اختلال دوقطبی در کودکان؛ تشخیص علائم و روش درمان

ستاره | سرویس روانشناسی – آیا کودک شما تغییرات احساسی ناگهانی و شدید از خود نشان می‌دهد؟ هیجان، اضطراب، پرخاشگری، خشم، افسردگی و غم؟ این نوسانات خلقی می‌توانند اولین حالات اختلال دوقطبی در کودکان باشد، یک وضعیت روانی جدی که اغلب در دوران نوجوانی یا اوایل کودکی آغاز می‌شود.

اختلال دوقطبی در کودکان و بزرگسالان

اختلال دوقطبی با تغییرات شدید میان علائم مانیک و افسردگی مشخص می‌شود. افرادی که این اختلال را تجربه می‌کنند ممکن است دوره‌هایی از حالات جنون مانند مثل خوشحالی، اعتماد به نفس بالا، هیجان زیاد، کاهش میل به خواب، افکار رقابتی یا تکانشی و بسیاری از رفتار‌های مخرب دیگر را می‌گذرانند. آن‌ها همچنین ممکن است از افسردگی‌های دوره‌ای که شامل اعتماد به نفس پایین، ناامیدی و افکار خودکشی است به طور همزمان رنج ببرند. با وجود این علائم قوی، همچنان تشخیص و درمان اختلال دوقطبی مشکل است.

براساس آمار، در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی تقریبا ده سال میان اولین نشانه‌های بیماری تا دریافت درمان فاصله می‌افتد. در حالی‌که اغلب اختلال دوقطبی در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود، نشانه‌های این اختلال معمولا در کودکی بروز می‌کند. از آنجا که در حدود یک چهارم کل خودکشی‌ها، مربوط به اختلال دو قطبی است، تشخیص و درمان اختلال دوقطبی در کودکان بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که والدین از علائم این بیماری آگاه باشند تشخیص آن در کودکی و شروع روند درمانی می‌تواند بسیاری از کودکان و خانواده‌ها را از سال‌ها رنج حاصل از اختلال دوقطبی نجات دهد.

علائم اختلال دوقطبی در کودکان

مهم است که بدانیم اختلال دوقطبی یک بیماری ذهنی است که پایه‌های ژنتیکی و عصبی دارد. این بدان معناست که اختلال دوقطبی می‌تواند ارثی باشد و اساسا در DNA افراد کدگذاری شده است و همانطور که مغز رشد می‌کند، این عوامل ژنتیکی بر عملکرد مغز تاثیر می‌گذارند. بنابراین، علت ابتلای یک فرد به اختلال دوقطبی صرفا شرایط محیطی نیست، بلکه او با زمینه ابتلا متولد شده است.

معمولا اولین نشانه‌های اختلال دوقطبی در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آشکار می‌شوند. این موضوع احتمالا به علت تغییرات هورمونی و همچنین افزایش فشار‌های اجتماعی و تحصیلات است که همگی می‌توانند کاتالیزگر‌های اختلال دوقطبی باشند. اما اختلال دوقطبی در کودکان نیز علائمی دارد.

• به عنوان مثال لوبی، بلدن و تاندون در سال ۲۰۰۹ متوجه شدند که در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، در دوران پیش دبستانی پاسخدهی هیجانی بیشتری نسبت به سایر هم سن و سال‌ها وجود دارد. به عبارت دیگر، کودکانی که واکنش‌های دوقطبی از خود نشان می‌دادند، نسبت به محرک‌های احساسی مثبت و منفی، احساسات طولانی تری از شادی و غم را تجربه می‌کردند.
• برخی علایم اختلال دوقطبی در کودکی می‌تواند مشابه با سایر اختلالات مثل بیش فعالی باشد. تشخیص اختلال دوقطبی در بزرگسالان امری پیچیده است و این کار در کودکی از آن هم سخت تر است. یک عامل کلیدی برای تشخیص اختلال دوقطبی، چگونگی تغییرات احساسی از یک حالت به حالت دیگر است. به عبارت دیگر، علائم اختلال دوقطبی مدام در نوسان هستند در حالی که علائم اختلالات دیگر مثل بیش‌ فعالی ثبات بیشتری دارند.

• در حالت مانیک، کودکان انرژی زیاد، حواس پرتی، پرحرفی، اعتماد به نفس بالا، کم خوابی، شادمانی و خودآگاهی پایین از خود نشان می‌دهند. آن‌ها همچنین ممکن است حالاتی شبیه به توهم را تجربه کنند. کودکانی که گرایشات مانیک را از خود نشان می‌دهند، در بازی‌ها صرفا در نقش‌ها و فانتزی‌های مناسب سنشان جای نمی‌گیرند. در عوض آن‌ها تصویری بسیار بزرگ از خود در ذهن می‌پرورانند و این تصویر حتی تا بعد از بازی نیز ادامه پیدا می‌کند. آن‌ها همچنین هربار ویژگی‌های این تصویر را تغییر می‌دهند.
• همزمان با این دوره‌های روانی مانیک و پرهیجان، باید به دنبال نشانه‌هایی از افسردگی نیز بود.

بیشتر بدانید: علائم افسردگی کودکان و وظایف والدین در این شرایط

• تغییرات شدید در سطح انرژی و حواس پرتی در اختلال دوقطبی بسیار معمول است.
• مهم‌تر از همه، هر نشانه‌ای از فکر به خودکشی باید جدی گرفته شد. در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی، در دوره‌هایی از زمان فکر خودکشی یا حتی اقدام به خودکشی در آنها وجود دارد.
• همچنین آسیب به خود، تمایل به سوء مصرف مواد و … نیز معمول هستند و باید به سرعت تحت نظر قرار گرفته شود.

• هریک از این حالت‌های اختلال دوقطبی در جوانان ممکن است چندین روز یا چندین هفته طول بکشد. اما در کودکان مبتلا، این نوسانات ممکن است کاملا ناگهانی و حتی در طول یک روز اتفاق بیافتد. در کنار این تغییرات ناگهانی ممکن است دوره‌هایی آرام میان دو حالت روانی نیز مشاهده شود؛ و این آرامش قبل از طوفان است که درواقع بهترین فرصت برای شروع درمان اختلال دوقطبی در کودکان است.

دشواری تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان در این است که نوسانات حالت روحی ممکن است به دلایل مختلفی در این سنین رخ دهد. در واقع نوجوانان در طول پروسه رشد خود بسیار با این تغییرات روحی مواجه می‌شوند اما مبتلایان به اختلال دوقطبی در مدیریت احساسات خود دچار مشکل هستند. بنابراین اگر به وجود اختلال دوقطبی در کودک خود مشکوک هستید، حیاتی است که در اسرع وقت به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.

درمان اختلال دوقطبی در کودکان

اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید حتما آن را از طریق بخش “ارسال نظر” با ما و سایر کاربران ستاره در میان بگذارید، تجربیات شما می‌تواند برای دیگران با شرایط مشابه کمک کننده باشد.