راگانیوز- ˈیخچال کلینˈ یکی از بناهای خشتی دست ساز با اصول خاص معماری در دوره اسلامی بوده که در روستای کلین منطقه حسن آباد در قسمت جنوبی شهرستان ری واقع شده است.
در گذشته های دور که برق و یخچال نبود مردم از طبیعت برای استحصال یخ و آب سرد استفاده می کردند، اگر منطقه سردسیر بود که همیشه آب سرد در دسترس مردم قرار داشت ولی اگر منطقه دارای آب و هوای گرم بود تهیه یخ و آب سرد با استفاده از بناهای دست ساز و اصول خاص معماری انجام می شد.
آثار بجا مانده از آن دوران هم اکنون در مناطق مختلف کشور وجود دارد که برای گردشگران و باستان شناسان جالب است.
یخچال کلین یکی از این بناهای می باشد که در روستای کلین در شرق منطقه حسن آباد و در 35کیلومتری شهرری قرار دارد که از نظر فرهنگی و آثار و ابنیه تاریخی بسیار غنی است.
این بنا به شکل گنبدی مخروطی بوده که مصالح آن از خشت و آجر با پوشش از کاهگل و پی آن سنگی و به شکل مدور می باشد.
معماران برای ساخت این بنا ابتدا سردترین محل را در منطقه شناسایی کرده و مسیر بادهای سرد را مشخص و سپس اقدام به ساخت آن می کردند .
یخچال کلین دارای دودرب می باشد که یکی از این درب ها در مسیر بادهای سرد ساخته شده به نحوی که باد سرد وارد این بنا شده و پس از سرد کردن فضای داخلی بنا و ایجاد برودت در نتیجه یخ زدگی آب ، از در دیگر خارج می شد.
نحوه ایجاد یخ به این صورت بوده که در فصول سرد سال مانند ماه بهمن در فصل زمستان در قسمت تحتانی یخچال که در حدود 3 متر عمق داشته و دارای پوششی از ملات نفوذ ناپذیر بوده آب را بصورت لایه های 10 سانتی ریخته و پس از اینکه بر اثر سرمای شبانه یخ بسته یا اینکه از نظر زمانی این اجازه را می دادند که حالت یخ زدگی ایجاد شود ، سپس لایه بعدی را می ریختند و همان مرحله دوباره تکرار می شد تا ارتفاع یا قطر یخ به بیش از 5/2 متر می رسید .
پس از آن پوششی از حصیر یا هر چیز دیگر که شبیه به عایق عمل می کرد واز آب شدن یخ جلوگیری می کرد بر روی درب یخچال می انداختند و فردی که مسوول انجام این فرایند بود وظیفه مشخص و تعریف شده ای را بر عهده داشت.
در زمانی که فصل سرما به پایان می رسید در ماههای گرم سال یخ را به میزان عادلانه و به تناسب جمعیت خانوارها بین آنان تقسیم می کردند .
مردم در قبال این کار مبلغی مشخص به عنوان حق الزحمه به فرد مذکور می دادند که احتمالا به آن شخص ˈ میراب ˈ نیز می گفتند .
این تکنیک توسط مبتکرین ومعماران در دوره اسلامی ابداع شد در زمانی که هنوز برق اختراع نشده بود و جهانیان بصورت غیر طبیعی قادر به استفاده یخ نبودند و هیچ وسیله ای برای ساخت یخ وجود نداشت.
ایرانیان با استفاده از قوه فکری وذهنی خود توانسته بودند در فصل گرم سال از این نعمت الهی برخوردار شوند .