بعد از مرگ چه اتفاقی برای بدن می افتد | از خرخر کردن تا خروج فضولات
بعد از مرگ چـه اتفاقی برای بدن میوفتد؟ تقریباً فرآیند تجزیه پس از مرگ در تمام موجودات زنده یکسان اسـت اما در مورد بدن انسان تحقیقات بیشتر و دقیق تری صورت گرفته اسـت. آیا میدانستید بعد از مرگ ممکن اسـت صدای خرخر کردن بدهیم؟ آیا میدانستید بعد از مرگ فضولات هم ازبدن خارج میشوند؟ در ادامه با راگامگ همراه باشید تا از ۰ تا ۱۰۰ با تحولات بدن بعد از مرگ آشنا شویم.
بعد از مرگ فضولات بدن خود بخود دفع خواهند شد
متاسفیم کـه این را میگوییم اما این اتفاق چیزی اسـت کـه برای تعداد زیادی از افراد بعد از مرگشان رخ میدهد. ادرار و مدفوع کردن بعد از مرگ بـه این دلیل رخ میدهد زیرا در نهایت تمامی ماهیچه های بدن رها شده و هرگونه محتویاتی کـه در درون بدن بوده و توسط این ماهیچه ها متوقف شده اسـت ازبدن خارج خواهد شد.
دیگر انقباضات ماهیچه ای وجود ندارد کـه بتواند مانع از خروج ادرار و مدفوع شود. از این رو بعد از مرگ، مدفوع و ادرار بطور غیرارادی ازبدن خارج میشوند. جالب نیست اما از آنجایی کـه برای همه ی مـا پس از مرگ رخ میدهد لازم نیست زیاد بـه این موضوع فکر کنید و نگران باشید.
ماهیچه ها خیلی زود شروع به سفت شدن خواهند کرد
چیزی کـه آنرا جمود نعشی مینامند «خشک شدن عضلات پس از مرگ» باعث میشود کـه تمام ماهیچه ها سفت شده و کاملاً قفل شوند. این اتفاق زمانی رخ میدهد کـه دیگر مواد شیمیایی خاصی در بدن وجود نداشته باشد. این حالت در اثر خالی شدن بدن از یک ماده شیمیایی بنام آدنوسین تری فسفات کـه برای آرامش ماهیچه ها بعد از گرفتگی ضروری اسـت بوجود می‌آید.
این ماده شیمیایی توسط سلول های ماهیچه ساخته شده و واحدهای انقباضی ماهیچه ها را مجبور بـه جدا شدن از یک دیگر میکند. وقتی کـه مرگ اتفاق بیفتد دیگر سلول های ماهیچه این ماده شیمیایی را تولید نمی‌کنند. از این رو فیبرهای میکروسکوپی ماهیچه قفل شده و ماهیچه ها سفت میشوند. این حالت طبق معمولً در ۴ ساعت اول پس از مرگ درصورت رخ داده و پس از ۱۲ ساعت بـه ماهیچه های بزرگ تر بدن میرسد.
برخلاف باور عمومی، خبری از رشد ناخن و مو بعد از مرگ نیست
تعداد زیادی از افراد بر این باورند کـه تا روزها پس از مرگ، ناخن و موها همان گونه بـه رشد خود ادامه خواهند داد اما واقعیت چیز دیگری اسـت. پس از مرگ، پوست بدن رطوبت خودرا از دست داده و رفته رفته پژمرده شد و بـه سمت عقب کشیده میشود.
بدین ترتیب بنظر میرسد کـه موها و ناخن ها رشدکرده اند کـه واقعیت ندارد و تنها پوست بـه سمت پایین و عقب منقبض شده کـه در اثر کاهش رطوبت درون آن رخ میدهد.
پوست در نهایت صاف خواهد شد
واقعیت این اسـت کـه بعد از مردن، پوست افراد نرم تر و صاف تر میشود. بدین ترتیب خطوط و چروک های روی پیشانی و صورت از بین میروند بـه نحوی کـه انگار در طول زندگی خود ذره ای استرس نداشته اید. این نرم و صاف شدن پوست بدین دلیل اسـت کـه دیگر تنش و انقباضی در ماهیچه های شـما وجود ندارد.
رنگ پوست بدن رفته رفته تغییر می کند
بعد از مرگ، نیروی جاذبه خون رابه سمت پایین می‌کشد. بدین ترتیب با گذشت زمان، غلظت خون در نقاط پایین بدن افزایش مییابد.
این موضوع با منعقد شدن و گیر افتادن خون همراه میشود کـه تیره شدن و حالتی شبیه خون مردگی را در نقاطی ازبدن در پی دارد. از این حالت با نام «سر بی رنگی» یاد میشود و بعد از ۱۲ ساعت کـه از مرگ گذشت، این تغییر رنگ دائمی کاملاً مشهود اسـت.
دمای بدن کاهش می یابد
در نخستین ساعت پس از مرگ، دمای بدن بـه شدت کاهش مییابد کـه ازآن با نام «سردی مرگ» یاد میشود. یک ساعت کـه از مرگ شخص گذشت دمای بدن او بطور کلی ۲ درجه کاهش مییابد و هر ساعت کـه از مرگ بگذرد یک درجه دیگر از حرارت بدن کاسته خواهد شد تا بـه دمای محیط اطرافش برسد.
مغز تا دقایقی پس از مرگ نیز زنده است
وقتی از مرگ صحبت می‌کنیم باید بدانید کـه دو نوع مرگ وجوددارد: مرگ قلبی و مرگ مغزی. مرگ مغزی زمانی رخ میدهد کـه نخستین ارگان از کار افتاده مغز باشد، در حالیکه در مرگ قلبی، ابتدا قلب اسـت کـه از کار میوفتد.
در اکثر مواقع ابتدا مرگ قلبی رخ میدهد ودر این صورت، مغز تا ۱۰ دقیقه پس از توقف کارکرد قلب همان گونه بـه وظایف نسبی خود عمل میکند. بدین ترتیب این شانس وجوددارد کـه شـما از مرگ خود مطلع شوید اما صحبت کردن با قاطعیت دراین مورد دشوار اسـت.
ممکن است پس از مردن هنوز آه و ناله کنید
بعد از مرگ هوایی کـه در درون ریه های شـما باقیمانده سعی میکند ازبدن خارج شود کـه این موضوع در نتیجه تکان هایی اسـت کـه جسم شـما بعد از مرگ متحمل میشود.
وقتی کـه این هوا با سرعت زیاد از روی تارهای صوتی شـما می گذرد ممکن اسـت صداهایی شبیه آه و ناله تولید کند. آروغ زدن در چنین شرایطی نیز محتمل اسـت. این صداها کاملاً نرمال و معمول هستند.
بوی بد جسد بی دلیل نیست
دلیل بد بو شدن پیکر انسان پس از مرگ این اسـت کـه باکتریها و قارچ های درون بدن خیلی زود دست بکار شده و با مرگ سلول ها، گازها و بوهای ناخوشایندی آزاد میشوند. هم چنین باکتری هایی کـه در درون سیستم گوارش زندگی میکنند خیلی زود می فهمند کـه شـما مرده اید و باید ازبدن تان خارج شوند.
از این رو آنها سریع بـه تکاپو افتاده و از نقطه ای بـه نقطه دیگر میروند کـه این موضوع تولید بوهایی ناخوشایند را در پی دارد. این باکتریها کار خودرا با تجزیه کردن و تحلیل بردن روده ها شروع کرده و تا پایان بکار خود ادامه میدهند.
تجزیه شدن بدن بسیار زودتر از آنچه که فکر می کنید رخ می دهد
شاید فکر کنید کـه بدن شـما برای مدت قابل توجهی بعد از مرگ دست نخورده باقی میماند اما قارچ ها و باکتریها بسیار سریعتر از آنچه کـه فکر میکنید دست بکار میشوند.
این موجودات ذره بینی قادرند تا ۲ هفته بعد از بـه خاک سپرده شدن، ۶۰ درصد ازبدن شـما را تجزیه کنند. بر اساس تحقیقات انجام گرفته ممکن اسـت بعد از ۴ ماه تنها اسکلت های شـما باقیمانده باشد.
حقایق جالبی درباره اتفاقات پس از مرگ
مرگ، پیکر و آرامستان! با شنیدن این کلمات حتماً عکسهای ناخوشایندی جلوی چشم هایتان ظاهر میشود. جسدهایی کـه بوی متعفنی دارند و حشرات بـه آنها هجوم برده اند و اسکلت های ترسناکی کـه در خاک خفته اند. این عکسهای ناخوشایند پای ثابت تعداد زیادی از فیلمهای وحشتناک یا حتی کابوس های شبانه ی مـا هستند. اما افسانه های زیادی درباره ی پیکر انسان و روند تجزیه ی آن وجوددارد کـه بعضاً واقعیت ندارند.
فرآیند تجزیه تقریبا بلافاصله بعد از مرگ شروع می شود
حدود چهار دقیقه بعد از آخرین نفسی کـه می‌کشیم، بدلیل کمبود اکسیژن در بدن، سلسله اتفاقاتی در مقیاس میکروسکوپیک شروع بـه رخ دادن میکند: سطح کربن دی اکسید و اسیدیته در جریان خون بالا میرود و ضایعات سمی انباشته میشوند و همین مسأله باعث سمی شدن سلول ها میشود.
بعد ازآن، آنزیم های درون سلول ها شروع بـه فرسوده کردن آنها میکنند. این فرآیند از اندام هایی مثل کبد و مغز شروع میشود کـه بیشترین آنزیم و آب را درون خود دارند. یکی از نخستین نشانه های مشهود مرگ، کدر شدن چشم ها اسـت چون دیگر بـه قرنیه ها مایعات و اکسیژن نمیرسد. این فرآیند میتواند ۱۰ دقیقه بعد از مرگ شروع شود.
فرآیند تجزیه پنج مرحله دارد
مرحله ی اول «اتولیز یا خود هضمی سلولی» نام دارد: سلول ها بدلیل فعالیت آنزیم ها متلاشی میشوند و مایعات درون آنها بـه بیرون تراوش میکند. روی پوست تاول هایی مملوء از مایعات بـه وجود می‌آید کـه در اثر آن لایه های بزرگی ازبدن بـه اسانی جدا میشود.
در همین حین، باکتری های ناهوازی «موجوداتی کـه بدون اکسیژن زنده و فعال هستند» ساکن روده ها شروع بـه تجزیه ی سلول ها میکنند و از این جا مرحله ی دوم یعنی «باد کردن» شروع میشود. با شروع فعالیت این میکروب ها، درون روده گازهایی انباشته شده و حجم بافت های اطراف زیاد میشود.
این گازها در واکنش با هموگلوبین «نوعی پروتئین موجود در گلبول های قرمز خون» ماده ی سبز رنگی درون رگ ها تولید میکنند و پوست ابتدا بـه رنگ سبز و بعد سیاه در می‌آید. مرحله ی سوم «تجزیه ی فعال» نام دارد کـه در اثر آن بافت ها شروع بـه آب پس دادن میکنند و این مایعات از حفره های بدن مثل دهان، بینی و غیره بـه بیرون تراوش میکنند. توده های بافت های بدن با فعالیت کرم های مگس و باکتریها از بین میروند.
مرحله ی چهارم زمانی رخ میدهد کـه با فعالیت حشرات، بیشتر بافت های نرم از بین رفته اند، باقیمانده ی پوست خشک و سفت شده و اسکلت بدن آشکار شده اسـت. وقتی دیگر چیزی برای تغذیه ی کرم های مگس باقی نمانده باشد، نوبت بـه حشرات دیگری مثل سوسک ها میرسد. این حشرات قادرند بافت های نرمی کـه سفتی بیشتری دارند مثل تاندون ها، رباط ها و حتی غضروف ها را تجزیه کنند.
مرحله ی آخر «تجزیه ی استخوانی» اسـت. عوامل مختلفی منجر بـه تجزیه یا تکه تکه شدن استخوان ها میشود. برای مثال، خاک اسیدی ۷۰ درصد مواد تشکیل دهنده ی استخوان ها را از بین می‌برد. عوامل فیزیکی هم میتوانند باعث تجزیه ی استخوان ها شوند مثل هجوم جانوران لاشخور یا فرسودگی تدریجی بر اثر قرار گرفتن درون جریان آب. مدت زمان هر یک از مراحل فوق بـه عواملی مثل:
دما، شرایط دفن و وجود میکروب ها، حشرات و جانوران لاشخور بستگی دارد. بـه ویژه میزان دما تأثیر زیادی در مرحله ی تجزیه ی فعال دارد چون مگس ها در ماه های گرم تخم گذاری میکنند، بنابر این در دماهای پایین تر روند تجزیه کندتر اسـت. طی نخستین سال استخوان ها بتدریج بی رنگ میشوند و ممکن اسـت روی سطح انها خزه رشد کند. شکاف های بزرگ بعد از گذشت حدود یک دهه بـه وجود می‌آیند.
جسدها آنقدرها هم بدبو نیستند
تصور عمومی این اسـت کـه جسدها همیشه بوی متعفنی دارند اما اغلب اینطور نیست. در مرحله ی باد کردن، گازهای بدبویی تولید میشوند اما با تداوم فرآیند تجزیه، این بوها کمتر میشوند. بوی بد یک پیکر در تابستان، بعد از ده روز یا کمتر از بین میرود. ترکیبی از گازها باعث بـه وجود آمدن بوی متعفن اجساد میشوند.
با تجزیه ی بعضی اسیدهای آمینه توسط باکتریها گازهای سمی و مضری تولید میشوند کـه میتوانند از طریق پوست جذب شوند یا جای اکسیژن را بگیرند. بهمین دلیل این مسأله میتواند سلامت کسانی کـه در فضاهای بسته با اجساد در حال تجزیه سر و کار دارند رابه خطر بیندازد.
باکتری ها می توانند به تعیین دقیق تر زمان مرگ کمک کنند
حشره شناسان قانونی «شاخه ای از علم جرم شناسی و دکتری قانونی» از حشرات برای تخمین زمان مرگ استفاده میکنند، اما سرنخ های بیولوژیک احتمالی دیگری هم وجوددارد. دانشمندان حوزه ی دکتری قانونی در حال تحقیق بر روی تأثیر باکتریها بر روی روند تجزیه ی اجساد هستند.
بعضی محققان با بررسی نکروبیوم یا همان اجتماع باکتریها و قارچ های یافت شده درون یک پیکر تلاش دارند متوجه شوند کـه آیا تغییرات نکروبیوم و این کـه کدام گونه از باکتریها و دیگر میکروب ها در هر یک از مراحل فرآیند تجزیه حضور دارند، میتواند بـه تخمین زمان مرگ کمک کند یا خیر. بعضی از این میکروب ها از جمعیت میکروبی ساکن بدن انسان و بعضی از آنها از خاک محل دفن پیکر هستند.
بدون وجود حشرات یا باکتری ها فرآیند تجزیه کند می شود
درسال ۱۹۷۷ در یکی از آرامستان های ایالت تنسی امریکا بر روی تابوت شکسته ی ویلیام شای، سرهنگی کـه درسال ۱۸۶۴ از دنیا رفته بود، پیکر بدون سر مردی را پیدا کردند کـه لباس رسمی بـه تن داشت. دکتر قانونی در بررسی هایش متوجه شد پیکر در مراحل اولیه ی تجزیه باقیمانده و گوشت آن هنوز صورتی رنگ بود.
بهمین دلیل دکتر ابتدا زمان مرگ را حداکثر یکسال قبل تخمین زد. اما نکته ی عجیب آن بود کـه لباسهای پیکر از مد افتاده بودند و جنس کفش هایش از موادی قدیمی بود. سر پیکر بعد ها درون تابوت پیدا شد و آثار روشهای قدیمی دندان دکتری بر روی دندانهای آن مشهود بود.
تمامی این موارد دکتر قانونی رابه این نتیجه رساند کـه این پیکر همان سرهنگ درگذشته، ویلیام شای بود. قبر دزدها پیکر وی را با عجله و شدت از تابوتش بیرون کشیده بودند. این پیکر ۱۱۳ ساله بـه خوبی حفظ شده بود چون آن رابا شیمیایی مومیایی کرده بودند و تابوت چدنی آن کاملا بسته بود، در نتیجه حشرات و میکروب ها راه نفوذی بـه درون تابوت نداشتند و روند تجزیه در مراحل اولیه باقیمانده بود.
شرایط محیطی هم می تواند روی روند تجزیه تأثیر بگذارد
بعضی شرایط محیطی بـه حفظ پیکر و ایجاد یک مومیایی طبیعی کمک میکنند. درسال ۱۹۹۹ در کوهستان آند کشور آرژانتین پیکر یک دختر نوجوان اینکایی کشف شد کـه گویی بـه خواب رفته بود. این دختر برای پیشکشی بـه خدایان آنجا رها شده بودو ۵۰۰ سال از مرگش می گذشت، اما موها، پوست و لباس هایش تقریباً سالم باقیمانده بود.
ارتفاع زیاد، دمای پایین و کمبود اکسیژن منجر بـه حفظ شدن پیکر او شده بود. در نمونه ای دیگر، درسال ۱۹۹۱ در یکی از دهکده های کوهستان آلپ مومیای طبیعی مردی کشف شد کـه ۵۳۰۰ سال قبل از دنیا رفته بودو در مجموع تقریباً سالم باقیمانده بود. اگر چـه توده های یخ، آب بدنش را از بین برده بودند اما پوست، دیگر بافت ها، اندام ها و استخوان هایش بـه خوبی حفظ شده بودند.
ویروس های بیماری زا می توانند از فرآیند تجزیه در امان بمانند
تعداد زیادی از ویروس های بیماری زا حتی بعد از مرگ انسان هم میتوانند بـه حیات خود ادامه دهند. ویروس ابولا بعد از مرگ شخص مبتلا هم قابل سرایت اسـت. این ویروس درون خون و دیگر مایعات بدن باقی میماند. هرگونه تماس با پوست شکافته یا غشاء مخاطی «کـه بینی، دهان و دیگر حفره های بدن را می پوشاند» پیکر برای انتقال آلودگی کافی اسـت.
این ویروس تا یک هفته درون پیکر پستانداران زنده میماند. نوروویروس «عامل آنفولانزای معده» هم بـه شکلی مشابه ابولا میتواند سرایت کند و ابتلا بـه آنفولانزا بـه واسطۀ تماس با مخاط آلودۀ پیکر امری شدنی اسـت. ویروس آبله هم تا یک قرن درون زخم های شخص مرده باقی میماند اما از طریق پیکر بـه شخص زنده سرایت نمی‌کند.