کافلین ۶۷ ساله حرف می‌زد، راه می‌رفت و کاملا به‌هوش بود، اما یک روز درحالی‌که با دخترانش تلفنی صحبت می‌کرد، سطح اکسیژن خونش به حدی پایین آمد که به گفته پزشکان به مرگ نزدیک شد. او حالا در بیمارستان سن‌فرانسیس به دستگاه تنفسی ونتیلاتور متصل است و شرایطی بحرانی دارد. او نیز به جمع بیمارانی پیوست که با علائم جدید و عجیب، پزشکان را وادار می‌کند برای تشخیص، توضیح و معالجه این بیماری تلاش‌های گسترده‌تر و جدیدتری را در پیش بگیرند.
والنتین فاستر، پزشک معالج بیمارستان Mount Sinai در نیویورک، مرکز شیوع بیماری در ایالات متحده می‌گوید: در ابتدا ما نمی‌دانستیم که با چه بیماری‌ای روبه‌رو هستیم. بیمارانی داشتیم که جلوی چشم ما از بین می‌رفتند و ما کاملا ناگهانی خودمان را در یک شرایط متفاوت دیدیم، اما دلیلش را نمی‌دانستیم.
غیرقابل پیش‌بینی
حالا پس از گذشت ۴ماه از حضور ویروس کرونا در زندگی بشر، با شناخت بیشتر آن دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که رفتار این ویروس بسیار غیرقابل پیش‌بینی‌تر از یک مشکل تنفسی ساده است. این ویروس معمولا به ریه‌ها حمله می‌کند، اما می‌تواند به هر عضوی از مغز تا انگشتان پا نیز آسیب بزند. بسیاری از پزشکان، متمرکز بر درمان واکنش‌های التهابی ناشی از ویروس و همچنین ظرفیت آن در ایجاد لخته‌های خون هستند.
بانک اطلاعاتی سازمان بهداشت جهانی هم‌اکنون بیش از ۱۴ هزار و ۶۰۰ مقاله درباره کووید- ۱۹ را فهرست کرده است. حتی آژانس‌های بهداشت عمومی دنیا، ازجمله مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها دائما توصیه‌های خود را همگام با کشفیات جدید درباره این ویروس تغییر می‌دهند. بیش از ۴ماه تجربه بالینی در سراسر آسیا، اروپا و آمریکای شمالی نشان داده است که این ویروس بسیار می‌تواند فراتر از حمله به ریه‌ها عمل کند.
دیوید ریچ، متخصص بیهوشی قلب و رئیس بیمارستان Mount Sinai نیویورک می‌گوید: هیچ‌کس انتظار چنین بیماری‌ای را نداشت که متناسب با الگوی ذات‌الریه و بیماری تنفسی نباشد. ویروس کرونا به قلب حمله، ماهیچه‌های آن را ضعیف و ریتم آن را مختل می‌کند. برخی از بیمارستان‌ها به‌دلیل آسیب‌های کلیوی این ویروس به بیماران، دچار کمبود تجهیزات دیالیز شده‌اند. در ادامه این ویروس حتی با اثر روی سیستم عصبی، حس چشایی و بویایی را از بین می‌برد و گاه به مغز نیز آسیب می‌رساند. این بیماری حتی باعث ایجاد لخته‌های خونی می‌شود که می‌تواند رگ‌های خونی سراسر بدن را متورم کرده و باعث مرگ بیمار شود.
این بیماری ممکن است با چند علامت یا هیچ‌یک از آن‌ها شروع نشود، اما بعد از چند روز بدون هیچ هشداری عملکرد ریه را مختل می‌کند. این اتفاق بیشتر برای افراد مسن، افرادی با بدن ضعیف و افراد سنگین وزن اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر شواهد نشان می‌دهد که کووید-۱۹ مرد‌ها را بیشتر از زنان درگیر می‌کند.
ویروس به سراغ کودکان رفت
ابتدا گفته می‌شد که ویروس کرونا با جوان‌ها و کودکان کاری ندارد، اما چندی پیش پزشکان نسبت به واکنش التهابی نادر با عوارض قلبی در کودکان که ممکن است به این ویروس مربوط باشد هشدار دادند. اندرو کوومو، از دولتمردان ایالت نیویورک می‌گوید که ۷۳ کودک در این ایالت به‌شدت بیمار شده‌اند و یک پسر ۵ ساله نیز نخستین کودکی بود که در اثر این سندروم درگذشت. این خبر باعث شد تا پزشکان سرانجام به تمام ابعاد این بیماری دست پیدا کنند. ریچ می‌گوید: ما همه فکر می‌کردیم این بیماری تنها منجر به مرگ سالمندان می‌شود نه کودکان. هر کدام از این بیماران کم‌سن و سال با علائم گوارشی به بیمارستان مراجعه کرده‌اند که بعد این علائم به عوارض التهابی منجر شده است که باعث افت فشار خون و بازشدن رگ‌های خونی می‌شود. این امر نیز باعث مشکل قلبی شده که موجب مرگ نخستین کودک شد.
او می‌گوید: الگوی این بیماری کاملا با همه علائم کووید-۱۹ متفاوت است. کارشناسان می‌گویند سال‌ها طول خواهد کشید تا بفهمند این بیماری چگونه به ارگان‌های بدن آسیب می‌رساند و چگونه داروها، ژنتیک‌ها، رژیم‌های غذایی، شیوه زندگی و فاصله‌گذاری اجتماعی بر روند آن تأثیر می‌گذارد. جفری بارنز، استادیار دانشگاه میشیگان که متخصص قلب و عروق است می‌گوید: ۶ماه پیش ما از وجود چنین ویروسی اصلا خبر نداشتیم، اما بعد از بروز آن مجبور شدیم به سرعت دانش‌مان درباره آن را بالا ببریم تا بفهمیم با چه علائمی و از چه طرقی روی بدن انسان تأثیر می‌گذارد. درصورتی که شناخت بیماری‌های دیگر معمولا چند دهه زمان می‌برد.
در روز‌های ابتدایی کرونا، بیشترین تلاش‌ها برای نجات ریه انجام می‌شد. این ویروس دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی را آلوده و در نهایت خود را در اعماق ریه مخفی می‌کرد به شکلی که کیسه‌های هوایی ریز را با تکثیر سلولی و مایعات پر می‌کرد و باعث خفه‌شدن جریان اکسیژن می‌شد.
اما بسیاری از دانشمندان اعتقاد دارند که بسیاری از آسیب‌های این بیماری ناشی از ۲ دلیل درهم تنیده است. اول، آسیبی است که ویروس به رگ‌های خونی می‌زند و باعث ایجاد لخته خون می‌شود. بسیاری از بیماران کووید-۱۹ در نهایت دچار سکته مغزی و آمبولی ریوی شده‌اند که به‌دلیل ایجاد لخته خون و رسیدن آن به مغز و ریه‌ها بوده است. یک مقاله منتشرشده در مجله انگلیسی Lancet، نشان داد ممکن است علت این پدیده هدف قرارگرفتن مستقیم سلول‌های اندوتلیال که رگ‌های خونی را پوشش می‌دهد، از سوی ویروس مرموز کرونا باشد.
حالت دوم، اما پاسخ اغراق‌آمیز سیستم ایمنی بدن است؛ طوفانی از سیتوکین‌های کشنده که به همراه ویروس به سلول‌های شخصی بدن حمله می‌کنند تا از بدن در برابر ویروس متجاوز دفاع کند. تحقیقات و روش‌های درمانی روی این دو پدیده‌ها بیشتر متمرکز است. به همین دلیل در بعضی از بیمارستان‌ها داروی رقیق‌کننده خون برای بیماران کووید-۱۹ مورد استفاده قرار می‌گیرد. بررسی سوابق ۲ هزار و ۷۷۳ بیمار که در مجله کالج آمریکایی قلب و عروق منتشر شد، نشان می‌دهد که ممکن است این دارو به بهبودی بیمارانی با حال وخیم کمک کند.
فرضیه‌هایی برای کووید-۱۹
ماندیپ مهرا، استاد پزشکی دانشکده پزشکی هاروارد و یکی از نویسندگان مقاله‌ای که در مجله Lancet منتشر شده بود در مورد چگونگی حمله کووید-۱۹ به سلول‌های خونی می‌گوید: التهاب سلول‌های اندوتلیال که رگ‌های خونی را پوشش می‌دهند، می‌تواند به ما بگوید که چرا این ویروس به بسیاری از قسمت‌های بدن آسیب می‌رساند. این یعنی، مقابله با کووید-۱۹ به روش‌هایی جز درمان‌های ضد‌ویروسی نیاز دارد. فرضیه ما این است که کووید- ۱۹ به‌عنوان ویروس تنفسی شروع می‌شود و به‌عنوان ویروس قلبی- عروقی، بیمار را از بین می‌برد.
فرضیه‌های متخصصان کلیه نیز در همین راستا قرار دارد. در ابتدا آن‌ها بیماری‌های شدید و گستره کلیه را به آسیب‌های ناشی از ونتیلاتور و دارو‌های خاصی که به بیماران تحت مراقبت‌های ویژه داده می‌شد، نسبت دادند، اما بعدا متوجه شدند که قبل از نیاز به مراقبت‌های ویژه سلول‌های کلیوی دچار مشکل شده بودند. مطالعات انجام شده در ووهان چین نیز وجود این پاتوژن را در کلیه‌ها پیش از رسیدن بیمار به بیمارستان نشان داد و به این فرضیه رسیدند که خود ویروس به این عضو بدن آسیب می‌زند نه عوارض جانبی ونتیلاتور و دارو.
مهرا می‌گوید: در ابتدا اصلا پدیده عجیبی به‌نظر نمی‌رسید، اما با اطلاعات به‌دست‌آمده جدید مشخص شد که این آسیب چیزی فراتر از آسیب‌های کلیوی معمول است.
اما یکی دیگر از عواملی که در انتقال ویروس نقش‌آفرین هستند میزان ویروسی است که از فردی به فردی دیگر منتقل می‌شود و این کاملا به این نکته بر می‌گردد که چقدر قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کرده‌اند.
ویروس زمانی که وارد سلول می‌شود، تولیدمثل کرده و باعث ایجاد هرج و مرج می‌شود. گیرنده‌های ACE ۲ که به تنظیم فشار خون کمک می‌کنند، در ریه‌ها، کلیه‌ها و روده‌ها – اندام‌هایی که در بسیاری از بیماران توسط ویروس به‌شدت آسیب می‌بینند – فراوان هستند. به همین دلیل ممکن است فشار خون بالا به‌عنوان یکی از رایج‌ترین شرایط موجود در افرادی که به‌شدت مبتلا به کووید-۱۹ می‌شوند ظهور کرده باشد. گیرنده‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و منجر به این گمانه‌زنی می‌شوند که ژنتیک ممکن است در تغییر علائم و میزان شدت بیماری در افراد مؤثر باشد.
التهاب، باعث لخته‌شدن گلبول‌های سفید در مقابل عفونت می‌شود. میشل الکیند، استاد عصب‌شناسی دانشکده پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا و رئیس انجمن قلب آمریکا می‌گوید: ویروس با پلاکت‌ها در تعامل است و آن‌ها را به‌گونه‌ای فعال می‌کند که احتمال لخته‌شدن را افزایش می‌دهد. چنین واکنش‌هایی در عفونت‌های شدید مانند سپسیس مشاهده شده است. اما وی درمورد کووید-۱۹ تأکید می‌کند: ما این مسئله را در تعداد زیادی از بیماران در مدت زمان کوتاهی مشاهده می‌کردیم، بنابراین واقعا علامت مهمی است. این ویروس می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن حمله کند و ما نمی‌دانیم که چرا برای برخی از افراد مشکل‌زا، برای بخشی دیگر منجر به علائم متفاوت و برای عده‌ای دیگر اصلا مشکلی ایجاد نمی‌کند.
منبع: washingtonpost