در برخی کشورها و مناطق، اصطلاح «زمین پاک» یا «مادر زمین» با اشاره به کره زمین، بیانگر وابستگی عمیق موجود میان تمامی افراد بشر، سایر گونه‌های موجودات زنده و زمینی است که همگی ما بر آن زندگی می‌کنیم. ماهیت اصلی روز جهانی زمین پاک، در برگیرندگی است، زیرا در ارزش‌های برگرفته از این کرة خاکی، همه مردمان را سهیم می‌سازد و در این کار، انسان‌ها و طبیعت را یک نظام همگون می بیند و رابطه درست ما با طبیعت را ضامن ادامه حیات می داند. همین مفهوم، زندگی متعادل ما انسان‌ها را در تعامل و هماهنگی با طبیعت وسعت می بخشد و یاری‌مان می‌دهد تا برای مشکلات زیست‌محیطی جهان امروز، راه حل‌هایی بیابیم..
زمین، یکی از شگفتی های آفرینش است..
با آغاز عصر ماشین و پیشرفت های صنعتی و علمی و رشد روزافزون علم گرایی، راه تسلط انسان بر آرزوی دیرینه اش، یعنی تسلط بر طبیعت تا اندازه زیادی هموار شد. اما خودخواهی ها و سودجویی های انسان، اندیشه سیطره و آگاهی بیشتر او از جهان اطرافش را به صحنه کارزاری نابرابر میان او و طبیعت تبدیل کرده است.
تقریباً چند دهه است که زنگ های خطر برای زمین به صدا درآمده است. روزی نیست که خبرها و گزارش هایی از سراسر جهان مخابره نشود و بیانگر نگرانی عمیق کارشناسان از تخریب محیط زیست و به خطر افتادن زندگی بر روی کره زمین نباشد. روز زمین پاک، «روز زمین» را شکرگزاری و جشنی می داند برای اینکه بیندیشیم و تعهدات خود را برای مراقبت و حفاظت از زمین، هر چه بهتر و بیشتر به اجرا درآوریم.
امروزه با پیشرفت هر چه بیشتر صنعت و فن آوری، زمین و زیست در آن با دشواری های روزافزونی روبه رو می شود. همراه باعصر محصولات الکترونیکی دیجیتال و روند سریع تغییرات در این حوزه، شرکت های تولیدکننده برای حفظ برتری تجاری خود و افزایش سودآوری، به تولید انواع کالاهای خوش آب و رنگ و روزآمد، با موادی شیک و پرزرق و برق و در عین حال شکننده، با بهره گیری از مواد ارزان قیمت روی آورده اند. بدین ترتیب، به رغم محصولات الکترونیکی دهه های پیشین که با عمری طولانی، قطعات یدکی و ضمانت تعمیر به مشتری همراه بودند، امروز، شاهد موجی از انواع کالاهای با عمر کمتر از شش ماه هستیم که به زودی از رده خارج و به زباله دانی انداخته می شوند. اما نکته حائز اهمیت این است که این کالاها دارای مقادیر فراوانی از انواع فلزهای سمی و مهلک نظیر سرب، کادمیوم، جیوه، کرومیوم و باریوم هستند که به دلیل فقدان قوانین مربوط به بازیافت این محصولات، عمدتاً روانه آب و خاک و طبیعت می شوند. لذا باید این زباله های عصر مدرن را بمب ساعتی در حال انفجار دنیای امروز دانست.
اهمیت زمین پاک در اسلام
در قرآن کریم، بارها از زمین، آفرینش آن، نقش های این نعمت بزرگ الهی و نعمت های پیدا و ناپیدای آن سخن به میان آمده است.
«اَللّهُ الّذی جَعَلَ لَکُمُ الاَرضَ قراراً؛ خداوند همان است که زمین را آسایشگاه شما قرار داد».
در قرآن، صفاتی چون پناهگاه، آسایشگاه و بستر، برای زمین آورده شده است و آنها را برای انسان، نعمت های بزرگ شمرده است.
امام علی علیه السلام در نگاهی بلند و سازنده، انسان را مأمور آباد کردن زمین دانسته و چنین فرموده است: «خداوند انسان را از بهشت به سوی زمین فرستاد تا با نسل خود آنجا را آباد کند».
نیز آن حضرت در بیانی شیوا و نگاهی ژرف و زیباشناسانه، زمین و نعمت های آن را چنین توصیف می کند: «پس زمین به وسیله باغ های زیبا، همگان را به سرور و شادی دعوت کرده. با لباس نازک گلبرگ ها که بر خود پوشیده، هر بیننده ای را به شگفتی واداشت و با زینت و زیوری که از گلوبند گل های گوناگون، فخرکنان، خود را آراست، هر بیننده را به وجد آورد که فرآورده های نباتی را، توشه و غذای انسان و روزی حیوانات قرار داد. در گوشه و کنار آن دره های عمیق آفرید و راه ها و نشانه ها برای آنان که بخواهند از جاده های وسیع آن عبور کنند تعیین کرد».
عمل پیامبر و دستورهای آن حضرت در جنگ ها برای پرهیز از تخریب محیط زیست به سپاهیان اسلام نیز حکایت از اهمیت حفظ محیط زیست در اسلام دارد و می تواند الگویی برای زمانه ما باشد.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حفظ محیط زیست، وظیفه همگانی شمرده شده و آن دسته از فعالیت های اقتصادی آلوده کننده و مخرب جبران ناپذیر محیط زیست، ممنوع اعلام شده است.