پفک، اسکاچ، کیم، سامسونت و…؛ برندهایی که نام کالا شدند

بیشتر این‌ها نام برند‌های معروف جهانی هستند که از یک زمانی وارد کشور ما شدند و بعد از آن حتی اگر دیگر خودشان نبودند، ولی نام‌شان ماند و ظاهرا به این راحتی‌ها هم رفتنی نیست. البته بعضی از آن‌ها مثل کلینکس خیلی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و مردم از واژه دستمال کاغذی بیشتر استفاده می‌کنند، اما هنوز هم بعضی از قدیمی‌ها بنا به عادت از فروشنده، کلینکس می‌خواهند.

قدیم مثل این روز‌ها مردم با تنوع زیاد نام و نشان‌ها روبه‌رو نبودند و زنبیل خرید همسایه‌ها با اندکی تفاوت مثل هم بود. حتی لوازم خانگی و پوشاک هم مثل حالا نبود.

شاید همین عامل باعث شده بود تا برند‌های معروف آن زمان به نام کالا تبدیل شوند و مشتری‌ها برای خرید مثلا پودر لباس شویی با مارکی خاص از فروشنده یک تاید با نام همان مارک را می‌خواستند یا یک کیم با فلان مارک. در صورتی که خود کیم یا تاید، نام یک مارک بودند!

شاید جالب باشد بدانید هرکدام از این شرکت‌ها و کارخانه‌ها چه زمانی شروع به کار کردند و کی سر از ایران درآوردند. محصولاتی که انگار قرار نیست خاطره و نام‌شان از ذهن ما ایرانی‌ها پاک شود. در این پرونده، می‌خواهیم سری به گذشته‌ها بزنیم و سراغ تاریخچه این برند‌های معروف برویم.

ساندیس به جای آب میوه

بیشتر بچه‌های دهه شصتی ساک‌دستی‌هایی را که با بسته‌بندی ساندیس‌های مختلف درست می‌شد به خاطر دارند. انواع شکل‌های مختلف کنار هم می‌نشست و یک ساک‌دستی جالب را درست می‌کرد.

ساندیس آن‌قدر معروف شد که تا سال‌ها به هر نوع آب میوه و نوشیدنی گفته می‌شد، اما بسته‌بندی آن غیر از ساک‌دستی، کاربرد‌های دیگری هم داشت. بعضی از بچه‌های قدیم از آن به عنوان لیوانی تاشو استفاده می‌کردند. قسمت بالایی آن را می‌بریدند و به عنوان لیوان در جیب خود می‌گذاشتند.

خاطره مشترکی که احتمالاً همه ما با ساندیس داریم، مربوط به جمله «از این جا باز کنید» قسمت بالای بسته است. جایی که هیچ‌وقت با نی میانه خوبی نداشت و همه ما ترجیح می‌دادیم بسته را برعکس کنیم و با خیالی راحت از قسمت انتهایی آن استفاده کنیم! اما این نوستالژی کودکی ما از کجا آمده است؟

اولین آب میوه‌های صنعتی که در جهان به صورت فراوری‌شده روانه بازار شدند، در پوشش‌هایی آلومینیومی به رنگ نقره‌ای بودند که توسط شرکتی آلمانی به نام وایلد با نام تجاری کاپری‌سان به جهان معرفی شدند. این آب میوه‌ها در سال ۱۹۵۲ با این نام تجاری به ثبت رسیدند و فروش و توزیع آن‌ها از سال ۱۹۶۶ آغاز شد. آب میوه‌های صنعتی تولیدشده در آلمان با نام ساندیس به ایران راه پیدا کرد و تا سال‌ها بعد این آب میوه صنعتی تحت لیسانس شرکت مبدأ به کشور وارد می‌شد و هنوز هم می‌شود.

ریکا به جای مایع ظرف شویی

شرکت داروگر برای اولین بار مایع ظرف شویی با نام ریکا را وارد بازار ایران کرد. این مایع با ظرفی آبی‌رنگ و ساده چنان جا افتاد که از آن به بعد دیگر بیشتر مردم برای خرید مایع ظرف شویی با هر نام و برندی از اسم ریکا استفاده می‌کردند و مثلاً ریکای فلان شرکت را می‌خواستند.

البته این شرکت بنیان‌گذار مواد شوینده بسیاری است، ولی ریکا نام و جای خود را بین مردم بیشتر از بقیه باز کرده و حتی اگر یک مایع‌ظرف شویی ریکا هم در قفسه فروشگاه‌ها نباشد، باز هم نامش بر سر زبان‌هاست.

اسمارتیز به جای دراژه شکلاتی

دراژه‌های کوچک رنگی که همه ما آن‌ها را با نام «اسمارتیز» می‌شناسیم، نام برندی است که در سال ۱۳۴۴ توسط شرکت مینو به همراه شکلاتی با نام «کیت‌کت»، تحت لیسانس شرکت «راونتری مکینتاش» وارد ایران شد. کیت‌کت هم تا سال‌ها برندی معروف بود تا این‌که به نام دیگری تغییر کرد. حالا و این روزها، خیلی از ما این شکلات‌های کوچک را هنوز با نام اسمارتیز می‌شناسیم و آن‌ها را نوش جان می‌کنیم!

تاید به جای پودر شوینده

تاید نام برند تجاری پودر رخت‌شویی است که هم اکنون به شرکت «پروکتر اند گمبل» تعلق دارد. این نام تجاری برای اولین بار در سال ۱۹۴۶ معرفی شد و یک تاجر ایرانی در پاییز سال ۱۳۳۸ توانست پس از جلب رضایت شرکت هنکل آلمان، نمایندگی توزیع «تاید» را بگیرد و انحصار بازار پودر رخت‌شویی ایران را از آن خود کند.

از آن سال به بعد تاید به قفسه مغازه‌ها راه پیدا کرد و کم‌کم نامی شد که مردم برای تمامی پودر‌های رخت‌شویی ایران استفاده می‌کردند و هنوز هم بر سر زبان‌هاست.

نسکافه به جای قهوه فوری

قهوه فوری یا قهوه آماده یا پودر قهوه، یک نوشیدنی به دست آمده از دانه‌های قهوه به عمل آمده و فراوری شده است. قهوه فوری را به صورت تجاری با یکی از روش‌های خشک‌کردن انجمادی یا خشک کردن پاششی تولید می‌کنند که می‌توان با بازگرداندن رطوبت، آن را آماده مصرف کرد.

در برخی مناطق ایران، قهوه فوری را با نام نسکافه که نشانی تجاری برای نوعی قهوه فوری متعلق به شرکت نستله است، می‌شناسند. درباره تاریخچه قهوه فوری باید بدانید که این محصول در سال ۱۸۹۰ توسط دو جوان نیوزیلندی اختراع شد.

در سال ۱۹۳۸، شرکت نسکافه یک فرایند بسیار پیشرفته برای تولید قهوه فوری ارائه داد و این محصول را به تولید انبوه رساند. این روز‌ها مارک‌های زیادی از نام‌های مطرح و محبوب در تولید قهوه فوری در دنیا هستند، اما بسیاری از ایرانی‌ها، هنوز قهوه فوری را با نام نسکافه می‌شناسند.

کیم به جای بستنی

قدیمی‌ترین عکسی که از کیم دیده شده مربوط به کیم پاک است، زمانی که در بسته‌بندی‌های کاغذی و فقط پنج ریال به فروش می‌رسید. این نوع از بستنی که به احتمال زیاد برای اولین بار توسط شرکت پاک در ایران تولید شده، به سرعت در بین مردم محبوب شد و شرکت‌های دیگر هم از این نام و ظاهر استفاده کردند و کیم‌های متنوع و رنگارنگ به بازار آمد، اما نام همه آن‌ها کیم بود و بچه‌ها تا سال‌ها به انواع بستنی‌های چوبی و شرکتی، کیم می‌گفتند.

امروزه با تنوع زیاد شرکت‌ها و رقابت برای فروش بیشتر، مدل‌های مختلف بستنی به بازار آمده و هر کدام نام مخصوص به خودشان را دارند. از انواع سالار و مگنوم تا بستنی گز و سوهان، اما هنوز کیم از زبان خیلی‌ها نیفتاده است!

وایتکس به جای سفیده کننده

شرکت شیمیایی شمین برای اولین بار، محصولی را با نام وایتکس وارد ایران کرد. در سال ۱۳۴۲، این ماده سفید کننده برای اولین بار وارد ایران شد و پس از تست‌های آزمایشگاهی متوالی، موفق به تولید این محصول در سطح صنعتی شدیم و در همان زمان اولین ماده سفید کننده را با نام وایتکس در بازار عرضه کردیم.

از آن زمان تا حالا تمامی محصولات سفیده کننده که در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسد به نام وایتکس شناخته می‌شود و این نام در ذهن مردم ماندگار شده است.

اسکاچ به جای بافته ظرف شویی

اسکاچ هم از آن دسته محصولات است که برندشان نام کالا شده و بسیاری از ما نمی‌دانیم به جای اسکاچ باید از چه کلمه‌ای استفاده کنیم و قبل از ورود این کالا برای پاک‌کننده ظروف از چه واژه‌ای استفاده می‌کردیم.

همه ما برای خرید این پاک‌کننده از فروشنده یک اسکاچ می‌خواهیم و محال است یک نفر را پیدا کنید که وارد فروشگاهی شود و به فروشنده بگوید: «یک پاک کننده ظروف شویی لطفاً!» جالب است بدانید که شرکت «ابرک کالا» نماینده انحصاری کالایی به نام «اسکاچ برایت» در ایران در سال ۱۳۷۰ تاسیس شد و تاکنون به فعالیت خود در زمینه تولید انواع اسکاچ و سیم‌ظرف شویی ادامه می‌دهد.

اسکاچ برایت، اولین پاک کننده وارداتی در ایران بود به همین دلیل تمامی ایرانیان پاک کننده‌های خانگی را با نام اسکاچ می‌شناسند در صورتی که این نام، فقط به برند این محصول اشاره دارد.

پفک به جای اسنک پنیری

قبل از این‌که بعضی از شرکت‌ها تصمیم بگیرند روی بسته‌های تولیدی نام اسنک پنیری را به جای پفک بگذارند، ما و کارخانه‌ها به این ماده شور و پفی، پفک می‌گفتیم و فقط نام شرکت‌های تولید‌کننده و نوع طراحی و شکل پفک‌ها متفاوت بود.

البته حالا هم برای خرید، کسی از فروشنده اسنک پنیری نمی‌خواهد و همان نام پفک روی این خوراکی مانده است. اما این اسم از کجا آمده است؟ ظاهرا یک تاجر ایرانی در یکی از سفرهایش به خارج از کشور، مرتب در نمایشگاه‌ها و مغازه‌ها، نمونه اجناس مختلف را جمع‌آوری می‌کرده و می‌چشیده است.

در یکی از این امتحانات به محصولی برخورده که بعد‌ها در ایران با نام پفک نمکی به بازار عرضه شد. جنسی که این تاجر به آن برخورده بود محصول شرکت آمریکایی «بیاتریس فودز» بود. این تاجر در مصاحبه‌ای جالب در خصوص نام گذاری این محصول می‌گوید: «در دوران کودکی با مادرم به یک قنادی می‌رفتیم که شیرینی‌هایش را خیلی دوست داشتم.

آن‌ها یک شیرینی داشتند به نام پفک که خیلی مورد علاقه من بود. در این بین، محصولی که قرار بود تولید شود خیلی پف داشت و، چون محصول شوری بود، من تصمیم گرفتم که اسم آن را پفک نمکی بگذارم و با عجله زیاد این اسم را ثبت کردم» و این‌گونه پفک نمکی از اواخر دهه ۴۰ وارد ایران شد.

سامسونت به جای کیف اداری

برند «سامسونیت» که در ایران با عنوان «سامسونت» شناخته می‌شود، در ۱۹۱۰ پایه‌گذاری شد. این برند که اکنون محصولات متنوعی از چمدان بزرگ و کیف دستی را تولید می‌کند، در ابتدا به عنوان تولیدکننده صندوق فعالیت خود را آغاز کرد و با دیگر رقبا برای در اختیار گرفتن بازار چمدان‌های چوبی در آن دوران رقابت کرد.

سامسونیت در ۱۹۴۱ با تولید جنس تازه‌ای از چمدان، رشد قابل توجهی یافت و در ۱۹۶۵ چمدان‌های خاصی را طراحی و عرضه کرد که به بهترین محصولش تبدیل شد و شهرت جهانی یافت به طوری‌که اکنون به گونه‌ای از کیف‌های مردانه تولید شده توسط هر برند در ایران کیف سامسونت گفته می‌شود. اگر شما هم جزو دانش‌آموز‌های دهه ۶۰ و ۷۰ باشید، حتما یادتان هست که یکی از آرزو‌های بچه‌های آن زمان، داشتن یک کیف سامسونت بود!

لی به جای شلوار جین

جین به شلوار‌هایی گفته می‌شود که با پارچه «دنیم» دوخته شده باشند. «دنیم» نام نوعی پارچه کتان با بافت راه‌راه و ضخیم است که اگرچه همه‌گونه پوشاک با آن دوخته می‌شود، ولی این پارچه عمدتا برای دوخت شلوار به کار می‌رود. در ایران به شلوار «جین»، «لی» گفته می‌شود که در حقیقت «لی» نام یک نماد بازرگانی (برند Lee) است.

جالب است که بدانید نخستین سازندگان شلوار جین آبی، سه جوان آلمانی‌تبار در سال ۱۸۷۳ بودند، اما از سال ۱۹۵۰، این شلوار در میان نوجوانان جهان محبوبیت یافت و مورد استفاده قرار گرفت. این مارک خاص از شلوار که هنوز هم در ایران تا حد زیادی در فروشگاه‌های پوشاک و بین مردم به خصوص جوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد به همه شلوار‌های جین نسبت داده می‌شود در صورتی که فقط نام یک برند خاص است.

کلینکس به جای دستمال کاغذی

هنوز هم بعضی از افراد برای خرید دستمال کاغذی با نام‌های مختلف از واژه کلینکس استفاده می‌کنند، اما تاریخچه کلینکس چیست و از کجا آمده است؟ شرکت «کیمبرلی کلارک» یک شرکت تجاری است که عمدتا به تولید محصولات کاغذی می‌پردازد. از جمله محصولات آن می‌توان به دستمال کاغذی‌های کلینکس، محصولات بهداشتی، دستمال توالت، پوشک و خشک‌کننده اشاره کرد.

این شرکت در سال ۱۸۷۲ توسط چهار تاجر با سرمایه اولیه ۳۰ هزار دلار تاسیس شد و هشت سال بعد، عملکرد شرکت به نحوی بود که سهم هر یک از شرکا به ۴۰۰ هزار دلار رسید! به این ترتیب در سال ۱۸۸۹ و در راستای توسعه شرکت، کارخانه کاغذسازی بزرگی احداث شد.

محصول فوق برای نخستین بار در دوران جنگ جهانی اول برای زخم‌بندی و ماسک‌های گاز مورد بهره‌برداری قرار گرفت و پس از آن، کاربرد وسیعی در تهیه لباس‌های اتاق جراحی داشت. دستمال‌های کاغذی کلینکس در سال ۱۹۲۴ توسط این شرکت به عنوان پاک کننده آرایش به بازار عرضه شد که نسبت به حوله‌های پارچه‌ای که در گذشته خانم‌ها از آن استفاده می‌کردند، بسیار ارزان‌تر و لطیف‌تر بود.

جالب‌تر این‌که با وجود فروش بالای این محصول، این شرکت در اواخر دهه ۱۹۳۰ برای یافتن دلایل محبوبیت این برند، تحقیقات گسترده‌ای انجام داد. نتیجه این تحقیقات نشان داد که تعداد زیادی از مشتریان به دلیل قیمت پایین کلینکس از این محصول در دوران سرماخوردگی استفاده می‌کنند؛ بنابراین مورد مصرف این دستمال‌های کاغذی از پاک کننده لوازم آرایش به دستمال دست دور انداختنی تغییر یافت.

شعار تبلیغاتی آن نیز که «پاک‌کننده بهداشتی کلد کرم» بود به «دستمال دستی که می‌توانید دور بیندازید» تبدیل شد! حالا و هنوز در بسیاری از کشور‌های دنیا از کلینکس به جای دستمال کاغذی استفاده می‌کنند در صورتی که استفاده ما از این کلمه، بسیار کمتر از گذشته شده است.

منابع: سایت ایران کد، ویکی‌پدیا، تابناک، نوش آنلاین، اقتصادآنلاین، عصر ایران