن کلمات معمول و روزمره می‌تواند نشاندهنده‌ی مشکلات ادراکی باشد. علت این مشکل، اختلال در بخش‌هایی از مغز است که قواعد زبان را کنترل می‌کنند. این مشکل می‌تواند اولین علامت بیماری آلزایمر، سایر اختلالات نورودژنراتیو، یک ضایعه مغزی و یا آسیب مرتبط با سکته مغزی باشد.

۵٫ اشتباهات در امور دسته چک

از دیگر نشانه‌های اولیه‌ی آلزایمر می‌تواند مشکل داشتن در عملکردهای اجرایی باشد که به ناحیه‌ای از مغز به نام قشر پیش پیشانی مربوط است. عملکرد اجرایی، سطح بالاتری از تفکر است. بنابراین اگر کسی در امور مربوط به دسته چک خود یا در منطق مربوط به تصمیم گیری دچار مشکل باشد یعنی علائم مراحل اولیه‌ی آلزایمر را نشان می‌دهد.

۶٫ مشکل در رانندگی

افرادی که زوال عقل دارند ممکن است متوجه نشوند که پشت فرمان اتومبیل مشکل دارند اما خانواده و دوستان می‌توانند مشکلات بالقوه‌ی این افراد را ببینند. هر چند یک سری عوامل فیزیکی نیز می‌تواند منجر به افت عملکرد در رانندگی شود (مثلا گرفاتگی مفاصل یا مشکلات بینایی)، اما آلزایمر و سایر انواع زوال عقل نیز می‌تواند با تاثیر بر حافظه و مهارت‌های تصمیم گیری، مشکلاتی در رانندگی ایجاد کنند. بنابراین اگر فرد بزرگسالی علائمی از مشکلات در رانندگی را داشت، مثلا فراموش کردن اینکه چگونه مکان آشنایی را پیدا کند، باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کند.

۷٫ تغییر در شخصیت و خلق و خو

احساس افسردگی و یا حتی بی‌علاقگی و واکنش نشان ندادن نیز می‌تواند نگران کننده باشد. منفعل‌تر شدن و یا ابتلا به افسردگی در فرد سالخورده می‌تواند علامتی از اختلال ادراک و شناخت باشد.

این اتفاقات می‌توانند ناشی از تغییراتی در لوب فرونتال مغز، آمیگدالا و سایر قسمت‌ها باشند که توسط آلزایمر یا سایر بیماری‌های مغزی ایجاد شده

۸٫ مشکلات تعادلی

وقتی پای سایر انواع زوال عقل به میان می‌آید، برخی از علائم فیزیکی نیز ممکن است بروز کند. مثلا در زوال عقل مولتی انفارکت، اختلالی در عملکرد ذهنی ممکن است همراه با نشانه‌های جسمی مانند از دست دادن تعادل باشد. یا مثلا در زوال عقل اجسام لویی که یک بیماری پیشرونده است، ضایعات پروتئینی به طور غیرنرمال در مغز جمع می‌شوند و اغلب همراه با برخی از ویژگی‌های پارکینسون می‌باشد.

۹٫ از دست دادن حس بویایی

ضعیف شدن حس بویایی نه تنها می‌تواند از علامت‌های اولیه‌ی پارکینسون باشد، بلکه ناحیه‌ای از مغز که مسئول بویایی است تحت تاثیر آلزایمر نیز قرار می‌گیرد. پزشکان می‌توانند با تست توانایی بیمار برای تشخیص بوهای معمولی مانند قهوه، سیگار و توت فرنگی، او را از جهت آلزایمر بررسی کنند.

۱۰٫ مشکل شنوایی

ضعف شنوایی، علت‌‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد، از عفونت گرفته تا سوراخ شدن پرده‌ی گوش، و آلزایمر هم می‌تواند یکی از این علت‌ها باشد. پلاک‌های جمع شده در مغز که ناشی از آلزایمر است می‌تواند عملکرد مرکز شنوایی را مختل کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

تغییراتی ادارکی مانند ازدست دادن حافظه یا احساس سردرگمی که زندگی روزمره‌تان را دچار اختلال می‌کند نباید به عنوان روندی طبیعی از پیری تلقی شود. این اصلا واقعیت ندارد که ضعف قابل توجه عملکرد مغز در افراد سالمند طبیعی است.تغییر در توانایی‌های ادراک و شناخت که زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهند، دلیل موجهی برای مراجعه به پزشک هستند.

ضعف حافظه و تفکر که دیگران هم متوجه آن هستند و تفاوت زیادی در عملکرد نسبت به قبل ایجاد کرده‌اند باید توسط پزشک بررسی شوند تا معلوم شود دلیل آن چیست.