راگامگ: بر اساس ذخیره خوارزمشاهی، مزاج کیفیتیست در طب سنتی که از مخلوط شدن عناصر چهارگانه (آب، آتش، باد، خاک)در بدن پیدا می شود. طبق ذخیره خوارزمشاهی از تاثیر این ۴ عنصر، ۹ حالت مختلف پدید می آید که آن ها را با هم مرور می کنیم با این توضیح که ۴ تای ابتدایی مزاج های اصلی نامیده می شود:
۱٫ مزاج گرم و خشک ( صفراوی )
۲٫ مزاج گرم و تر ( دموی )
۳٫ مزاج سرد و خشک (سوداوی)
۴٫ مزاج سرد و تر ( بلغمی )
در مورد برخی افراد در طب سنتی این اصطلاح به کار می رود که عناصر چهارگانه در تعادل هستند و اصطلاحا این افراد مزاج معتدل دارند.
۱٫ مزاج گرم ومعتدل
۲٫ مزاج سرد و معتدل
۳٫ مزاج خشک و معتدل
۴٫ مزاج تر و معتدل
در این مقاله قصد داریم هر یک از مزاج های چهار گانه اصلی را تعریف کرده و خصوصیات هر کدام را با هم مرور کنیم.
مزاج گرم و خشک (صفراوی)
انسان های دارای مزاج گرم و خشک لاغر اندام هستند با استخوان بندی معمولا درشت و رنگ پوست و سفیدی چشم آن ها اندکی به زردی می زند. این افراد به شدت گرمایی هستند و در تابستان دچار مشکل می شوند، همچنین در بسیاری از مواقع عطش زیاد و خشکی دهان دارند.
در مورد خصوصیات رفتاری صفراوی ها باید گفت عموما بسیار پر انرژی و پر تحرک هستند. باهوش و زیرک و پر حرفند و هم زود عصبانی می شوند و هم به سرعت عصبانیتشان فروکش می کند.
اگر هنوز نمی دانید جزء کدام دسته از مزاج های چهارگانه هستید بد نیست بدانید انسان هایی با مزاج گرم وخشک، میل زیادی به خوردن ترشیجات ( مانند لواشک، تمبر هندی ، سرکه و …) و همچنین خوراکی های سردی مانند خیار، کاهو و هندوانه دارند و تمایل به خوردن شیرینی جات در آن ها کم است.
- مواد غذایی مفید: مصرف شاتوت، انار، زرشک، تمشک، زردآلو، هلو، سیب، گلابی، خیار، کدو، کاهو و اسفناج برای صفراوی مزاج ها مفید است.
- مواد غذایی مضر: مصرف سیر، پیاز، ادویه هـای تند، گوشت قرمز، موز، خربزه، آناناس، انجیر، غذا هـای سرخ کرده، گردو، پسته، فندق و نارگیل با مزاجشان سازگار نیست.
مزاج گرم و تر (دموی)
انسان هایی که مزاج آن ها گرم و تر است پوستی سرخ و سفید و بدنی درشت و عضلانی دارند. این افراد نه گرمایی هستند ونه سرمایی ولی تحمل سرما برایشان راحت تر است. قدرت حرکات بدنی و قدرت هضم و اشتهای خوبی دارند و نسبت به انسان های دیگر دسته های مزاج های چهارگانه عروق دست برجسته تری دارند. بد نیست بدانید افراد دارای مزاج گرم و تر استعداد بالاتری برای ابتلا به فشار خون و بیماری های قلبی دارند.
از نظر رفتاری، انسان های دموی، شجاع و جسورند و اعتماد به نفس بالایی دارند. اهل ریسکند و نظم و ترتیبشان از صفراوی ها کمتر است. میل به رهبری دارند و معمولا خوشرو، صمیمی و آرام هستند اما اگر عصبانی شوند ممکن است دست به رفتارهای مخاطره آمیز بزنند.
از نظر ذائقه و میل غذایی باید گفت افراد دارای مزاج گرم و تر میل به شیرینی و ترشی دارند اما همه نوع غذایی می خورند.
- مواد غذایی مفید: مصرف خاکشیر، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، برگ زردآلو، هلو و انجیر برای دموی مزاج ها مفید است.
- مواد غذایی مضر: خوردن خوراکی هایی مانند آب یخ، نوشابه، تخم مرغ، بادمجان، ترشی، سرکه، سیر و چای برایشان ضرر دارد.
مزاج سرد و خشک(سوداوی)
بیشتر انسان هایی که از نظر مزاج شناسی در دسته مزاج سرد و خشک قرار می گیرند دارای پوستی سفیدند و به شدت با سرما مشکل دارند. در حقیقت افراد با مزاج سرد و خشک به راحتی در سرما گرم نمی شوند. همچنین این افراد میل زیادی (بیشتر از بقیه دسته های مزاج های چهارگانه) به خوابیدن دارند و در بسیاری از مواقع احساس ضعف می کنند و کم انرژی هستند.
این دسته از مزاج های چهارگانه از منظر رفتاری با خصوصیاتی مانند نظم و ترتیب و دور اندیشی زیاد شناخته می شوند. سوداوی مزاج ها همچنین بسیار دقیق و خونسردند و میل زیادی به تحلیل و ارزیابی از خود نشان می دهند. بد نیست بدانید بیشتر انسان های دارای مزاج سرد و خشک از نظر روانشناسی جزء دسته درونگرا هستند.
خصوصیات غذایی و دائقه انسان های با مزاج سرد و خشک با میل زیاد به شیرینی جات و غذا های گرم شناخته می شود و خوراکی های سرد مانند خیار و کاهو چندان با ذائقه سوداوی مزاج ها سازگار نیست.
- مواد غذایی مفید: خوردن خوراکی هایی مانند گوشت گوسفند، خروس و شتر، نمک دریا، نبات سفید، نعنا و روغن کنجد، کلم، جوانه گندم، ماش، پسته، بادام، گردو و چای دارچین به سوداوی مزاج ها توصیه می شود.
- مواد غذایی مضر: عموما سوداوی مزاج ها از مصرف مواد غذایی مانند گوشت گوساله، ماهی، عدس، گشنیز، لوبیا، بادمجان و سبزیجاتی مثل خیار، کاهو، گوجه فرنگی و میوه هایی مثل موز و کیوی منع می شوند.
مزاج سرد و تر (بلغمی)
بلغمی مزاج ها بیشتر چاق و پر چربی هستند و پوست سفید و موهای کم پشت دارند. جالب است بدانید این افراد به نسبت دسته های دیگر مزاج های چهارگانه کمتر تشنه می شوند و عموما دهانشان مرطوب است. انسان های با مزاج سرد و تر را از روی ساعات زیاد خواب در طول شبانه روز می توان شناخت. همچنین بد نیست بدانید برای این افراد بدترین زمان سال زمستان است.
از نظر رفتار شناسی بلغمی مزاج ها کم انرژی و یا حتی می توان گفت اندکی کند هستند. در عوض آن ها صبور و آرامند و کمتر از افراد حاضر در دیگر مزاج های چهارگانه و به ندرت عصبانی می شوند.
نشانه مشخص برای شناخت انسان های با مزاج سرد و تر از نظر عادات غذایی، تمایل به خوراکی های گرم مانند شیرینی جات و ادویه ها و عدم تمایل به مصرف خوراکی های سرد مانند ترشیجات است.
- مواد غذایی مفید: مصرف خوراکی هایی مانند خرمای خشک، انبه، سیب، بـه، توت، انجیر، انگور، کشمش، هویج، کرفس، زنجبیل، دارچین و زیره برای بلغمی مزاج ها مفید است.
- مواد غذایی مضر: به افراد دارای مزاج سرد و تر توصیه می شود خوراکی هایی مانند کاهو، هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، مرکبات و کیوی، هلو، زردآلو، شلیل، قارچ، ذغال اخته، آش، سوپ ماهی و کله پاچه نخورند.
منابع:www.blog.pinteb.irwww.parsnaz.com