روزنامه جام جم: خوشبختانه درختکاری دارد کم‌کم جای خود را در فرهنگ عمومی جامعه باز می‌کند و دیگر نیازی نیست از فواید این کار حرف بزنیم. حالا چند قدم جلو افتاده‌ایم و باید برویم سراغ پیاده‌سازی درست این طرح تا درصد موفقیت و پیشرفت آن بیشتر شود.
اما شما اگر بخواهید یک سرمایه‌گذاری بلند‌مدت انجام بدهید قطعا بدون مشاوره دست به چنین کاری نخواهید زد. اینها راهکارهای متخصصان فضای سبز است برای این‌که درختی که می‌خواهید بکارید، سال‌های سال سبز بماند.
بهترین زمان کاشت نهال
بهترین زمان کاشت نهال به دو عامل بستگی دارد اول منطقه محل زندگی شما و بعد نوع نهال.
انواع نهال
برای درختکاری می‌توان از سه نوع نهال استفاده کرد: نهال ریشه عریان، نهال گلدانی و نهال گونی پیچ.
نهال ریشه عریان
اینها همان نهال‌هایی هستند که همیشه روز درختکاری دیده‌ایم. یک درخت کوچک با ریشه قابل مشاهده که چون خاک اطراف ریشه تکانده شده به آن ریشه عریان گفته می‌شود. زمان کاشت این نهال‌ها اواخر زمستان و اوایل بهار است.
نهال گلدانی
این نهال‌ها را در تمام طول سال می‌توان کاشت. بعضی باغداران به خاطر جلو افتادن یک فصل کاشت تمایل بیشتری به کاشت این نوع نهال دارند که البته قیمت بالایی هم دارند. در این نهال‌ها نمی‌شود وضعیت سلامت ریشه را بررسی کرد، چون قابل مشاهده نیست، ولی اگر دیدید ریشه‌ها از سطح خاک اطراف گلدان و سوراخ کف آن بیرون زده‌اند از انتخاب چنین گلدانی خودداری کنید.
نهال گونی پیچ
بعضی نهال‌ها را به‌خاطر حساسیت و احتمال خشک شدن، همراه با خاک اطراف ریشه آن بیرون می‌آورند و در فاصله بین نهالستان تا باغ یا محل اصلی کاشت با گونی نمدار می‌پیچند. در ادامه هر جا صحبت از نهال شد منظورمان نوع اول (نهال ریشه عریان) است.
در چه اقلیمی زندگی می‌کنید؟
یک اصل کلی: بهترین زمال کاشت نهال، زمان خواب آن است و در مناطق سردسیر و نیمه سردسیر، بهترین زمان اسفندماه است که سرما و یخبندان تمام شده و درخت کم‌کم دارد بیدار می‌شود. اگر در مناطق گرم و معتدل زندگی می‌کنید پاییز هم فصل مناسبی برای درختکاری است، ولی باید طوری برنامه‌ریزی کنید که سه چهار هفته قبل از بیداری درخت، آن را کاشته باشید، طوری که با رسیدن سرما، ریشه‌های درخت به هوای سرد محیط عادت کرده باشد.
روزهای خوب روزهای بد
نه روزهای خیلی آفتابی به درد نهال‌کاری می‌خورند نه روزهای سرد و یخبندان. عوضش روزهای ابری خوبند چون بعد از کاشت نهال ممکن است باران ببارد و آن را آبیاری کند. انتخاب زمان نامناسب می‌تواند به خشک شدن درخت و هدر رفتن همه زحمات‌تان منجر شود.
چه نوع درختی بکاریم؟
خیلی‌ها نظرشان این است در روز درختکاری با یک تیر دو نشان بزنیم و درختان مثمر بکاریم. این‌طوری هم سرانه محیط‌زیست را بالا برده‌ایم و هم تولید میوه کرده‌ایم.
البته که چنین ایده‌ای خوب است، ولی قبلش به دو نکته خوب توجه کنید:
درختی که می‌کارید با آب و هوای منطقه‌تان سازگار باشد و به اصطلاح بومی آنجا باشد.
بهتر است درختانی بکارید که آب کمتری مصرف کنند. مثلا انجیر جزو درختان با نیاز آبی کم است، ولی برای مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود.
پس این نکات را با هم در انتخابتان لحاظ کنید. خوب است این را هم بدانید در حالت خیلی فنی و تخصصی، باید رقمی از هردرخت انتخاب شود که علاوه بر شرایط آب و هوایی، نوع خاک، گل‌دهی، پرمحصولی و مقاوم بودن به آفات و بیماری‌ها مورد توجه قرار گیرد. برای مثال بادام چون خیلی زود گل است و بیشتر وقت‌ها گل‌هایش را سرمای بهار می‌برد پس باید ارقام دیرگل آن را کاشت.
نهال را از کجا تهیه کنیم؟
اگر می‌خواهید نهال غیرمثمر و رایگان بکارید، در شهرهای بزرگ شهرداری متولی این کار است و در مناطق مختلف پایگاه‌هایی برای توزیع نهال در نظر گرفته است.
در شهرهای کوچک‌تر، ادارات منابع طبیعی این کار را انجام می‌دهند. البته تازگی‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد زیادی هم وارد این عرصه شده‌اند و با تشکیل کمپین‌هایی اقدام به کاشت انبوه درخت در اطراف شهرها می‌کنند. برای خرید نهال‌های مثمر هم می‌توانید از طریق نهالستان‌های مورد تایید جهاد کشاورزی اقدام کنید. حتما برای اطلاع از چنین مکان‌ها و پویش‌هایی از چند روز پیش دست به کار شده‌اید. در این مسیر ممکن است فروش آنلاین نهال را هم بتوانید پیدا کنید.
نهال خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
بیمار نبودن نهال چیزی نیست که در سال اول با چشم بتوان آن را تشخیص داد، برای همین تأکید می‌شود از مراکز معتبر نهال (به خصوص نهال درختان میوه) را تهیه کنید. در نهال‌های مثمر، بهتر است قطر نهال به اندازه مداد، اندازه آن ۹۰-۸۰ سانتی‌متر، صاف، بدون برگ و شاخه و پر ریشه باشد. ریشه‌های آن در هم پیچیده و غیرطبیعی نباشد. روی تنه علائم زخم و خراشیدگی و صمغ زدگی مشاهده نشود. نهال‌های پیوندی یک یا دوساله بهتر هستند.
ریشه‌ها را دریابید
درخت به ریشه‌اش استوار است. آن را که کاشتید، کمتر با این بخش مهمش سروکار دارید پس قبل از کاشت به این نکات خیلی دقت کنید:
- توجه داشته باشید موقع حمل و نقل، ریشه‌های نهال نباید در معرض هوا قرار بگیرد و خشک شود. بهترین روش برای انتقال، پیچیدن یک گونی نمدار دور دسته‌های نهال است.
- قبل از کاشت نهال، ریشه‌های زخمی و آسیب دیده را با قیچی باغبانی هرس کنید.
- اگر مراکز توزیع و فروش نهال آن را ضدعفونی نکرده بودند برای پیشگیری از آلوده شدن ریشه به بیماری، خودتان این کار را انجام دهید.
- سم قارچ‌کش را مطابق دستورالعمل در آب حل کنید و ریشه نهال را چند ثانیه در آن بگذارید، بعد بکارید.
مراحل کاشت
بر اساس نوع درخت و جنس خاک، چاله‌هایی به شعاع ۵۰ تا صد سانتی‌متر وگودی ۶۰ تا صد‌سانتی‌متر حفر کنید. قبل از کاشت نهال حتما از هواشناسی آگاه شوید که بر اثر بارندگی زمین گل نباشد و چاله‌کنی برایتان سخت نشود.
- موقع چاله‌کنی، خاک رویی را به عمق یک بیل در یک طرف و خاک زیرین را در طرف دیگر چاله بریزید.
- خاک رویی را که جدا ریخته بودید با مقدار مساوی کود پوسیده دامی مخلوط کنید و ته چاله بریزید. این خاک برای رشد ریشه حاصلخیزتر است.
- نهال‌ها را صاف و مستقیم در چاله قرار دهید، وگرنه تا ثریا درخت‌تان کج می‌رود.
- دقت کنید اگر نهال‌تان پیوندی (در نهال‌های مثمر) است، محل پیوند حتما بالای سطح خاک قرار بگیرد، وگرنه دچار پوسیدگی می‌شود.
- در آخر چاله را با همان خاک زیری که جدا ریخته بودید، پر کنید. اطراف تنه نهال را با پا فشار دهید تا منفذهای ورود هوا به اطراف ریشه بسته شود و خشک نشود.
- بلافاصله نهال‌ها را آبیاری کنید. این آبیاری به‌موقع، نقش مهمی در سر زندگی و شادابی نهال دارد. روش‌های مختلفی برای آبیاری وجود دارد، اما با در نظر گرفتن شرایط آبی موجود در کشور، بهترین روش برای آبیاری، قطره‌ای است که می‌تواند کمک زیادی به صرفه‌جویی آب کند.
- موقع کاشت به جهت باد توجه کنید. چاله‌ها نباید در مسیر باد باشند چون نهال در اثر وزش باد به یک طرف خم می‌شود و به مرور زمان می‌شکند. با این حال برای اطمینان، در یکی دو سال اول یک چوب سالم را به عنوان قیم کنار درخت قرار دهید و نهال را به آن ببندید.
- بهتر است در چند سال اول برای محافظت از تنه درختان جوان و جلوگیری از سوختن و پوست انداختن آنها، به دور تنه رنگ‌های مخصوص سفید پلاستیکی بزنید.
- همچنین برای جلوگیری از جویدن تنه به‌وسیله حیوانات جونده و دام‌ها، دور تنه را مقوا پیچ کنید یا با توری پلاستیکی بپوشانید.
- در نهال‌های مثمر بهتر است از ارتفاع ۹۰-۸۰ سانتی‌متری، آن را سرزنی و شاخه‌های زیر این قسمت را هرس کرد تا نهال تک تنه بالا بیاید. نهال تک‌تنه نهال قوی‌تری است.
- قبل از شروع درختکاری با کارشناسان باغبانی مشورت کنید تا با راهنمایی درخصوص موارد توضیح داده شده، کار قشنگ‌تان ماندگارتر و اثر‌بخش‌تر باشد.