چرا مسیح و آرش با درآمد ۶۰۰میلیونی مالیات نمیدهند؟
روزنامه شهروند – مریم شکرانی: بازیگران و خواننده‌ها تافته جدا بافته مالیات در ایران هستند. براساس قانون تمام شهروندان ایرانی باید مالیات درآمدشان را بپردازند و در این بین تنها بازیگران، خوانندگان و اقشار فرهنگی از پرداخت مالیات معاف هستند.
جالب است که بدانید درآمد یک‌سال برخی خوانندگان پاپ وطنی معادل ۱۳۰سال کار کارمندان مشمول مالیات است و برخی چهره‌های مطرح تلویزیون و سینما در عرض یک‌سال پولی به اندازه ۳۶سال حقوق کارمندان مشمول مالیات درمی‌آورند.
با این حال طیبه سیاووشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به می‌گوید هربار که بحث گرفتن مالیات از هنرپیشه‌ها و خواننده‌ها می‌شود، بلوا به پا می‌کنند. البته غلامرضا سلامی، عضو شورای راهبردی نظام مالیاتی در وزارت اقتصاد به ما خبر می‌دهد که معافیت مالیاتی بازیگران و خواننده‌ها و برخی اقشار خاص به پایان خط رسیده و دولت درحال تدوین لایحه‌ای است که براساس آن نهتنها فعالیت‌های سوداگرانه مانند دلالی سکه و ارز یا زمین و مسکن مشمول مالیات می‌شود، بلکه فرار‌های مالیاتی هم به حداقل می‌رسد.
درآمد ماهانه خوانندگان مطرح پاپ چقدر است؟
بلیت کنسرت خواننده‌هایی مانند ماکان بند، آرش و مسیح و بهنام بانی درحال حاضر بین ۶۰ تا ۱۲۰هزار تومان برای هر صندلی تعیین شده است. اگر میانگین این رقم را ۹۰هزار تومان در نظر بگیریم هر شب کنسرت خواننده‌های پاپ پرطرفدار چیزی حدود ۲۰۰میلیون تومان فروش دارد. سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی ۲هزار و ۱۰۰ صندلی دارد که معمولا تمام صندلی‌های کنسرت خواننده‌های محبوب به فروش می‌رسد. با در نظر گرفتن متوسط ۹۰هزار تومانی قیمت بلیت کنسرت این خوانندگان آن‌ها در عرض یک شب چیزی حدود ۱۹۰میلیون تومان درآمد دارند.
نگاهی به برنامه کنسرت‌های آرش و مسیح در ۴ ماه گذشته یعنی اردیبهشت، خرداد، تیر و مرداد نشان می‌دهد که این خوانندگان در شهر‌های مختلف ایران ۲۴ شب کنسرت برگزار کرده‌اند. اگر در بدبینانه‌ترین حالت ممکن میزان فروش بلیت‌های کنسرت این خواننده را حدود نصف درآمد آن‌ها در تهران یعنی ۱۰۰میلیون تومان در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که این دو برادر در ۴ ماه گذشته چیزی حدود ۲میلیارد و ۴۰۰میلیون تومان درآمد داشته‌اند. به عبارتی آن‌ها ماهانه حدود ۶۰۰میلیون تومان درآمد به جیب زده‌اند، اما براساس قوانین آن‌ها معاف از پرداخت مالیات هستند!
البته بگذریم که برخی مانند مهران مدیری نرخ بلیت کنسرت‌شان حاشیه‌ساز می‌شود و گفته می‌شود نرخ بلیت VIP کنسرت این بازیگر حتی از قیمت بلیت کنسرت برخی خوانندگان بین‌المللی هم بالاتر بوده است.
بازیگران برای افشای دستمزدهایشان مقاومت می‌کنند
بازیگران هم از این داستان مستثنی نیستند و البته آن‌ها به هیچ عنوان زیر بار شفاف کردن دستمزدهایشان نمی‌روند. رامبد جوان، مجری برنامه خندوانه در تلویزیون اعلام کرده بود که دستمزد او برای هر شب اجرای این برنامه از ۳ تا ۵میلیون تومان شروع شده و در ادامه رقم دریافتی او افزایش داشته است.
شوی تلویزیونی خندوانه در طول‌سال هر شب از شبکه نسیم پخش شده است. اگر بخواهیم ایام تعطیل و سوگواری را در مجموع دو ماه در نظر بگیریم و دستمزد این مجری و بازیگر را همان دست پایین ۳میلیون تومان حساب کنیم، رامبد جوان در یک‌سال احتمالا چند صد میلیون تومان درآمد داشته است. با این حال رامبد جوان و دیگر همکاران او هم از پرداخت مالیات معافند.
فوتبالیست‌ها: ما مالیات می‌دهیم باشگاه تحویل نمی‌دهد!
در این میان رقم قرارداد فوتبالیست‌ها هم غیرشفاف است. هرچند برخی اسناد منتشر شده نشان می‌دهد که برخی مربیان فوتبال برای دو‌سال کار ۴میلیارد تومان قرارداد بسته‌اند و رقم قرارداد برخی بازیکنان تا ۶میلیارد تومان هم می‌رسد.
با این حال غلامحسین دوانی، عضو انجمن حسابداران خبره و کارشناس مالیات به شهروندآنلاین می‌گوید که فوتبالیست‌ها از پرداخت مالیات معاف نیستند. او ادامه می‌دهد: «براساس ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم، تبصره ششم باشگاه‌های ورزشی در صورتی که از فعالیت‌های ورزشی مانند نقل و انتقال بازیکنان یا فروش بلیت بازی‌ها درآمدی داشته باشند، آن درآمد‌ها از پرداخت مالیات معاف است، اما اگر آن‌ها فعالیت‌های اقتصادی مانند تبلیغ روی لباس یا فروش لوازم ورزشی و … داشته باشند، باید مالیات آن را پرداخت کنند.»
جالب است که بدانید برخی فوتبالیست‌ها مدعی هستند که باشگاه‌ها از قراردادشان مالیات کسر می‌کنند، اما آن‌ها این مالیات را نمی‌پردازند. این کارشناس مالیات درباره این ادعا می‌گوید: «اگر فوتبالیست‌ها راست می‌گویند موضوع را به سازمان امور مالیاتی اعلام تا با باشگاه‌ها تسویه حساب کنند.»
نیمی از پزشکان تهرانی مالیات‌گریزند
پزشکان از دیگر اصناف پر حاشیه مالیات هستند و بار‌ها سازمان امور مالیاتی درباره طفره رفتن این قشر از پرداخت مالیات گفته است. ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران به مهر گفته: «تنها ۱۰درصد پزشکان دستمزد‌های بالایی دارند و ۵۰ تا ۶۰درصد پزشکان وضع مالی آنچنان خوبی ندارند و مجبورند شب‌ها در بیمارستان‌ها کشیک باشند!» او درباره میزان درآمد پزشکانی که درآمد بالایی دارند، گفته: «آن‌ها بین ۵۰ تا ۸۰میلیون تومان در ماه درآمد دارند.»
طیبه سیاوشی، نماینده مجلس: از نظر من هم منطقی نیست که کارمندی با درآمد ۲میلیون و ۷۵۰هزار تومان در ماه مالیات بدهد، اما خواننده‌ای با درآمد ۶۰۰میلیون تومان و یک‌میلیارد تومان در ماه مالیات ندهد.
با این وجود محمدرضا نوری، رئیس امور مالیاتی تهران به پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان امور مالیاتی گفته است که تقریبا نیمی از پزشکان تهران اظهارنامه مالیاتی پر کرده و البته همین تعداد هم به‌طور میانگین تنها ۵میلیون تومان در‌سال مالیات پرداخته‌اند. این درحالی است که رقم واقعی مالیات آن‌ها ۷۶میلیون تومان بوده است. با این حساب اگر نیمی از پزشکان تهرانی را کنار بگذاریم، پزشکانی هم که مالیات داده‌اند، تنها حدود ۴درصد از مالیات واقعی‌شان را پرداخت کرده‌اند.
خواننده شو، ۱۳۰سال حقوق بگیر!
بر اساس قوانین مالیاتی، در سال ۹۸ هر کارمند و کارگر با درآمد بیش از ۲میلیون و ۷۵۰هزار تومان در ماه یا ۲۷میلیون و ۵۰۰هزار تومان در سال موظف به پرداخت مالیات است. درآمد خواننده‌های پاپ وطنی مانند آرش و مسیح در ماه به ۶۰۰میلیون تومان می‌رسد. اگر نخواهیم این رقم را در طول سال ثابت بگیریم و فرض کنیم آن‌ها ۳۰۰میلیون تومان در ماه کار می‌کنند، درآمد یک‌سال آن‌ها به ۳میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان می‌رسد.
در واقع درآمد یک‌سال خواننده‌های پاپ معروف معادل ۱۳۰سال کار یک کارمند مشمول مالیات است. همچنین اگر یک بازیگر معروف در سال یک‌میلیارد تومان درآمد داشته باشد، درواقع درآمد یک‌سال او هم تقریبا به اندازه ۳۶سال کار یک کارمند مشمول مالیات است.
اگر میانگین دریافتی پزشکان با درآمد بالا را مطابق با اظهارنظر روسای صنفی‌شان چیزی حدود ۶۵میلیون تومان در ماه در نظر بگیریم، آن‌ها در سال ۷۸۰میلیون تومان به دست می‌آورند که این رقم معادل ۲۸سال کار یک کارمند مشمول مالیات است.
اسم مالیات که می‌آید، هنرمندان بلوا می‌کنند
«ما گفتیم مالیات بدهند، اما خواننده‌ها و هنرپیشه‌ها بلوا به پا کردند!» این جمله را طیبه سیاووشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم به شهروندآنلاین می‌گوید و تأکید می‌کند: «از نظر من هم منطقی نیست که کارمندی با درآمد ۲میلیون و ۷۵۰هزار تومان در ماه مالیات بدهد، اما خواننده‌ای با درآمد ۶۰۰میلیون تومان و یک‌میلیارد تومان در ماه مالیات ندهد.»
او ادامه می‌دهد: «این موضوع بار‌ها در کمیسیون اقتصادی و کمیسیون فرهنگی مجلس مطرح و بررسی شده است و براساس قانون تازه‌ای که وضع کردیم، بنا شد خوانندگان ۱۰درصد از بهای فروش کنسرت‌شان را به خزانه دولت برگردانند تا این مبلغ برای ساخت اماکن فرهنگی و تفریحی در مناطق محروم هزینه شود، اما نمی‌دانم این قانون اجرا می‌شود یا نه؟»
فرمول محاسبه مالیات پزشکان و فوتبالیست‌ها
آیا مالیات پزشکان و فوتبالیست‌ها از فرمول مالیات کارمندان و کارگران تبعیت می‌کند؟ این پرسش را با محسن ابراهیمی، معاون حسابرسی اداره مالیات تهران در میان گذاشتیم و او به شهروندآنلاین توضیح داد: «پزشکان، فوتبالیست‌ها و سایر اصناف و مشاغل تقریبا از همان فرمول مالیاتی تبعیت می‌کنند. در صورتی که میزان درآمد ماهانه‌شان کمتر از ۲میلیون و ۱۵۰هزار تومان در ماه باشد، معاف از مالیات هستند و سایر افراد با درآمد‌های بالاتر باید مالیات درآمدشان را بپردازند.»
ریشه این معافیت به قانون مصوب سال ۶۶ و اصلاحیه سال ۸۰ برمی‌گردد. در آن سال‌ها فعالان رشته‌های فرهنگی و هنری مانند ناشران یا نقاشان اعلام کردند که این مشاغل طرفداری ندارد و کسی در ایران کتاب نمی‌خواند یا تابلوی نقاشی نمی‌خرد، بنابراین برای توسعه مشاغل در این رشته‌ها تصمیم گرفته شد که درآمد آن‌ها معاف از پرداخت مالیات باشد.
چرا بازیگران و خواننده‌ها معاف شدند؟
در این میان، اما فعالان رشته‌های فرهنگی و هنری تافته‌های جدا بافته مالیات هستند. براساس ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم، فعالان فرهنگی و هنری در صورتی که برای فعالیت‌شان از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز داشته باشند از پرداخت مالیات معاف هستند البته مشروط بر این‌که اظهارنامه مالیاتی پر کنند. محسن ابراهیمی، معاون حسابرسی اداره مالیات تهران درباره علت معافیت مالیاتی هنرمندان و فعالان عرصه‌های فرهنگی هم توضیح می‌دهد:
«ریشه این معافیت به قانون مصوب سال ۶۶ و اصلاحیه سال ۸۰ برمی‌گردد. در آن سال‌ها فعالان رشته‌های فرهنگی و هنری مانند ناشران یا نقاشان اعلام کردند که این مشاغل طرفداری ندارد و کسی در ایران کتاب نمی‌خواند یا تابلوی نقاشی نمی‌خرد، بنابراین برای توسعه مشاغل در این رشته‌ها تصمیم گرفته شد که درآمد آن‌ها معاف از پرداخت مالیات باشد.»
او ادامه می‌دهد: «هنرپیشه‌های سینما هم با این توجیه که صنعت سینما زیانده است و ممکن است بازیگری ۱۰۰میلیون تومان در سال درآمد داشته باشد، اما چهار سال یا بیشتر بیکار باشد، تلاش کردند به جرگه مشاغل معاف از مالیات بپیوندند، اما این قانون نقص دارد و سازمان امور مالیاتی به دنبال اصلاح این قانون است، زیرا درآمد مقطعی برخی بازیگران یا خوانندگان معادل سال‌ها کار کارگران و کارمندانی است که مالیات می‌پردازند.»
عرصه برای فرار مالیاتی تنگ‌تر شد
فرار‌های مالیاتی چگونه انجام می‌شود؟ غلامرضا سلامی، عضو شورای راهبردی مالیات وزارت اقتصاد در پاسخ به این سوال به ما می‌گوید: «ما بانک اطلاعاتی شفافی از میزان درآمد و هزینه‌کرد افراد نداریم و همین مسأله موجب فرار‌های مالیاتی می‌شود. با این‌حال، گام‌های خوبی برای شفاف‌سازی درآمد‌های افراد برداشته شده است؛ به‌عنوان مثال از سال ۹۵ به این طرف، بانک‌ها موظفند که اطلاعات حساب مشتریان‌شان را بدون تشریفات قضائی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند یا قانون اصلاح چک و ممنوعیت پشت‌نویسی چک کمک بزرگی در این زمینه است.»
او ادامه می‌دهد: «تا پیش از این، چک بار‌ها پشت‌نویسی می‌شد و دست به دست می‌چرخید و دقیقا مشخص نبود دریافت‌کننده مبلغ چک چه کسی است؟ اما در حال حاضر دریافت‌کنندگان وجوه مالی مشخص هستند و این تشخیص، دریافتی افراد را برای سازمان امور مالیاتی راحت‌تر می‌کند.»
ممکن است استعلام درآمد و هزینه یک فرد ۱۰میلیون تومان خرج بردارد و درنهایت مالیات او فقط ۲میلیون تومان تمام شود.
دردسر‌های کشف فرار مالیاتی در ایران
محسن ابراهیمی، معاون حسابرسی اداره مالیات تهران درباره دشواری‌های شناسایی فراریان مالیات در ایران توضیح می‌دهد و به شهروندآنلاین می‌گوید: «در کشور‌های پیشرفته وضع درآمد خالص افراد آن‌قدر شفاف است که حتی اطلاعات خرید و هزینه شهروندان ثبت می‌شود و به صورت مکانیزه از درآمدشان کسر و نتیجه برای ادارات مالیات ارسال می‌شود، اما در ایران نهتنها وضع درآمد افراد شفاف نیست بلکه اطلاعات هزینه و مخارج افراد نیز به دشواری قابلیت استعلام دارد. به جز این، سازمان امور مالیاتی ناچار است به تنهایی تک‌تک این اطلاعات را استخراج و به صورت دستی محاسبه کند تا بتواند به برآوردی غیر دقیق از مالیات افراد برسد.»
او ادامه می‌دهد: «این استعلام‌ها گاهی هزینه سنگینی برای سازمان امور مالیاتی دارد و انجام آن به صرفه نیست. به‌عنوان مثال ممکن است استعلام درآمد و هزینه یک فرد ۱۰میلیون تومان خرج بردارد، درنهایت مالیات آن تنها ۲میلیون تومان تمام شود. واضح است که کشف این دسته از فراریان مالیات برای سازمان امور مالیاتی صرفه اقتصادی و توجیه عقلانی ندارد.» ابراهیمی همچنین تاکید کرد که بر اساس ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم، اکنون اطلاعات مشمولان مالیات به صورت مکانیزه به سازمان می‌رسد و این فرآیند به صورت جدی در حال تکمیل است به طوری که مالیات اغلب مشاغل مانند پزشکان به طور دقیق از مستندات به دست آمده محاسبه می‌شود.
مالیات ایرانی‌ها تنها به اندازه نصف حقوق کارمندان
فرار‌های مالیاتی در ایران موجب شده است که ایران به درآمد‌های نفتی وابسته بماند و پول فروش نفت که باید خرج توسعه کشور شود، به صورت عمده برای خورد و خوراک، وسایل مصرفی و پرداخت حقوق مردم هزینه شود. امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی با اشاره به درآمد‌های ناچیز حاصل از مالیات گفته است که همه درآمد‌های مالیاتی ایران به اندازه نصف پولی است که به‌عنوان حقوق به کارمندان پرداخت می‌شود.
البته وضع درآمد‌های مالیاتی ایران وخیم‌تر از این حرف‌هاست و بنا به تازه‌ترین گزارش صندوق جهانی پول، مالیات در ایران تنها ۵درصد تولید ناخالص ایران را تشکیل می‌دهد. این درحالی است که در کشور‌های پیشرفته سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی به ۶۰درصد می‌رسد.
