روزنامه خراسان: هر کاری که هوشمندانه و برای رضای خدا و خدمت به خلق انجام شود، دوام و ماندگاری خواهد داشت از جمله این کارهای عام المنفعه چگونگی تهیه و پخت نان سنگک است که داستان آن به زمان شیخ بهایی برمی گردد.
اعجوبه ای که نه تنها در زمینه ریاضیات ، فلسفه، منطق و… سرآمد بود بلکه همیشه برای رفع مشکلات مردم پیشقدم می شد.اختراع نان سنگک به قدری با دقت عملی شده که پس ازگذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و محبوب‌ترین نان ایرانی هاست.در کتاب سال نمای کمیته نانوایان تهران، درباره تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک آمده است:
شاه عباس برای رفاه حال لشکریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش داشتند و لازم بود به هرشهری می‌رسند، نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه کنند ، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از «شیخ بهایی» خواست که یکی از دانشمندان ایران بود.چون در سفر، لشکریان مجبور به تهیه آرد ازشهرهای مختلف بودند و آرد هر شهر با شهر دیگر تفاوت داشت، باید طوری این نان پخته می‌شد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد.پس آرد آن مخلوطی از انواع آردها بود و همچنین باید با سبوس گندم نیز برای سهولت در هضم مخلوط می‌شد. رنگ این نان تیره و به دلیل وجود انواع آرد، قدرت چسبندگی آن کم است و باید حتما روی سنگ پهن شود تا نریزد.
تنور نان سنگک
به دلیل نرمی خمیر نان سنگک، شیخ بهایی تنور سنگکی را ابداع کرد. نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت یکی از بهترین نان های ایرانی است که مورد توجه خانواده ها مخصوصا در ماه مبارک رمضان قرار دارد. ویژگی این نان پخت آن روی سنگ ریزه های داغ است که به کیفیت آن می افزاید.
ویژگی های نان سنگک
نان سنگک حاوی ویتامین ها، کلسیم، پروتئین و آهن است.نان سنگک ازآرد سبوس دار درست می شود. ازویژگی های خوب این نان طعم، عطر، مغذی بودن و قابلیت سیرکنندگی آن است. شیوه پخت سنتی این نان و شکل و طعم متمایز آن از سایر نان ها باعث شده در فرهنگ و سفره ایرانی ارزش بالایی داشته باشد و به خصوص برای صبحانه، وجود نان سنگک در اولویت قرار گیرد.
نان سنگک برای کودکان نیز بسیار مفید است، مخصوصاً در دورانی که سلول های عصبی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس دار سبب باهوشی و رفتار خوب کودکان می شود.از طرفی چون برای نان سنگک، بیشتر از آرد کامل استفاده می شود و آرد کامل، ویتامین ها و املاح آن حفظ شده است، مصرف این نوع نان بیشتر توصیه می شود.نان سنگک به دلیل این که فیبر زیادی دارد، هضم آن آسان و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.
سنگک؛ از قدیمی ترین نان های ایرانی
نان سنگک یکی از قدیمی ترین نان های ایرانی است؛ به طوری که برخی قدمت این نان را پیش از ورود اسلام به ایران و برخی نیز عهد شاهان صفوی می دانند. در میان نان های سنتی و ملی ایران شامل نان لواش، تافتون و بربری، نان سنگک از نظر کارشناسان تغذیه، بهترین نوع نان است و حتی برخی با اغراق آن را بهترین نوع نان در دنیا می دانند. (برخی نقل ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند.)
سبوس؛ عامل خوشمزگی نان سنگک
نان سنگک که از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت بهترین نان ایرانی است از ترکیب آرد مرغوب و سالم، آب خالص و کمی نمک پخته می شود. به اعتقاد کارشناسان، آن چه بیش از همه موجب شده نان سنگک در صدر نان های سنتی ایران قرار گیرد؛ آرد این نان است. آرد این نان باید از گندم مرغوب و سالم و بدون هیچ نوع آرد دیگری مانند آرد جو یا حبوبات باشد.میزان سبوس گیری آرد سنگک، باید ۷ درصد باشد اما برخی نانواها از آرد تافتون یا لواش که میزان سبوس گیری آن ۱۳ درصد است، استفاده می کنند. هر چند سبوس گیری بالا موجب می شود نان قدری شفاف تر شود اما کیفیت لازم را ندارد.
نان فقط یک غذای سیرکننده نیست. منبعی از کربوهیدرات، فیبر، روغن، املاح و برخی ویتامین‌هاست. یعنی بخش زیادی از آن چه بدن ما برای سوخت و ساز نیاز دارد، در نان وجود دارد.
۱ـ نان سالم باید کاملاً پخته و برشته باشد اما سطح آن نباید نشانه‌ای از سوختگی داشته باشد.
۲ـ یک نان خوب، بافت نرم و یکنواختی دارد، به راحتی بریده می‌شود و زود بیات نمی‌شود. این ویژگی‌ها نشان می‌دهد در پخت آن از خمیر مایه استفاده شده است نه جوش شیرین.