همه چیز در مورد فیزیوتراپی و توانبخشی
قطعا تابه‌حال اسم فیزیوتراپی به گوشتان خورده است. البته اگر ورزشکار باشید حتما حداقل یک بار فیزیوتراپی را تجربه کرده‌اید.
فیزیوتراپی و توانبخشی همانطور که از اسمش پیداست عملی است که توانایی حرکت و انعطاف را به بدن بازمی‌گرداند. هر کسی در طول زندگی خود ممکن است به دلایل مختلفی مثل مصدومیت‌های ورزشی، تصادف، بیماری و … دچار آسیب‌هایی در بدن شود و توانایی و دامنه‌ی حرکتش کاهش پیدا کند. اینجاست که فیزیوتراپی وارد عمل می‌شود و با روش‌های خاص خود توانایی عملکرد‌های فیزیکی بدن را بازمی‌گرداند.
کاربرد‌های فیزیوتراپی و توانبخشی در طب فیزیکی
در یک جلسه‌ی فیزیوتراپی چه کاری انجام می‌شود؟
اقدامات هر جلسه فیزیوتراپی با توجه به نوع مشکل بیمار و تشخیص پزشک متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی اقداماتی که در جلسات فیزیوتراپی انجام می‌شود به شرح زیر است:
- فیزیوتراپیست ابتدا شرایط و نیاز‌های خاص بیمار را ارزیابی می‌کند.
- سپس اقدامات و ورزش‌های لازم را روی بیمار انجام می‌دهد.
- در آخر هم متخصص فیزیوتراپی، برنامه‌های ورزشی و تغذیه‌ای را با توجه به سن و سبک زندگی و نوع مصدومیت بیمار تجویز می‌کند.
انواع روش‌های فیزیوتراپی و توانبخشی
فیزیوتراپی با گرمادرمانی
گرم کردن بدن به افزایش گردش خون در قسمت آسیب‌دیده کمک می‌کند و باعث بهبود درد در ناحیه می‌شود. همچنین از گرمادرمانی در فیزیوتراپی برای رفع کشیدگی‌ها و گرفتگی‌های بافت‌های نرم هم استفاده می‌کنند.
گرمادرمانی روش‌های مختلفی دارد که بنا به تشخیص پزشک انجام می‌شود:
- بسته‌های گرم (هات پک)
- حمام واکس پارافین
- گرمای مادون قرمز
- اولتراسوند
- دیاترمی
فیزیوتراپی با سرمادرمانی یا کرایوتراپی
از سرمادرمانی در مواقعی استفاده می‌شود که فرد دچار آسیب‌های حاد فوری شده باشد. این روش معمولا برای مصدومیت‌های ورزشی کاربرد دارد. از اقدامات سرمادرمانی می‌توان به گذاشتن کیسه‌ی یخ و ماساژ با یخ اشاره کرد.
فیزیوتراپی با درمان دستی
متخصصین طب فیزیکی و فیزیوتراپی آموزش‌های لازم برای ماساژ و درمان درد‌های بدن با دست را گذرانده‌اند و با تجربه‌ی کافی و روش‌های مختلف به درمان بیمار می‌پردازند. کایروپراکتیک یکی از همین روش‌هاست.
- تکنیک‌های دستی فیزیوتراپی شامل موارد زیر است:
- تکنیک‌های موبیلیزیشن (حرکت دادن آرام) مفاصل
- مانیپولیشن (دست‌ورزی) مفصل (مقاله درمان دستی)
- تراکشن (کشش)
- موبیلیزیشن (حرکت دادن) با تجهیزات مخصوص فیزیوتراپی (PIM)
- تکنیک‌های با حداقل انرژی (MET)
- تکنیک‌های نورودینامیکی
ماساژ و تکنیک‌های اختصاصی بافت‌های نرم نیز ممکن است بخشی از برنامه درمانی فیزیوتراپی شما باشد که با هدف آرامسازی کشیدگی عضلات، تسکین درد و کاهش ورم انجام می‌شود.
فیزیوتراپی با لیزر یا لیزرتراپی
در زمان انجام این روش، دستگاه لیزر، مقدار زمان مشخصی در کنار بدن یا به‌طور مستقیم روی بدن بیمار قرار داده می‌شود. اگر مستقیماً روی بدن بیمار قرار گیرد ورقه‌ای کوچک برای ایجاد فاصله‌ای در حدود دو میلی‌متر بین لیزر و سطح پوست گذاشته می‌شود.
در طول لیزر درمانی، نور لیزر با طول‌موج خاصی به ناحیه‌ی موردنظر تابانده شده و ضربه می‌زند. میزان و دوز درمان ازجمله مدت زمان تابش نور لیزر، نرخ پالس و طول‌موج، دستورالعمل‌های بالینی مهمی است که توسط سازنده‌ی لیزر مشخص می‌گردد. بسیاری از افراد درمان شده با این روش، -طبق گفته‌ی خودشان- هیچ احساسی در طول درمان نداشته‌اند.
پیش از به‌کارگیری لیزر، پوست ناحیه موردنظر تمیز و تراشیده می‌شود ضمن آن‌که، هم بیمار و هم پزشک باید عینک ایمنی به چشم داشته باشند تا از ورود نور لیزر به چشم جلوگیری به عمل آید. درمان با لیزر معالجه و درمان است، نه تسکین موقت یا سرپوش‌گذاری بر بیماری، بنابراین نتایج آن نیز مادام‌العمر خواهد بود.
وظایف لیزرتراپی
- تقویت ساخت دوباره عصب محیطی پس از آسیب آن
- کاهش از بین رفتن سیستم اعصاب مرکزی
- تسریع تکثیر مویرگ‌های جدید که درواقع به‌نوعی به خون‌رسانی بافت صدمه‌دیده کمک و تغذیه آن را بیشتر می‌کند
- افزایش ساخت کلاژن، افزایش قدرت انعطاف‌پذیری.
فیزیوتراپی با روش TENS
این روش نوعی تسکین موقت درد است و از طریق تحریک‌ها عصب‌ها باعث کاهش درد در ناحیه‌ی موردنظر می‌شود. این روش به دو طریق قابل انجام است:
تحریک در سطح حسی: در این روش با استفاده از دستگاه TENS در روند انتقال پیام‌های عصبی منتقل کننده درد، اختلال ایجاد می‌شود و در واقع دروازه‌های انتقال درد بسته خواهند شد و فرد به صورت موقت، درد را احساس نمی‌کند.
تحریک در سطح حرکتی: در این حالت با استفاده از روش TENS مواد مسکن طبیعی در بدن آزاد می‌شود و باعث تسکین درد در فرد خواهد شد.
فیزیوتراپی با ورزش‌های خاص
فیزیوتراپی ورزشی یک شاخه تخصصی از فیزیوتراپی است که با آسیب‌ها و مصدومیت‌های شایع در ورزشکاران سر و کار دارد. فیزیوتراپی ورزشی به بهبود سریع‌تر آسیب‌های ورزش در قهرمانان کمک می‌کند و آموزش‌های لازم در زمینه‌ی نحوه پیشگیری از این آسیب‌ها را به آن‌ها ارائه می‌نماید. ورزش‌های فیزیوتراپی به دو نوع ورزش‌های تقویتی و ورزش‌هایی برای اصلاح دامنه‌ی حرکتی تقسیم می‌شوند.
ورزش‌های تقویتی یک بخش مهم از برنامه‌های فیزیوتراپی توانبخشی را تشکیل می‌دهد و هدف آن، آماده‌سازی شما جهت بازگشت به سطح عملکرد اولیه یا بالاترین سطح فعالیت فیزیکی بعد از یک بیماری یا مصدومیت جدی است.
ورزش‌های اصلاح دامنه حرکتی غالباً برای افزایش یا حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل شما و کاهش خشکی مفاصل تجویز می‌شود.
فیزیوتراپی با تیپینگ
گاهی اوقات فیزیوتراپیست‌ها از چسب‌ها و باند‌ها ونوار‌های مخصوص برای فیکس کردن ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌کنند که به آن روش تیپینگ گفته می‌شود.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی کیست؟
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی فردی است که به ارزیابی، تشخیص، درمان، پیشگیری و ارائه روش‌های توانبخشی به افراد دارای ناتوانی و معلولیت فیزیکی و شناختی در تمام سنین می‌پردازد.
این رشته دارای فوق تخصص در زمینه‌های زیر است:
- طب توانبخشی ورزش
- طب توانبخشی آسیب نخاع
- طب توانبخشی سکته مغزی
- درمان درد
- الکترودیاگنوز (نوار عصب و عضله و پتانسیل‌های بر انگیخته)
- طب توانبخشی اطفال
با توجه به اینکه این رشته با نواحی حساس بدن مثل نخاع و اعصاب سروکار دارد، باید توجه داشته باشید تا با اطلاعات کافی و پرس‌و‌جو‌های لازم بهترین کلینیک و متخصص را برای مشاوره انتخاب کنید تا خدایی نکرده از انجام این عمل پشیمان نشوید.
