سرماخوردگی شما ویروسی است یا باکتریایی؟

راگامگ – سهیل بالینی: ما بیشتر در فصل زمستان و اوایل بهار به سرماخوردگی مبتلا می‌شویم. این بیماری مسری با روابط ساده انسانی مثل دست دادن و روبوسی منتقل می‌شود. تشخیص عامل سرماخوردگی، ساده‌ترین راه درمان این بیماری است.

دو عامل مشخص برای ابتلا به سرماخوردگی وجود دارد. شایع‌ترین عامل، ویروس‌های متعدد آنفلوانزا هستند که معمولاً در یک زمان مشخص در جامعه نمایان می‌شوند و خیلی زود افراد مختلف را بیمار می‌کنند. عامل دوم باکتری‌ها هستند که در زمان‌هایی مختلف از سال، افرادی که از شرایط جسمی ضعیف‌تری برخوردار هستند را گرفتار می‌کنند.

تشخیص اینکه سرماخوردگی شما ویروسی است یا توسط یک باکتری خاص ایجاد شده با پزشک است. با این حال در ایران برای اغلب سرماخوردگی‌ها آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. مصرف سرانه آنتی‌بیوتیک در ایران از مجموع تمامی کشور‌های خاورمیانه بیشتر است. این مصرف بی رویه، مقاومت‌های زیادی را به آنتی‌بیوتیک‌های مشهور ایجاد کرده است.

متأسفانه آزمون سرماخوردگی در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های ایران انجام نمی‌شود و به ندرت نمونه‌گیری از بیمار صورت می‌گیرد. همین موضوع باعث شده تا در بسیاری از بیماری‌های ویروسی، درمان بی‌اثر آنتی‌بیوتیکی تجویز شود. دارویی‌ای که نه تنها تأثیری در درمان بیماری ندارد، بلکه بدن بیمار را در مقابله با ویروس تضعیف می‌کند.

با تمامی انتقاداتی که به روند درمان سرماخوردگی در ایران وارد است، همچنان بهترین راه تشخیص مراجعه به پزشک است. عدم درمان بعضی از عفونت‌های باکتریایی خاص مثل استرپتوکوک می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی شود. درمان آنتی‌بیوتیکی در زمان مناسب ساده‌ترین راه پیشگیری از مشکلات پس از ابتلا به این باکتری است.

عفونت‌های ویروسی

ویروس‌ها معمولاً افراد بیشتری را در مدت‌زمانی کم مبتلا می‌کنند. سرماخوردگی‌های ویروسی اغلب با تب بالا و سرفه‌های شدید همراه است. سوزش گلو و احساس ضعف نیز از علائمی است که اکثر بیماران را آزار می‌دهد.

درصورتی‌که به ویروس آنفلوانزا دچار شده باشید، درجه تب بالاتر خواهد بود و البته بدن درد زیادی را نیز تجربه خواهید کرد. آنفلوانزا اگر در ۲ روز اول تشخیص داده شود با دارو‌های آنتی وایرال قابل درمان است، در غیر این صورت تنها راه درمان ابتلا به این بیماری، صبر، مصرف مایعات و استفاده از دارو‌های مسکن مانند استامینوفن است.

از عوامل ساده تشخیص آنفلوانزا، تب بالای یک درجه و بهتر شدن حال بیمار با استراحت است. ویروس‌های مختلف آنفلوانزا ممکن است تا ۱۴ روز در بدن بیمار باقی بمانند. از سوی دیگر عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی می‌توانند خطرات زیادی را برای کودکان و سالمندان ایجاد کند. این گروه پرخطر معمولاً مدت زمان بیشتری را با این بیماری درگیر خواهند بود.

عفونت‌های باکتریایی

عفونت‌های باکتریایی معمولاً بیشتر از ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشند. تب با درجه بالا از نشانه‌های این بیماری نیست هرچند باید این موضوع را در نظر گرفت که عکس‌العمل بدن انسان ممکن است در شرایط مختلف.

باکتری‌ها ممکن است بعد از یک سرماخوردگی ساده کاملاً از بدن انسان بیرون نروند و ریه، گوش و یا حتی سینوس‌ها را درگیر کنند. درمان عفونت‌های سینوسی اغلب با آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. هرچند حساسیت‌ها، قارچ‌ها و در موارد بسیار معدود، ویروس‌هایی خاص می‌توانند از عوامل ایجادکننده سینوزیت باشند.

زمان از موضوعاتی است که در درمان عفونت‌های باکتریایی دستگاه تنفسی و گوش از ارزش بالایی برخوردار است. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باید در زمان مناسب و به صورت کامل انجام شود. بر خلاف باور‌های مرسوم، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و درمان در بازه‌های زمانی طولانی‌تر از درمان تزریقی مؤثرتر هستند. هرچند در موارد شدید، دوز‌های بالای آنتی‌بیوتیک تزریقی تجویز می‌شود.

عفونت‌های باکتریایی – ویروسی

در کشور‌های در حال توسعه مانند ایران، نوع خاصی از بیماری سرماخوردگی به تعدد رخ می‌دهد. این نوع عفونت اغلب با یک سرماخوردگی ویروسی ساده آغاز می‌شود و با ضعیف شدن بدن بیمار، عفونتی باکتریایی مانند سینوزیت یا عفونت گوش نیز به بیماری افزوده می‌شود. شاید یکی از دلایل تجویز بالای آنتی‌بیوتیک برای سرماخوردگی در ایران، میزان بالای ابتلا به عفونت‌های باکتریایی – ویروسی باشد.

درمان این عفونت‌ها شباهت زیادی به درمان عفونت‌های باکتریایی دارد. انواعی از آنتی‌بیوتیک و گاهی حتی ترکیب دو نوع آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت باکتریایی تجویز می‌شود و بخش ویروسی نیز به زمان سپرده می‌شود. مصرف آب و ویتامین‌ها می‌تواند به درمان بیماری‌های ویروسی دستگاه تنفسی کمک کند. با این حال در اغلب موارد باید صبر کرد تا بدن انسان ویروس را نابود کند.

علائم عجیب سرماخوردگی

بیشتر ما سرماخوردگی را با علائمی مانند سرفه، آب‌ریزش بینی، تب و خستگی می‌شناسیم، اما گاهی علائمی نگران‌کننده در هر دو نوع سرماخوردگی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. باکتری‌ها می‌توانند علاوه بر دستگاه تنفسی، دستگاه ادراری تناسلی و حتی دستگاه گوارش را نیز درگیر کنند. سوزش ادرار نشانه‌ای ساده است که باید بسیار جدی گرفته شود. از سوی دیگر درد معده و روده نیز در بعضی از سرماخوردگی‌ها قابل پیش‌بینی است.

درصورتی‌که که عفونت به سینوس رسیده باشد ممکن است شما احساس درد در جلوی سر و پیشانی را تجربه کنید. عفونت‌های گوش و سینوس می‌توانند منجر به علائم سرگیجه و عدم تعادل شوند. علائمی بسیار ناخوشایند و ترسناک که البته معمولاً به‌سرعت رفع می‌شوند.

درمان سرماخوردگی

همچنان بهترین راه برای درمان سرماخوردگی، پیروی از دستورات پزشک است. پیشنهاد می‌کنیم درصورتی‌که پزشک برای شما مصرف آنتی‌بیوتیک را مناسب دانست، دوره درمانی دارو را به طور کامل رعایت کنید. درصورتی‌که مصرف آنتی‌بیوتیک را مناسب نمی‌دانید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. همواره می‌توانید دلایل تجویز آنتی‌بیوتیک یا هر داروی دیگر را از پزشک خود بپرسید. فراموش نکنید در نقطه مقابل، مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک نه تنها بیماری شما را بهبود نخواهد بخشید، بلکه ممکن است شرایط و مدت زمان بیماری را نیز افزایش دهد.

علاوه بر مصرف دارو، استفاده زیاد از مایعات می‌تواند بهبود هر دو نوع سرماخوردگی را تسریع کند. ویتامین سی و انواع ویتامین ب. نیز در درمان سرماخوردگی مؤثر است. از روش‌های سنتی مانند بخور نیز می‌توانید استفاده کنید