تست خواب یا پلی سومنوگرافی، آزمایشی است که در طی آن فعالیت‌های مغز و بدن شما بررسی و ضبط می‌شود تا براساس اطلاعات حاصل از آن، اختلالات خواب در شما تشخیص داده شود.
تست خواب چیست؟
تست خواب یا پلی سومنوگرافی آزمایشی است که در زمان خواب کامل شما انجام می‌شود. پزشک شما، درحالی‌که خواب هستید، الگو‌های خوابتان را مشاهده و ثبت می‌کند تا بتواند هرگونه اختلالات خواب را در شما تشخیص دهد. او موارد زیر را، برای برای کمک به چرخه خواب شما اندازه گیری می‌کند:
- امواج مغزی
- فعالیت عضله اسکلتی
- سطوح اکسیژن خون
- ضربان قلب
- سرعت تنفس
- حرکات چشم
تست خواب، تغییرات بدن را در میان دو مرحله خواب ثبت می‌کند، تغییراتی مثل حرکت سریع (REM: Rapid Eye Movement) یا کند (non – REM: non Rapid Eye Movement) چشم را بررسی می‌کند. حرکت کند به دو مرحله‌ی خواب سبک و خواب عمیق تقسیم می‌شود.
- در طول REM فعالیت مغز بالاست، اما تنها چشم‌ها و ماهیچه‌های تنفسی فعال هستند. این مرحله‌ای است که شما خواب می‌بینید.
- خواب non – REM شامل فعالیت کمتر مغز می‌شود.
کسی که به اختلالات خواب مبتلا نباشد، هر ۹۰ دقیقه یکبار میان مرحله‌ی REM و non – REM جابجا می‌شود و این یعنی او چهار تا شش چرخه را در هر شب تجربه می‌کند. مشاهده چرخه خواب شما، هماره با واکنش‌های بدنتان به تغییرات این چرخه‌ها، می‌تواند به شناسایی اختلالات موجود در الگو‌های خواب شما کمک کند.
آیا من به تست خواب نیاز دارم؟
پزشک شما می‌تواند از پلی سومنوگرافی برای تشخیص اختلالات خواب استفاده کند. تست خواب اغلب علائم آپنه خواب (یک اختلال است که باعث توقف تنفس برای مدت کوتاهی در طول خواب می‌شود) را ارزیابی می‌کند. علائم آپنه خواب عبارتند از:
- خواب آلودگی در طول روز با وجود داشتن استراحت کافی
- خر و پف مداوم و بلند
- دوره‌های حبس کردن تنفس که در پی آن نفس نفس می‌زنید
- بیدار شدن مکرر در طول شب
- بی قراری در خواب
تست خواب همچنین می‌تواند به پزشک شما در تشخیص اختلالات زیر کمک کند:
- نارکولپسی، که شامل خواب آلودگی شدید و حملات خواب در طول روز است.
- اختلال تشنج وابسته به خواب
- سندروم پای بی قرار، که شامل حرکات شدید و غیرقابل کنترل پا در خواب است.
- اختلال رفتار در مرحله خواب REM، به معنای عمل کردن به رفتار‌هایی که فرد در رویا می‌بیند.
- بی خوابی مزمن، که شامل دشواری در خوابیدن یا در خواب ماندن است.
موسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI) هشدار می‌دهد که اگر اختلالات خواب درمان نشوند، خطر ابتلا به بیماری قلبی، فشارخون بالا و سکته افزایش می‌یابد. همچنین ثابت شده است که ارتباطی بین اختلالات خواب و افزایش خطر آسیب‌های ناشی از افتادن و تصادفات رانندگی وجود دارد.
آمادگی برای تست خواب
برای آمادگی تست خواب، شما باید در بعد از ظهر و عصر روز آزمایش از مصرف الکل یا کافئین خودداری کنید. الکل و کافئین بر الگو‌های خواب و اختلالات خواب تاثیرگذارند. وجود این مواد شیمیایی در بدن می‌توانند نتایج حاصل از تست خواب را دستکاری کنند. همچنین از مصرف آرام بخش‌ها قبل از تست خودداری کنید.
به خاطر داشته باشید که پیش از تست، مصرف هرگونه دارو را با پزشک خود درمیان بگذارید و درباره‌ی مواردی که نباید قبل از تست خواب انجام دهید، صحبت کنید.
در طول تست خواب چه اتفاقی می‌افتد؟
تست خواب معمولا در مراکز تخصصی خواب یا بیمارستان‌های بزرگ انجام می‌شود. تست خواب معمولا در عصر و دو ساعت قبل از ساعت خواب معمول شما صورت می‌گیرد. شما یک شب را در مرکز، در اتاقی خصوصی شبیه به هتل خواهید گذراند. برای این شب، اجازه دارید هرچیزی که برای خوابتان نیاز است، مانند لباس خواب یا بالش مخصوصتان را به همراه داشته باشید.
یک تکنسین پلی‌سومنوگرافی، شما را در طول شب تحت نظر می‌گیرد. او می‌تواند داخل اتاق شما را ببیند و صدا‌ها را بشنود و شما نیز قادر خواهید بود در طول شب با او صحبت کنید.
در طول تست خواب، تکنسین موارد زیر را اندازه گیری می‌کند:
- امواج مغزی
- حرکات چشم
- فعالیت عضله اسکلتی
- ضربان قلب و ریتم
- فشار خون
- سطح اکسیژن خون
- الگو‌های تنفس، از جمله مکث‌ها و توقف‌ها
- حالت بدن
- حرکات اندام
- خروپف و صدا‌های دیگر
برای ثبت این موارد، تکنسین تعدادی حسگر به نام الکترود بر روی نواحی زیر در بدنتان قرار می‌دهد:
- جمجمه
- گیجگاه
- سینه
- پا‌ها
سنسور‌ها چسبنده هستند و در طول خواب روی پوست شما می‌مانند. کمربند‌های انعطاف پذیری نیز در اطراف سینه و شکم شما حرکات قفسه سینه و الگو‌های تنفسی را ثبت می‌کند. یک کلیپس کوچک نیز روی انگشتان می‌زنند تا میزان اکسیژن خونتان کنترل شود.
این حسگر‌ها به سیم‌های نازک و انعطاف پذیری متصل می‌شوند که اطلاعات را به یک رایانه می‌فرستند. در بعضی مراکز درمانی، تکنسین تجهیزاتی برای ضبط ویدئو خواهد داشت. این به شما و پزشک اجازه می‌دهد که وضعیت بدنتان را در طول شب بررسی کنید.
به احتمال زیاد، در مرکز خواب راحت نخواهید بود چرا که در رختخواب خودتان نیستید، بنابراین ممکن است مانند همیشه به خواب نروید و یا درخواب نمانید. با این حال این اتفاق معمولا داده‌های مورد نیاز را تغییر نمی‌دهد. نتایج دقیق تست خواب نیازی به خواب شبانه کامل ندارند.
زمانی که صبح از خواب بیدار می‌شوید، تکنسین حسگر‌ها را از شما جدا می‌کند و می‌توانید مرکز خواب را ترک کنید و از همان روز فعالیت‌های روزانه خود را از سربگیرید.
خطرات مرتبط با تست خواب
تست خواب بدون درد و خونریزی است؛ بنابراین کاملا بی خطر است. تنها ممکن است کمی نسبت به تحریکات الکترود‌ها و چسب‌ها واکنش پوستی داشته باشید که زود رفع می‌شوند.
تفسیر نتایج تست خواب
نتایج تست خواب حدود سه هفته بعد آماده می‌شوند. تکنسین، داده‌ها را جمع آوری می‌کند و چرخه‌های خواب شما را در یک نمودار می‌برد. پزشک این اطلاعات را، همراه با سوابق پزشکی و سابقه خوابتان بررسی می‌کند و تشخیص می‌دهد.
اگر نتایج تست خواب غیرطبیعی باشند، ممکن است بیماری‌های مربوط به خواب که در زیر آمده است تشخیص داده شود:
- آپنه خواب یا سایر اختلالات تنفسی
- اختلالات تشنج
- اختلالات حرکتی
- نارکولپسی یا سایر منشا‌های خستگی در طول روز
برای تشخیص آپنه، دکتر نتایج را بررسی می‌کند و به دنبال علائم زیر می‌گردد:
- فروانی دوره‌های اپنه، که زمانی اتفاق می‌افتد که تنفس ده ثانیه یا بیشتر متوقف می‌شود.
- فراوانی هیپوپسی، که زمانی که اتفاق می‌افتد تنفس برای ده ثانیه یا بیشتر مسدود می‌شود.
با این داده ها، پزشک نتایج شما را با شاخص اپنه – هیپوپسی، می‌سنجد نمره اپنا هیپوپسی، باید کمتر از ۵ باشد. این نمره، همراه با امواج مغزی و سایر اطلاعات نشان می‌دهد که آیا اپنه دارید یا خیر. نمره ۵ به بالا نیز غیر طبیعی است و پزشک برای تشخیص میزان اپنه خواب، نتایج را نمودار می‌کند.
بعد از تست خواب
اگر تشخیص پزشک آپنه خواب باشد، ممکن است پزشک پیشنهاد کند از دستگاه تنفسی فشار مثبت استفاده کنید. این دستگاه به شما کمک خواهد کرد که در حال خواب به درستی نفس بکشید؛ و درصورت تشخیص اختلالات خواب دیگر، پزشک درمان مناسب را با شما درمیان خواهد گذاشت.
بیشتر بدانید: علت خستگی بعد از خواب چیست؟
نظر شما چیست؟ آیا فکر می‌کنید به تست خواب نیاز داشته باشید؟ آیا تا به حال تست خواب داده‌اید؟
برگرفته از: healthline