منظور از روش مستقیم این است که سرمایه گذار با افتتاح حساب نزد کارگزاری‌ها به صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش سهم کند. روش مستقیم به دلیل ماهیت نوسانی بورس نیاز به مهارت بالایی دارد؛ و همچنین نیازمند روحیه‌ای ریسک‌پذیر می‌باشد.
اما در روش غیرمستقیم، سرمایه گذار مدیریت سرمایه خویش را به افراد متخصص و باتجربه واگذار می‌کند. در حال حاضر دو روش رسمی «سبدگردانی اختصاصی»، «صندوق سرمایه گذاری مشترک» و «حساب‌های مشاوره‌ای» جهت مدیریت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار وجود دارد.
سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بورس می‌تواند با روش‌های زیر صورت پذیرد:
- سرمایه گذار خود به تحلیل بازار پرداخته و سهام مدنظر خود را انتخاب کند.
- با استفاده از مشاوره مالی سهام مدنظر خود را انتخاب کند.
- از راهنمایی کارگزار خود استفاده کند.
- سهام سبد‌های سرمایه گذاری را خریداری کند.
- برگه‌های مشاع صندوق‌های سرمایه گذاری تهیه کند.
- سهام با اختیار معامله بخرد.
- قرارداد سبدگردانی با شرکت‌های مشاوره به امضا برساند.
و…
برای شروع سرمایه گذاری به صورت مستقیم باید مراحل زیر را طی کنیم:
از کجا شروع کنیم؟
پس از کسب دانش لازم در ارتباط با نحوه خرید و فروش سهام برای سرمایه گذاری در بورس اولین قدم دریافت کد معاملاتی از کارگزاری‌هاست. هیچکس نمی‌تواند بدون مراجعه به کارگزاری رسمی و دریافت کد معاملاتی در بورس خرید و فروش سهام انجام دهد.
کارگزاری چیست؟
در گام اول بهتر است بدانید کارگزاران اشخاصی حقیقی یا حقوقی هستند که نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را در بازار بورس بازی می‌کنند. آن‌ها در این نقش وظیفه یافتن خریدار برای فروشنده و فروشنده برای خریدار را برعهده دارند. به عبارتی آن‌ها عامل تطابق عرضه و تقاضا هستند و به دو دسته خصوصی و دولتی تقسیم می‌شوند. خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی در بازار، فقط توسط کارگزاران رسمی سازمان بورس اوراق بهادار امکان پذیر است.
کدام کارگزاری مناسب من است؟
سرمایه گذاران دائمی و بزرگ بورس هر کدام با کارگزار معینی کار می‌کنند. به غیر از کارگزارانی که به تازگی مجوز مشاوره و سبدگردانی دریافت کرده اند، سایر کارگزاران اجازه ارائه مشاوره به سرمایه گذاران را دارند. اما نکته مهم این است که برای آن‌ها تفاوت نمی‌کند سرمایه گذار چه سهمی بخرد و بفروشد. آن‌ها تنها کارمزد خود را دریافت خواهندکرد. در نتیجه این سرمایه گذار است که باید با توجه به خواسته خود از بورس کارگزار خود را انتخاب کند.
قابلیت انجام سریع سفارش مشتری، داشتن اطلاعاتی مربوط و کافی، داشتن سیستم‌های داخلی مناسب و حجم سرمایه گذار از جمله مهم‌ترین معیار‌ها برای انتخاب کارگزار است.
در انتخاب کارگزار باید دقت کرد که برای چه مقدار سرمایه کار می‌کند و آیا سرمایه ما در حدی است که کارگزار آن را جدی بگیرد. اصولا کارگزاران به نسبت حجم سرمایه افراد، آن‌ها را در اولویت قرار می‌دهند. به فرض کارگزاری که اکثر مشتریانش دارای سرمایه‌های بیش از یک میلیارد ریال باشند، برای سرمایه گذار با سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال مناسب نیست.
معیار انتخاب کارگزار
- قابلیت انجام سریع سفارش مشتری
- زیرساخت‌های مناسب برای معاملات آنلاین
- داشتن اطلاعات مربوط و کافی جهت مشاوره
- داشتن سیستم‌های اطلاعاتی و کنترلی مناسب
و….
وظایف کارگزار
- انجام معامله
- اداره حساب سرمایه گذاری اشخصاص
- مشاوره و راهنمایی و معرفی شرکت برای پذیرش در بورس
و…
خرید و فروش سهم به سه روش حضوری، اینترنتی و آنلاین امکان پذیر است
خرید سهام به صورت حضوری
سرمایه گذار با ارائه مدرک شناسایی (اصل کارت ملی و شناسنامه) و فیش وجه واریزی به حساب کارگزاری به تکمیل فرم دستور خرید اقدام می‌کند. چنانچه کارگزار بتواند سفارش خرید را انجام دهد، بعد از انجام معامله، برگه سپرده سهام صادر می‌شود و سرمایه گذار می‌تواند با مراجعه به کارگزاری و ارائه رسید خرید، برگه سپرده را دریافت کند.
فروش سهام به صورت حضوری
سرمایه گذار با ارائه مدارک شناسایی، برگه سپرده سهم و تکمیل فرم درخواست فروش، می‌تواند برای فروش سهام خود اقدام کند. چنانچه شخصی بخواهد سهام خود را از طریق کارگزاری دیگری به غیر از کارگزاری خریدار به فروش برساند، باید فرم کارگزار ناظر را نیز تکمیل کند.
طبق قانون سهامدار اجازه دارد سهام خود را از هر کارگزاری بخرد، ما برای فروش آن تنها از طریق کارگزار ناظر خود می‌تواند اقدام کند. سه روز کاری بعد از فروش سهام، امکان واریز وجه حاصل از فروش به حساب سرمایه گذار وجود دارد.
ارسال سفارش به صورت اینترنتی
در این روش سرمایه گذار با ارائه مدارک هویتی، انعقاد قرارداد و دریافت نام کاربری و کلمه عبور، امکان دسترسی به ارسال سفارش اینترنتی را خواهدداشت. سرمایه گذار با دسترسی اینترنتی، قادر است فرم‌های در خواست خرید و فروش را به صورت اینترنتی تکمیل و برای کارگزاری ارسال کند. واریز وجه به حساب کارگزاری قبل از ارسال سفارش خرید و ارائه برگه سپرده سهام قبل از ارسال سفارش فروش الزامی است.
کارگزار پس از دریافت سفارش، صحت آن را بررسی و در صورت تایید، سفارش را جهت اجرا به سیستم معاملات ارسال می‌کند. سرمایه گذار در هر ساعت از شبانه روز می‌تواند دستور خرید و فروش اینترنتی خود را ارسال کند تا از طریق کارگزاری در ساعات معاملات اجرا شود.
معاملات آنلاین
در این روش سرمایه گذار جهت ارسال سفارش مستقیما به هسته معاملات متصل می‌شود. به منظور افتتاح حساب معاملات آنلاین، متقاضی آموزش‌های لازم را دریافت می‌کند و پس از اینکه صلاحیت ایشان توسط کارگزاری از طریق اخذ آزمون تایید شد، سرمایه گذرا با انعقاد قرارداد و دریافت نام کاربری و رمز عبور به سیستم معاملات آنلاین دسترسی می‌یابد. ارسال سفارش توسط سامانه معاملات آنلاین از ساعت ۸:۳۰ الی ۱۲:۳۰ امکان پذیر است.
نحوه سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس
دو روش مرسوم در بورس برای سرمایه گذاری غیرمستقیم خرید واحد‌های سرمایه گذاری و ایجاد سبد اختصاصی توسط شرکت‌های سرمایه گذاری است. در ادامه به توضیح صندوق‌های سرمایه گذاری و سبد اختصاصی می‌پردازیم.
صندوق سرمایه گذاری چیست؟
صندوق‌های سرمایه گذاری که عمدتا توسط کارگزاران رسمی بورس تاسیس می‌شود، زیر نظارت سازمان بورس و با مدیریت افراد متخصص، فعالیت کرده و وجوهی را که سرمایه گذاران در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند، در سبد متنوعی از سهام و سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کنند، بنابراین، بازده مناسب تری را نصیب سرمایه گذاران می‌کند و ریسک سرمایه گذاری در بورس را برای غیرحرفه‌ای ها، کاهش می‌دهند.
سبدگردانی چیست و چه مزایایی برای سرمایه گذاران دارد؟
سبدگردانی فرایندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه گذاری براساس خصوصیات، سطح ریسک پذیری و سرمایه هر سرمایه گذار، سبدی مناسب برای او تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.
مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از توان حرفه‌ای مدیر سبد و مشاوره‌های تیم مدیران سرمایه گذاری است. این مسئله باعث می‌شود که تمام تصمیمات گرفته شده با دقت و بررسی لازم روی گزارش‌های مالی و اخبار بازار سرمایه به انجام برسد و درواقع ارجحیت و تمایز سبدگردانی نسبت به سرمایه گذاری انفرادی یا از طریق سایر نهاد‌های بازار سرمایه در همین نکته نهفته است.
تفاوت سبدگردانی با سرمایه گذاری در صندوق چیست؟
همان طور که اشاره شد، در فرایند سبدگردانی برای هر یک از سرمایه گذاران، به صورت جداگانه سبدی تشکیل می‌شود که ترکیب آن با توجه به سطح ریسک پذیری سرمایه گذار تعیین و نظرات شخصی او در مورد سرمایه گذاری درنظر گرفته می‌شود. این یک تفاوت مهم در سبدگردانی است و سرمایه گذار در این حالت مالکیت مستقیم بر دارایی‌های سبد خود دارد، اما در صندوق‌ها این مالکیت مشاع است.
در برخی موارد این مسئله می‌تواند مزیت بسیار مهمی برای سرمایه گذاران باشد. از طرف دیگر، در صندوق ها، سرمایه گذار به صورت مستقیم اختیار اعمال نظر در ترکیب دارایی‌های صندوق را ندارد. از این پس، سبدگردانی ساختاری منسجم تر، دقیق‌تر و در عین حال منعطف‌تر و منصفانه‌تر با در نظر گرفتن خصوصیات فردی مشتری را به وی پیشنهاد می‌دهد. کارمزد‌ها و ساختار هزینه‌ای مناسب‌تر هم از دیگر مزایای سبدگردانی در قیاس با صندوق هاست.