شاید برای بسیاری افراد، قرنطینه بودن در خانه به کاهش و کنترل استرس و افزایش ایمنی کمک کند، ولی در برخی شرایط مثل بارداری، ماندن در خانه و صرف نظر کردن از آزمایشات غربالگری ممکن نیست و عواقب خطرناکی را به‌دنبال خواهد داشت. به بیان دیگر، روند بارداری چیزی نیست که قابل توقف باشد. بارداری ادامه پیدا می‌کند و مادر باردار نیاز به مراجعه به مطب یا مراکز تشخیصی و درمانی جهت ویزیت‌های معمول بارداری و انجام آزمایش و سونوگرافی دارد. از این رو با دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان گفتگو کرده‌ایم تا توصیه‌های مهمی که بارداران در این شرایط باید مدنظر داشته باشند را از زبان یک پزشک متخصص بشنویم.
آ‌زمایش‌های ضروری دوران بارداری چه هستند و با رعایت چه نکاتی باید انجام شوند؟
در حالت کلی خانم‌های باردار هم باید همان توصیه‌های ایمنی عمومی برای افراد جامعه مثل خود مراقبتی و ماندن در خانه و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند. اما برای خروج از خانه، بارداران نیاز به رعایت پروتکل مراقبتی داریم.
این پروتکل شامل دو قسمت است:
- اول، خود مراقبتی هنگام خروج از خانه که شامل استفاده از دستکش، ماسک، وسیله نقلیه شخصی و حضور در مطب با وقت قبلی است.
- دوم، خارج نشدن از خانه مگر به‌هنگام ضرورت.
دقیقا منظور از ضرورت چیست؟
وزارت بهداشت در تازه‌ترین بخشنامه خود زمان‌هایی را برای مراقبت از همه خانم‌های باردار در دوران شیوع کرونا مشخص کرده است که همه مادران باردار اعم از بارداری طبیعی و بارداری حاصل از آی‌وی‌اف را دربر می‌گیرد.
این ضرورت‌ها شامل سونوگرافی اول برای دیدن ضربان قلب جنین بعد از مثبت شدن تست بارداری، غربالگری اول، غربالگری دوم، مراقبت‌های بعدی شامل وزن و فشارخون و سایر مراقبت‌های معمول یک بار در هفته ۲۸ تا ۳۰ و بار دیگر درهفته ۳۱ تا ۳۴ و نیز در هفته ۳۷ بارداری است. همچنین سونوگرافی رشد بین هفته‌های ۲۸ تا ۳۴ باید انجام شود. بسته به شرایط مادر و وضعیت جنین، تعداد این مراقبت‌ها و سونوگرافی‌ها ممکن است بیشتر شود، اما معمولا کمتر از این نخواهد بود.
چه راهکار‌هایی را برای کنترل استرس ناشی از کرونا در بارداران طی مراجعه برای آزمایش توصیه می‌کنید؟
باید توجه داشت که حاملگی با تغییراتی در عملکرد سیستم ایمنی همراه است که معمولا (ولی نه همیشه) به معنی کاهش فعالیت سیستم ایمنی است. این کاهش فعالیت ممکن است باعث شدیدتر بودن بیماری در خانم‌های باردار شود. از سوی دیگر در همه افراد استرس باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و می‌تواند مانع عملکرد کافی و درست این سیستم دفاعی در برابر ویروس و عدم استفاده از ظرفیت کامل آن شود.
پس مدیریت و کنترل استرس به‌ویژه در خانم‌های باردار بسیار مهم است. راهکار‌هایی مثل پرهیز از مطالعه مکرر همه اخبار بخصوص در فضای مجازی و از طریق وبگاه‌های بی‌نام و نشان، توجه به تن آرامی (مراقبه)، ورزش‌های سبک بارداری، دوش آب گرم، استراحت کافی، مطالعه کتاب‌های خوب، صحبت با یک دوست، شنیدن موسیقی آرام‌بخش، انجام فعالیت‌های هنری و سایر فعالیت‌های مورد علاقه می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. همچنین کسب اطلاعات از منابع معتبر و مطرح‌کردن نگرانی‌ها با پزشک معالج بسیار کمک‌کننده است.
بر اساس آخرین یافته‌ها، احتمال ابتلای بارداران به کرونا به‌اندازه سایر افراد است؟
احتمال ابتلای بارداران به کرونا مثل افراد طبیعی یا کمی بیشتر از آنهاست. از آنجا که سیستم ایمنی مادر در حاملگی دستخوش تغییر می‌شود، احتمال دارد به فرم شدیدتر بیماری مبتلا شوند. پس در صورت بروز علائم خطر مثل تب، تنگی نفس، سرفه خشک و علائم آنفلوآنزا حتما باید به بیمارستان‌هایی که به‌عنوان مراکز معین کرونا معرفی شده و در عین حال بخش زنان دارند مراجعه کنند.
تاکنون انتقال ویروس از مادر به جنین از راه جفت مشاهده نشده است و احتمال انتقال پس از تولد از راه شیر هم وجود ندارد. اما احتمال انتقال مستقیم همچنان به قوت خود باقی است. به همین دلیل به مادران مبتلا به کرونا باید تمهیدات ویژه شیردهی و نگهداری از نوزاد را آموزش داد.
نشانه‌هایی که بارداران باید از حیث آلودگی به کرونا جدی بگیرند چیست؟
علائم ابتلا در زنان باردار مانند سایر افراد است. تب، تنگی نفس، سرفه خشک، نداشتن حس بویایی یا چشایی و علائم آنفلوانزا مثل بدن درد ممکن است نشانه بیماری باشد. در صورتی که حال عمومی باردار خوب است و علائمش خفیف است، مراجعه به مراکز درمانی نیاز نیست. اگر خانم باردار احتمال تماس با فرد مبتلا را داشته بهتر است خود را قرنطینه کند. اما اگر علائم شدید است باید به بیمارستان‌های معین کرونا در هر شهر مراجعه شود.
آیا در دوران شیردهی، نکات خاصی باید از سوی مادر مبتلا رعایت شود؟
در صورتی که مادری مبتلا به کرونا شده و کودکی داشته باشد که از وی مراقبت می‌کند یا به او شیر می‌دهد بهتر است همه اقدامات حفاظتی مثل پوشیدن دستکش و زدن ماسک و شستشوی مرتب دست‌ها را انجام دهد. در صورتی که مادر به‌تن‌هایی قادر به شیردهی نیست، می‌تواند از فرد دیگری به‌عنوان کمک استفاده کرد. این فرد هم باید همه نکات ایمنی را رعایت کند. بهتر است غیر از زمان شیردهی، مادر و نوزاد از هم جدا باشند و اگر امکان جداسازی نیست حداقل شش قدم بین مادر و نوزاد فاصله باشد و پرده‌ای هم بین آن‌ها قرار گیرد.