چگونه درس بخوانیم آیا افزایش ساعات مطالعه دروس تنها راهکار موفقیت در کنکور و مدرسه است؟ بهترین روش حفظ کردن و یادگیری درس های مدرسه چیست؟ در این مطلب به روش های صحیح مطالعه دروس پرداخته‌ایم. بامجله راگا همراه باشید.
برای سوالات بالا جواب‌های مختلفی وجود دارد، اما در بیشتر اوقات، افراد غیر متخصص که حتی موفقیت تحصیلی چندانی نداشته‌اند، ممکن است که با راهنمایی‌های خود شما را گمراه می‌کنند. از سوی دیگر، سمینارهای افزایش توجه و تمرکز، یادگیری دروس در پنج دقیقه، تست زنی به روش فوق سریع و… معمولا تنها به سود مالی عده‌ای از برگزارکنندگان چنین رویدادهایی ختم می‌شود.
روش درست مطالعه ؛ چگونه درس بخوانیم
در این مقاله به سراغ روشهای علمی افزایش تمرکز در کلاس درس و جلوگیری از حواس پرتی در هنگام مطالعه، روش به خاطر سپاری دروس و… خواهیم پرداخت. کارکرد تمام روشهای ذکر شده به لحاظ علمی اثبات شده است.
افزایش تمرکز در کلاس درس
برای دانستن آنکه چگونه درس بخوانیم ابتدا باید به کلاس درس خود توجه ویژه‌ای داشته باشیم. برای بهبود عملکرد تحصیلی ، تمرکز در کلاس درس نقش بسیار مهمی دارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده، سیکل خواب و بیداری شما در این بین نقش پر رنگی دارد. از این رو، حتما به اندازه کافی بخوابید. شاید مطالعه دروس تا پاسی از شب و بیدار ماندن طولانی به نظر روش مناسبی بیاید، اما با توجه به تاثیر منفی بر روی قدرت تمرکز و توجه شما، یادگیریتان را مختل می‌سازد.
در درجه بعدی، خوردن یک وعده صبحانه مقوی علاوه بر کمک به هوشیاری ، به فعالیت مغز شما نیز کمک خواهد کرد. از این رو، هرگز بدون خوردن صبحانه به کلاس درس نروید. البته دقت داشته باشید، لزوما خوردن یک صبحانه پر حجم و سنگین مد نظر نیست، بلکه استفاده از صبحانه سالم برای افزایش تمرکز در مدرسه نقش اصلی‌تری را بازی می‌کند.
حتی الامکان از دوستان خود در کلاس درس فاصله بگیرید. کماکان در ساعات مخصوص زنگ تفریح یا خارج از مدرسه، امکان ارتباط با دوستانتان را دارید، اما تنها در کلاس درس به معلمتان گوش دهید.
اشیایی که موجب حواس پرتی‌تان می‌شود را از دسترس خود دور کنید. استفاده از موبایل، آدامس، لوازم التحریر پر زرق و برق و… را در مدرسه فراموش کنید.
سعی کنید با معلمتان ارتباط چشمی و موثر برقرار کنید. این مساله نه تنها باعث افزایش هوشیاری شما می‌شود، بلکه از پرش افکار شما جلوگیری می‌کند. نوت برداری از نکات کلیدی درس به همراه هدف گذاری بر روی یادگیری، از مهمترین اصول افزایش تمرکز و بهبود کارایی در کلاس درس به شمار می‌رود.
همواره سعی کنید در بحث‌های کلاسی شرکت داشته باشید. خجالتی بودن را کنار بگذارید، فعال بودن در بحث‌های کلاسی حواشی مطلب درس داده شده را برای شما روشن‌‌تر می‌سازد. از سوی دیگر، با توجه به احساس مسئولیتی که می‌کنید، با جدیت بیشتری درس را دنبال خواهید کرد.
از پرسیدن سوال خجالت نکشید. آیا تاکنون از خود سوال کرده‌اید، چرا معمولا شاگردانی که بیشتر سوال می‌پرسند، نمرات بهتری نیز دارند؟ دلیل این مساله بسیار ساده است. در درجه اول، این شاگردان از مطرح ساختن اشکالات خود در کلاس هیچ واهمه‌ای ندارند، از سوی دیگر، به علت درگیری مغز در هنگام پرسش سوال و شنیدن پاسخ آن به طور جدی، ذهن این دانش آموزان کمتر دچار پرش می‌شود و این موضوع باعث افزایش تمرکز دانش آموز خواهد شد.
بهترین زمان مطالعه دروس برای یادگیری
یکی از مهمترین موضوعاتی که می‌تواند به سوال چگونه درس بخوانیم پاسخ درستی بدهد، زمان مطالعه است. در درجه اول باید بدانید، ذهن هر فرد با دیگری متفاوت است. در سوی دیگر اما، به لحاظ آماری مشخص گردیده است بهترین زمان به ذهن سپردن اشیا، کلمات، قواعد کلی و… در ساعات آغازین صبح است. بنابراین بیشتر افراد برای یادگرفتن درس یا مبحث جدید باید صبح‌‌ها اینکار را انجام دهند.
در مرحله بعدی اما، در ساعات بعدازظهر، بهترین زمان مرور درسهای گذشته و ارتباط برقرار کردن بین آنهاست. فارغ از این قاعده، برخی کنکوری‌ها بین مطالعه دروس در روز یا شب دچار تردید هستند. بر اساس بررسی‌های موسسه آکسفورد، به طور کلی مطالعه در روز به دلیل وجود نور طبیعی، با هوشیاری بالاتری همراه است.
از سوی دیگر، برخی افراد در ساعات انتهایی شب به حداکثر توجه و تمرکز ممکن می‌رسند. از این رو، در ابتدا مطالعه در روز را امتحان کنید، در صورتیکه این روش برای شما مفید نبود، به روال روتین خود باز گردید.
چگونه دروس مدرسه را حفظ کنیم؟
دکتر بجورک از دانشگاه استنفورد، با یک مثال ساده عملکرد مغز و حافظه را تشریح می‌کند. فرض کنید، تمام وسایلتان را در اتاقی به هم ریخته قرار داده‌اید. اکنون قرار است به سراغ یکی از وسایل اتاق بروید. هر اندازه این وسیله مهم‌تر باشد و استفاده شما از این وسیله بیشتر، احتمال اینکه بدانید دقیقا آن را در کجا قرار داده‌اید، بیشتر است.
در جای دیگر، اگر از شما خواسته شود تا آدرس محل کنونی زندگی خود را با دقت و شرح جزئیات بازگو کنید، به راحتی از پس اینکار بر خواهید آمد. هرچند اگر در رابطه با محل زندگی قبلی شما سوال شود، احتمالا با مشکل مواجه شده‌اید. به نظر شما چرا اینچنین است؟
در ادامه، این استاد دانشگاه استنفورد به سراغ موضوع جالب دیگری می‌رود. همه ما خاطراتی مربوط به گذشته، حتی زمان کودکیمان به خاطر داریم. به عنوان مثال، به سادگی اتفاقات خاص دوران کودکیتان را به یاد می‌آورید، اما از به یاد آوردن جزئیات آنها ناتوانید.
با توجه به این موضوع به راحتی می‌توان قدرت حافظه‌تان را افزایش دهید. قبل از هرچیز، حتما و حتما درسهای یادگرفته شده را مرور کنید. در ابتدا از زمان‌های کوتاه شروع کنید و سپس به سراغ دوره‌های بلندتر بروید، به عنوان مثال اگر امروز درسی را یاد گرفته‌اید، فردا، سه روز بعد، یک هفته بعد، یک ماه بعد، سه ماه بعد و شش ماه بعد به سراغ آن بروید.
از طرف دیگر، با تمرکز بر روی جزئیاتی که در مرحله اول بی اهمیت به نظر می‌رسند، قادر به حفظ کردن کل آن مطلب خواهید بود. کلید تمرکز بر روی جزئیات در حل مساله غیر تکراری نهفته است.
دانیل ولینگهام دانشمند نورولوژی درباره جزئیات عملکرد حافظه نظر جالبی دارد. با توجه به نظر این دانشمند، مغز به طور خودکار، در رابطه با یادآوری و به خاطر سپاری، میزان اهمیت را ملاک قرار می‌دهد. این مساله، چندان ارتباطی به بخش خودآگاه مغز ندارد، اما از طریق بخش خودآگاه نیز تاثیر پذیری دارد.
به عنوان مثال، اگر در هنگام طی کردن مسیر از خانه تا مدرسه با صدای پارس سگی که خود را برای حمله آماده می‌کند، مواجه شده باشید، بسته به چیزی که بیشتر به آن فکر می‌کنید، خاطره‌تان متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، ممکن است صدای سگ، حالت و صورت سگ، لباس و نوع پوشش صاحب سگ در ذهن شما نقش بسته باشد، اما اتومبیلی که در آن نزدیکی پارک شده‌است، هیچ جایگاهی در حافظه شما نداشته باشد.
بنابرین برای حفظ کردن چیزی، باید به سراغ استفاده از جزئیات برای آن موضوع بروید. در واقع با استفاده از این روش، بیشتر به آن موضوع فکر خواهید کرد. فرض کنید، به دوستتان ۱۰ هزار تومان قرض داده باشید، برای یادآوری این مساله، اگر تنها به این موضوع اشاره کنید، ممکن است او به دلیل بی اهمیت بودن این رخداد، آنرا به خاطر نیاورد.
هرچند با استفاده از ذکر جزئیات، می‌توانید در یادآوری این موضوع به وی کمک کنید. به عنوان مثال، با گفتن اینکه آن روز تعطیل که پس از تفریح در شهربازی به فروشگاه لباس رفتیم و متوجه شدیم کارتت را گم کرده‌ای، ۱۰ هزار تومان به تو قرض دادم، احتمال یادآوری این خاطره بسیار بیشتر خواهد بود.
البته باید توجه داشته باشید، جزئیات به خودی خود کمک چندانی به بهبود عملکرد حافظه شما نمی‌کنند، بلکه ارتباط بین این جزئیات است که یادآوری را ممکن می‌سازد.
اکنون به سراغ روش مطالعه دروس از نگاه ولینگهام می‌رویم. برای یادآوری موضوعات آنها را در قالب ریتم، کد واژه یا تصاویر بصری به خاطر بسپارید. هر اندازه جزئیات آنها بیشتر باشد، یادآوری آنها ساده‌تر است.
به بیان دیگر، همه ما ریتم آهنگ‌هایی که در کودکی شنیده‌ایم به خاطر داریم، حال فرض کنید، دروسی که یادگرفته‌اید را به صورت ریتمیک به حافظه‌تان بسپارید.
در جای دیگر، برای یادگیری زبان‌های خارجی به سراغ شباهت‌ها و تفاوتهای این واژه‌ها با زبان مادریتان بگردید، سپس از این شباهت‌ها یا تفاوتها، رابطه‌ای برای به خاطر سپردن لغات دوم بسازید. به عنوان مثال، واژه glass برای لیوان و شیشه در انگلیسی به کار می‌رود. شکل نوشتن این واژه اما، شبیه فینگلیش نوشتن گیلاس است. همه ما نیز، تصویر گیلاس در لیوان را به خاطر می‌آوریم.
در نهایت ولینگهام به سراغ قصر حافظه می‌رود. این تکنیک، یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین روشهای حفظ کردن دروس و رویدادها است. به طور ساده، کافیست بین اشیا، رابطه‌ای ساده برقرار کنید. این رابطه، هر اندازه عجیب‌تر باشد، به ذهن سپاری آن رویداد یا مطلب ساده‌تر خواهد بود.
به سراغ مثالی عملی می‌رویم. پنج لغت سرباز، پیژامه، لوبیا، زرد و شلیل را مشاهده کردید. اکنون، این پنج لغت را بدون اینکه، به آنها نگاه کنید به یاد بیاورید! هرچند این چند لغت را کمتر از چند ثانیه پیش خواندید، اما از به یادآوردن آن ناتوانید، چراکه آنها نه از اهمیت بالا برخوردار بوده و نه رابطه‌ای بین آنها به چشم می‌خورد.
اکنون، رابطه‌ای ساده بین آنها برقرار کنید. به عنوان مثال، سرباز در حالیکه بیژامه پوشیده بود، لوبیای سحر آمیز را در زمین کاشت. از دیدن صحنه پیش رو، زرد کرد! چرا که ظرف چند ثانیه یک درخت شلیل جلوی او سبز شده بود. با ایجاد چنین ارتباطی بین چند لغت بسیار معمولی و بی ارتباط، می‌توانید به سادگی هرچه تمام‌تر آنها را به خاطر بسپارید.
چگونه ریاضی مدرسه را یاد بگیریم
شاید مهمترین قسمت مقاله چگونه درس بخوانیم همین مورد باشد. به هر حال فرقی نمی‌کند، یادگیری دروس ریاضی، فیزیک و حتی شیمی بیش از آنکه تحت تاثیر حافظه شما قرار داشته باشند، از تمرین و ممارست شما منشا می‌گیرد.
بر اساس مقاله‌ای که در سایت دانشگاه استنفورد منتشر شده است، برای یادگیری ریاضیات باید بر چند مشکل فائق بیایید. در درجه اول، باید توجه کنید هیچکس در یادگیری ریاضیات بی استعداد نیست. مشکل شما در یادگیری این درس، تنها به عدم تمرین کافی شما باز می‌گردد.
پس از شکستن طلسم ریاضیات، کافیست به سراغ تمرین هرچه بیشتر مسائل ریاضی بروید. بر خلاف چیزی که تصور می‌کنید، اشتباه کردن در هنگام حل مسائل ریاضی به هیچ عنوان چیز بدی نیست.
در واقع، با هر بار اشتباه کردن و جستجوی بیشتر برای حل مشکل، در دفعات بعدی سرعت حل مساله شما افزایش پیدا می‌کند. در نهایت بهتر است برای حل ریاضیات و استفاده از فرمولهای یادگرفته شده، آنها را در زندگی حال حاضر خود نیز مورد استفاده قرار دهید.
فرض کنید، فرمولهای محاسبه مساحت را به تازگی یادگرفته‌اید، اکنون به سراغ محاسبه سطح دیوارهای اتاقتان بروید. در عین حال، روشهای متفاوتی را برای حل مسائل ریاضی پیشنهاد دهید. برای درک بهتر این مساله، از یک معما کمک می‌گیریم:
یک صفحه کاغذ A4 را به طور نامساوی بین چهار دانش آموز تقسیم کرده‌ایم. این دانش آموزان، هیچ وسیله اندازه گیری به جز یک ترازوی دیجیتال در دست ندارند، حال چگونه می‌توانند، قسمتی از کاغذ را که هر کدام در دست دارند، مورد محاسبه قرار دهند؟ اگر فرض کنیم، به یک خط کش و نقاله دسترسی داشتند، چگونه می‌توانستند این مساحت را محاسبه کنند؟ پاسخ خود را در بخش کامنتها با ما در میان بگذارید.
چگونه مطالعه کنیم
در قسمتهای قبلی مقاله چگونه درس بخوانیم با روشهای افزایش کیفیت ساعات مطالعه دروس آشنا شدید. از سوی دیگر، به روشی برای بهبود حافظه دست پیدا کردید. با ترکیب این روشها، در مدت کوتاهی به موفقیت بیشتری در زمینه تحصیلی دست پیدا می‌کنید، اما اگر انگیزه کافی برای درس خواندن ندارید، این قسمت مقاله چگونه درس بخوانیم را با دقت بیشتری مطالعه کنید.
قبل از هرچیز باید بدانید، کم انگیزه یا بی انگیزگی، مشکلی مخصوص به شما نیست. بر طبق مطالعات انجام شده توسط امریکن کالج هلث اسویسیشن، بیش از نیمی از دانشجویان و دانش آموزان با استرس و اضطراب بالا با این مساله درگیر هستند. هرچند، راهکارهای ساده‌ای برای غلبه بر این مشکل وجود دارد.
۱- به خودتان بیش از حد فشار نیاورید. با کاهش ساعات خواب و استراحت‌تان، بدن با مشکلات جدی رو به رو خواهد شد که نه تنها بازدهی مطالعه شما را کاهش می‌دهد، بلکه با کاهش بازدهی دچار کم انگیزگی نیز خواهید شد.
۲- روش معمول مطالعه خود را تغییر دهید. در صورتیکه همواره در کتابخانه به مطالعه دروس هایتان می‌پردازید، هر چند وقت یکبار به سراغ مطالعه در فضای باز بروید. زمانی که با هم کلاسی‌هایتان بیرون می‌روید، در رابطه با مبحث دشواری که به تازگی آموخته‌اید بحث کنید و دانسته‌های خود را با آنان به اشتراک بگذارید.
۳- از گام‌های کوچک آغاز کنید. برای رسیدن به هدف نهایی خود حتما گام‌های کوچکی را نیز برای خودتان تعریف کنید. به عنوان مثال، اگر در تستهای آمادگی برای کنکور، همواره تنها قادر به پاسخگویی به پنج درصد از سوالات درس ریاضی هستید، اما برای قبولی در رشته مورد علاقه‌تان، به پاسخگویی به ۷۰ درصد سوالات نیازمندید، ناامید نشوید. پنج درصد به پنج درصد، کمیت پاسخگوییتان را بالا ببرید. با مشاهده روند بهبودی، انگیزه کافی را پیدا خواهید کرد.
۴- موفقیت در زندگی را ملاک قرار دهید. توجه داشته باشید، ادامه تحصیل احتمال موفقیت در زندگی‌تان را افزایش می‌دهد. از این رو، در صورتیکه با جدیت و پشتکار بیشتری درس بخوانید، بسیار راحت‌تر وارد بازار کار شده و درآمد بالاتری به دست می‌آورید، البته این موضوع را به عنوان یک قانون کلی در نظر نگیرید، معمولا در ایران برای فارغ التحصیلان دانشگاه‌های برتر کشور، پیدا کردن شغل ساده‌تر است.
۵- به خودتان جایزه دهید. به خاطر داشته باشید، موفقیت‌های کوچکتر خود را نیز جشن بگیرید. به عنوان مثال، اگر در کنکور آزمایشی موفق به کسب ترازی بسیار بالاتر از تراز مورد نظرتان شدید، یک آخر هفته را به خود استراحت داده و به تفریح بپردازید.
۶- هرگاه خسته شدید، ادامه ندهید. گاهی اوقات، یادگیری مبحثی دشوار غیر ممکن به نظر می‌رسد. در صورتیکه برای چند ساعت تلاش کردید، اما جوابی نگرفتید، به سراغ مطالعه دروس دیگرتان بروید. اگر، در این دروس نیز به مشکل خوردید، قطعا زمان استراحت شما رسیده است. فردا صبح، با انرژی بیشتری شروع کنید.
۷- از تمرین غافل نشوید. حتی با استعدادترین دانش آموزان بدون تمرین به موفقیت دست پیدا نخواهند کرد. از این رو، همواره با تمرینهای مختلف خود را به چالش بکشید. به این صورت، هم در یادگیری دروس موفق‌تر خواهید بود، هم مطالعه شما به فرایندی خسته کننده تبدیل نخواهد شد.
۸- اولویت بندی داشته باشید. همواره بین مسائل مختلف تفاوت قائل شوید. پس از تفکیک مسائل از یکدیگر، به سادگی آنها را اولویت بندی نمایید. توجه داشته باشید، به عنوان یک دانش آموز، اولویت اول شما باید مطالعه و یادگیری درس هایتان باشد.
اگرچه نمی‌توان همواره یک قانون کلی را برای بهتر درس خواندن همه دانش آموزان یا دانشجویان تجویز کرد، اما معمولا با اجرای روش های علمی برای مطالعه می‌توان نتایج بهتری به دست آورد. پس این موضوع را نیز فراموش نکنید و در انتها بهترین روش درس خواندن را برای خود انتخاب کنید.