روزنامه جام جم: ایده جذابی در ذهنتان شکل گرفته و به نظر می‌رسد اگر به خوبی به آن پرداخته شود و برایش وقت بگذارید می‌تواند آینده درخشانی داشته باشد. اما با این ایده تازه متولد شده باید چه کنید؟! پیش از آن‌که در هر محفلی آن را با افراد نامناسب در میان بگذارید یا با اولین پیشنهاد سرمایه‌گذاری، آن را در اختیار شرکتی تجاری قرار دهید، باید کار مهمی انجام دهید: از ایده‌تان حفاظت کنید! چه بخواهید خودتان شخصا اختراعتان را به مرحله تجاری‌سازی برسانید یا امتیاز آن را به شرکتی واگذار کنید، برای تبدیل این ایده به پول، باید پیش از هر کاری آن را به نوعی بیمه کنید تا کسی نتواند آن را به نام خود تمام کند. بهترین راهکار برای حفاظت از اختراعات، ثبت رسمی آن است. در ادامه با ما همراه شوید تا در پنج مرحله ساده ایده خود را برای ثبت رسمی آماده کنید.
نمونه اولیه از محصولتان بسازید
منظور از نمونه اولیه، ساخت مدلی از اختراعتان است که شامل تمام اجزایی باشد که در گزارش مکتوب خود آورده‌اید. از این مدل می‌توانید برای نشان دادن ظاهر و طراحی اختراعتان به سازمان ثبت اختراع یا سرمایه‌گذاران احتمالی استفاده کنید. پیش از آن که طرح اولیه خود را بسازید برای ثبت اختراع اقدام نکنید، زیرا ممکن است وقتی در حال ساخت نمونه اولیه هستید متوجه برخی ایراد‌ها در طرح اولیه شوید، یا در حین ساخت ویژگی‌های جدیدی نیز به طرح خود اضافه کنید.
اگر برای ثبت اختراع عجله کنید، ویژگی‌های جدیدی که در حین ساخت نمونه اولیه اضافه کرده‌اید در ثبت مالکیت اختراعتان لحاظ نخواهد شد. در این حالت ممکن است افراد دیگری در این فاصله، ویژگی‌های جدید اختراعتان را به نام خود ثبت کنند.
در حین ساخت نمونه اولیه به موارد زیر حتما توجه کنید:
۱ ـ. پیش از آن که وارد مرحله ساخت شوید، طرح اولیه ایده خود را در دفترچه‌ای که اختراعتان را مکتوب کرده‌اید، ترسیم کنید.
۲ ـ. مدل سه‌بُعدی ساده (بدون عملکرد) که فقط نشان دهنده ساختار اختراعتان باشد را بسازید.
۳ ـ. زمانی که از مدل سه‌بُعدی اختراعتان راضی شدید، نمونه اولیه کامل با تمام عملکرد‌های مورد نظر را بسازید.
کتاب‌ها و راهنما‌های زیادی برای روش ساخت نمونه اولیه اختراع منتشر شده. اگر اختراعتان به گونه‌ای است که هزینه ساخت بسیار بالایی دارد (مثل دستگاه تصفیه روغن) بهتر است با کمک نرم‌افزار‌های تخصصی، مدلی رایانه‌ای از اختراعتان طراحی کنید.
برای اختراعتان بازاریابی کنید
پس از اتمام مراحل ثبت، نوبت آن است به فکر چگونگی ورود به بازار باشید. برای شروع باید طرح کسب‌وکار برای خود آماده کنید. برای آشنایی بیشتر با نحوه نوشتن طرح کسب‌وکار می‌توانید به مقالاتی مراجعه کنید که در ماه‌های گذشته در همین صفحه از روزنامه جام‌جم منتشر شده است.
برای نوشتن طرح باید بدانید از چه منابع مالی برای تأمین هزینه‌های مورد نیاز استفاده خواهید کرد. در چه مکانی برای ساخت محصول خود اقدام خواهید کرد. چه برنامه‌ای برای فروش محصول دارید. تصمیم بگیرید خودتان محصول را تولید و وارد بازار خواهید کرد یا امتیاز آن را به شرکت دیگری واگذار می‌کنید. در بسیاری از مواقع زمانی که مخترعی تصمیم می‌گیرد امتیاز اختراعش را واگذار کند انتظار ارقام خیلی بالایی دارد. در حالی که معمولا شرکت‌ها برای خرید مالکیت فکری فقط ۲ تا ۵ درصد ارزش برآورد شده را به مخترع می‌دهند.
این موضوع موجب می‌شود بسیاری از مخترعان احساس کنند اگر امتیازشان را واگذار کنند اشتباه کرده‌اند. در حالی که این موضوع مزایایی نیز دارد. زمانی که مالکیت فکری را واگذار می‌کنید دیگر تحت فشار‌های شدید مالی و درگیری‌های ذهنی و روحی برای تولید و ارائه محصول و ادامه مسیر نخواهید بود. شاید در درازمدت سود حاصل از فروش مالکیت به مراتب بیشتر از وارد عمل شدن باشد.
در مورد بیشتر اختراعات، از زمانی که ایده‌ای شکل می‌گیرد تا زمانی که روی قفسه‌های فروشگاه‌ها قرار بگیرد و به سودآوری برسد، سال‌ها زمان می‌برد؛ بنابراین زمانی که ایده‌ای در ذهنتان شکل می‌گیرد با سختکوشی و صبر آن را دنبال کنید و پرورش دهید. مطمئن باشید سال‌هایی که صرف تلاش و کوشش شبانه‌روزی می‌کنید خیلی زود به بار خواهد نشست.
ایده‌تان را مکتوب کنید
داشتن ایده جدید و خلاقانه در ذهن به تنهایی ارزش قانونی و رسمی ندارد. باید بتوانید ثابت کنید این ایده چطور و چه زمانی شکل گرفته است. سعی کنید تمام اطلاعات مرتبط با اختراعتان را مکتوب کنید. این اطلاعات می‌تواند توضیح دهد اختراعتان چیست. چطور کار می‌کند. موارد دیگر مربوط به آینده است؛ مثل برنامه‌ای که برای ساخت تجاری و فروش آن دارید. این مرحله اولین قدم برای ثبت رسمی اختراع و پیشگیری از دزدیده شدن آن است.
پیشتر در بسیاری از نقاط جهان، مخترعان از راهکار ساده‌ای برای اثبات زمان دست‌یافتن به یک ایده استفاده می‌کردند. در این حالت، پس از مکتوب کردن ایده، نسخه‌ای از آن را برای خود پست کرده و پس از دریافت آن را به‌صورت در بسته حفظ می‌کردند! به این ترتیب از تاریخ پست به عنوان مدرکی برای اثبات زمان شکل‌گیری ایده استفاده می‌کردند. اما این روش نمی‌تواند از نظر قانونی و در محافل رسمی مورد استناد قرار بگیرد.
یکی از بهترین روش‌های مکتوب کردن این است از دفترچه‌ای استفاده کنید که صفحه‌هایش قابل کندن و اضافه شدن نباشد و شماره صفحه داشته باشد. پس از مکتوب کردن ایده خود در این دفترچه، از شاهدی بخواهید آن را امضا کند.
در مورد جوانب مختلف ایده تحقیق و بررسی کنید
پیش از آن که ایده خود را به صورت رسمی ثبت کنید باید از دست اول بودن آن مطمئن شوید. این که تاکنون با چنین اختراعی روبه‌رو نشده‌اید نمی‌تواند تضمین کند هیچ فرد دیگری پیش از شما به آن دست نیافته باشد. حتما پیش از انجام مراحل قانونی ثبت اختراع با جست‌وجو در وبگاه‌های رسمی، مطمئن شوید ایده‌تان مشابه دیگری ندارد.
از طرف دیگر باید از بازار هدف اختراعتان نیز مطمئن شوید. این که اطرافیانتان بگویند ایده شما بسیار خلاقانه و کاربردی است نمی‌تواند تضمین کند همه مردم مشتری‌اش شوند.
بیش از ۹۵ درصد اختراعات هیچ‌وقت به مرحله درآمدزایی برای مخترع نمی‌رسند. پیش از آن که وقت و انرژی زیادی را صرف ثبت ایده خود کنید، کمی در مورد بازار نهایی آن تحقیق کنید. آیا این ایده می‌تواند محصولی پرطرفدار شود؟ اگر به نظرتان خواهان دارد، آیا هزینه تولیدش می‌تواند آن‌قدر پایین باشد که قیمت نهایی آن برای مصرف‌کننده مناسب باشد؟ برای درک بهتر این موضوع قیمت برآورد شده محصول خود را با نمونه‌های مشابه‌اش مقایسه کنید. مهم نیست محصول شما چقدر ویژگی‌های منحصربه‌فردی نسبت به رقیبان خود دارد، قیمت، عامل اصلی تعیین‌کننده موفقیت فروش محصولی جدید است.
برای ثبت رسمی اختراعتان اقدام کنید
در این مرحله که از کامل بودن ایده خود مطمئن شده‌اید، باید وارد مراحل اداری ثبت اختراع شوید. کارشناسان اداره ثبت اختراع به شما کمک می‌کنند، براساس طرحتان، نوع ثبت اختراعی را که نیاز دارید انتخاب و برای آن اقدام کنید. می‌توانید مراحل تکمیل فرم‌های مورد نیاز را خودتان به تنهایی انجام دهید. اما پیش از ارائه فرم‌ها حتما از کارشناس خبره‌ای در این حوزه بخواهید فرم‌هایتان را پیش از ارائه به سازمان بررسی کند.
اگر فرم‌های ثبت اختراع با دقت کافی تکمیل نشود ممکن است این امکان را برای رقیبانتان فراهم کنید که از آن برای ثبت برخی موارد اختراع به نام خودشان استفاده کنند. به همین دلیل بهتر است در این مرحله از مشاوره کارشناس خبره کمک بگیرید تا در آینده به وکیل رسمی برای دفاع از اختراعتان نیاز پیدا نکنید! در انتخاب فرد خبره به موارد زیر توجه کنید:
۱ ـ. زمان مراجعه حتما طرح مکتوب شده، مدل سه‌بُعدی و نمونه اولیه اختراعتان را همراه داشته باشید. این موارد کمک می‌کند روند بررسی فرم ثبت اختراعتان سریع‌تر پیش برود. از طرف دیگر، باعث می‌شود فرد مورد نظر، ادعای شما را باور کند و احساس نکند حرفتان بی‌پایه و اساس است و برای همکاری تمایل پیدا کند.
۲ ـ. مطمئن شوید فرد مورد نظرتان مورد تأیید سازمان ثبت اختراعات و مالکیت فکری است.
۳ ـ. در مورد زمینه فعالیتشان بپرسید و فردی را پیدا کنید که زمینه کاری مشابهی با اختراعتان داشته باشد.
۴ ـ. در مورد هزینه کارشناسی از ابتدا صحبت کنید. در مورد نرخ معقول کارشناسی اختراعات حتما تحقیق کنید و بی‌دلیل هزینه گزافی صرف این کار نکنید. زمانی که فرد مورد نظر خود را پیدا کردید حتما پیش از شروع کار در مورد قیمت به توافق برسید.
منبع: Entrepreneur