فامیلی‌های عجیب، تغییر‌کرده و متفاوت چهره‌های ایرانی
اجباری شدن نام خانوادگی برای افراد در ایران (۱۳۱۳ ش)؛ این عنوانی است که در تقویم‌های غیررسمی می‌بینیم. این اتفاق دستمایه تدوین پرونده امروز شده که خمیرمایه‌اش را از سینما می‌گیرد.
فکر کردیم چطور می‌توان با فامیلی‌های سینمایی وارد بازی شد. با وحید سعیدی که ایده را پیشنهاد داده و مرجان فاطمی مشورت کردیم که حاصلش تقسیم‌بندی سوژه در ۱۰ مورد است: آن‌ها که تکراری هستند، آن‌ها که تغییر کرده‌اند، فامیلی‌هایی که کوتاه شده‌اند، فامیلی‌هایی که اسم هستند، آن‌ها که از شغل می‌آیند، آن‌ها که ریشه تاریخی دارند، آن‌ها که از مکانی خاص عاریت گرفته شده‌اند و …
این پرونده صرفاً برای سرگرمی تهیه شده و دنبال هدف دیگری نیست. پس بخوانید و لبخند بزنید. راستی شما از نام فامیلی‌تان راضی هستید یا دنبال تغییر آن می‌گردید؟
فامیلی‌هایی که تغییر کرده‌اند
امکان تغییر اسم خانوادگی همیشه وجود دارد. در میان سینمایی‌ها هم این اتفاق به وفوررخ داده است. البته تغییر نام هم زیاد شاهد بوده‌ایم که از آن به عنوان نام هنری یاد می‌شود.
مردها: احمد سعید حق پرست راد؛ این اسم کامل سعید راد، بازیگر باسابقه و خوش نقش سینمای ماست. او بهمن ۹۱ در گفتگو با روزنامه جام جم که ایسنا آن را بازنشر داده است، در پاسخ به این سؤال که اسم شما احمد حق پرست راد است، پس چرا به سعید راد معروف هستید؟ گفته بود: «بله! من در واقع سعید احمد حق پرست راد هستم! چون اسم برادرم حمید بود از همان بچگی من را سعید صدا می‌کردند و در شناسنامه اسمم احمد است.» سعید راد چند دهه است بازی می‌کند و به این اسم هنری شناخته می‌شود.
زن‌ها: در میان خانم‌ها با موارد زیادی مواجه می‌شویم که تغییر فامیلی داده یا فامیلی هنری برای خودشان انتخاب کرده‌اند: گلاب آدینه، با نام اصلی گلاب مستعان، فخری خوروش با نام اصلی فخری اسودی، شهلا ریاحی با نام اصلی قدرت‌الزمان وفادوست، مهین شهابی با نام اصلی معین نیک طبع، رقیه چهره آزاد با نام اصلی رقیه فخرالملوک توکلی، پروانه معصومی با نام اصلی سکینه کبودرآهنگی و بیتا فرهی با نام اصلی بیتا لهارخانی دینبلی. زنده‌یاد حمیده خیرآبادی از مواردی است که نامش را تغییر داد، نام او نادره بود.
مورد ویژه: جمشید هاشم‌پور مورد ویژه است، چون پیش از انقلاب با نام هنری آریا مشغول به فعالیت بود و تا سال‌ها بعد از انقلاب هم با این اسم بازی می‌کرد. او سال ۱۳۶۱ به دعوت مسعود کیمیایی برای بازی در فیلم «خط قرمز» دوباره به سینما بازگشت. هاشم‌پور ستاره سینمای ایران در دهه هفتاد بود. بازی او در نقش «زینال بندری» با سر تراشیده او را میان مردم مطرح کرد… گفته می‌شود بعد از مدتی او اجازه استفاده از نام هنری آریا را نداشت و حالا از فامیلی خودش یعنی هاشم‌پور بهره می‌برد.
نکته: شیرین بینا دراصل فامیلی‌اش صدق گویا است. می‌گویند برای اینکه با خواهرش نگین تداخل فامیلی پیدا نکند سراغ بینا رفته است. مهرشاد کارخانی کارگردان سینما در اصل فامیلی حمیدنژاد داشته. او برادر عزیزالله حمیدنژاد کارگردان سینما و تلویزیون است.
فامیلی‌هایی که مختصر شده‌اند
خیلی از فامیلی‌ها پسوند دارند. اکثر پسوند‌ها هم مربوط به محل زندگی می‌شود. منتهی در اطراف خودمان زیاد سراغ داریم که پسوند‌ها کاربرد ندارند جز در موارد خاص، مثل قراردادها، ثبت اسناد و … در بین سینمایی‌ها هم مواردی هست که نام‌شان برای سهولت در خوانش کوتاه شده.
کارگردان‌ها: زنده یاد علی حاتمی شاخص‌ترین کارگردانی است که نامش کوتاه شده. عنوان کامل او عباسعلی حاتمی عباسی است. در تیتراژ آثارش، اما او را به عنوان حاتمی می‌شناسیم. کمال تبریزی دیگر کارگردان شاخص سینمای ما است که فامیلی اش را کوتاه کرده. او یک عنوان را از ابتدای فامیلی‌اش برداشته. اصلش این است: کمال مصفای تبریزی. مجید مجیدی هم پسوند تالشی دارد، اما رسماً مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. سعید سهیلی هم دیگر کارگردانی است که یک عنوان پیش از فامیلی‌اش بوده، ولی از آن استفاده نمی‌کند: سعید مهراد سهیلی.
بازیگرها: مهدی هاشمی علاوه بر اینکه فامیلی‌اش جزو موارد فراگیر است، در دسته کوتاه شده‌ها هم قرار می‌گیرد. «قرمزی» پسوند این بازیگر شاخص سینما و تلویزیون کشورمان است که در ادامه آن را حذف کرده. آقای هاشمی پیشوند «میر» هم در ابتدای اسمش دارد: میرمهدی هاشمی قرمزی. رامبد جوان تبریزی؛ این اسم کامل مجری محبوب «خندوانه» است که در این برنامه بار‌ها آن را تکرار کرده و گفته از داشتن عنوان تبریز افتخار می‌کند. پژمان بازغی کیسمی عنوان کامل بازیگر و مجری محبوب «کودک شو» است.
فرزندان: داشتن پسوند و پیشوند در فامیلی برای فرزندان سینماگران یک امکان است تا از آن به عنوان اسم هنری‌شان بهره ببرند. سال پیش سینا مهراد که با سریال «پدر» به شهرت رسید، خیلی‌ها می‌پرسند چرا از فامیلی پدرش (سعید سهیلی) استفاده نکرده. بعداً کاشف به عمل آمد فامیلی‌شان این است: مهراد سهیلی.سینا هم از مهراد خالی استفاده کرده که به نظر او هنری‌تر است. برادرش ساعد، اما همان سهیلی را برداشته.
زهرا مصفا، عکاس مطرح سینما، دختر کمال تبریزی است. او هم بخش مصفا را از فامیلی پدر (کمال مصفای تبریزی) عاریت گرفته.
نکته: محبوبه بیات و حمیرا ریاضی دو بازیگر زن سینمای ما هستند که فامیلی‌شان کوتاه شده است. خانم بیات پسوند مختاری هم دارد. اسم کاملش این است: کلثوم بیات مختاری. خانم حمیرا ریاضی هم یک پیشوند پیش از ریاضی داشته؛ فامیلی کاملش این است: حمیرا حسنی ریاضی
فامیلی‌های پرتکرار
یکی از وجوه مشترک سینماگران، فامیلی آن‌ها است. در این میان طباطبایی، جعفری، هاشمی و گودرزی بیشترین تکرار را دارند. به دلیل فعالیت خانوادگی برخی سینمایی‌ها، دایره این بخش گسترده‌تر شده، اما از «خانواده» فراتر نرفته؛ مثل خانواده محترم شریفی‌نیا.
طباطبایی: بهنوش، لادن و طناز شاخص‌ترین بازیگرانی هستند که فامیلی شان طباطبایی است. بهنوش طباطبایی بعد از مدت‌ها کم‌کاری سال پیش در فیلم‌های «غلامرضا تختی» و «ماجرای نیمروز؛ رد خون» بازی کرد که اولی نوروز اکران شد و دومی مهرماه به سینما‌ها می‌آید. لادن از ایران رفته است و دیگر فعالیتی در سینما و تلویزیون ندارد. طناز فعال‌ترین طباطبایی است که از امروز فیلم جدید او یعنی «روسی» اکران عمومی می‌شود. او «طلا» را هم در نوبت نمایش دارد.
جعفری: بهناز، امیر و مجید شاخص‌ترین جعفری‌های سینما هستند. مجید جعفری چهره شناخته شده تئاتر است و در سینما فعالیت زیادی نداشته. «یک روز بخصوص» آخرین فیلمی است که با بازی او اکران عمومی شد. امیر و بهناز، اما جزو جعفری‌های شناخته شده سینما و تلویزیون هستند که سابقه تئاتری نیز دارند.
امیر چندی پیش «چهارانگشت» را روی پرده سینما‌ها داشت و به زودی «زیر نظر» او اکران می‌شود. از بهناز هم به تازگی «جاده قدیم» وارد شبکه نمایش خانگی شده است. به این جمع باید خانواده جعفری جوزانی را هم اضافه کرد: مسعود، فتح الله، نیما و سحر.
هاشمی: یکی از فامیلی‌های محبوب در کشور است که در سینما‌ها هم چهره‌های زیادی این فامیلی را دارند. شاخص‌ترین چهره مهدی هاشمی است. این بازیگر با یک چهره سیاسی هم شباهت نام و فامیل دارد. دختر او نورا هم یکی از هاشمی‌های دیگر سینما است که خب آن‌طور که پیش‌بینی می‌شد به شهرت نرسید. برادر مهدی یعنی ناصر هم از شاخص‌های خانوده هاشمی است. سید جواد هاشمی دیگر چهره مطرح است که عموماً او را به عنوان بازیگر می‌شناسند و مترصد ساخت فیلم جدید خود است. هدایت و بهمن هاشمی را هم فراموش نکنیم.
نکته: گودرزی و حسینی هم جزو فامیلی‌های پرتکرار سینما است. فاطمه، سروش و حمید گودرزی چهره‌های شاخص این فامیلی هستند. سروش به حاشیه رفته، اما فاطمه و حمید بازیگران پرکار سریال‌های تلویزیونی هستند. شهاب نام آورترین بازیگری است که فامیلی حسینی دارد. فرشته حسینی هم به تازگی وارد دنیای بازیگری شده.
فامیلی‌های هم‌خانواده یا شبیه هم
یک دسته فامیلی هستند که از حروف مشابه بهره می‌برند. اگر دو نفر در یک‌جا چنین شرایطی داشته باشند، بقیه مدت‌ها سردرگم می‌شوند! در سینما هم از این دست فامیلی‌ها داریم که از قضا مورد شوخی هم قرار گرفته‌اند.
عرب‌نیا و پورعرب: معروف‌ترین فامیلی موجود در سینما که خیلی وقت‌ها با هم اشتباه گرفته می‌شوند، مربوط است به آقایان ابوالفضل پورعرب و فریبرز عرب‌نیا. اشتراک در واژه «عرب» عامل اصلی ایجاد اشتباه توسط کسانی است که خیلی سینما را به شکل حرفه‌ای دنبال نمی‌کنند. وگرنه کیست که تفاوت این دو بازیگر شاخص سینمای ما را تشخیص ندهد؟ وجود چند اشتراک حرفی در اسم کوچک آن‌ها بر سخت شدن تشخیص‌شان توسط مخاطب هم بی‌تاثیر نیست. ابوالفضل پورعرب و فریبرز عرب‌نیا بار‌ها دستمایه شوخی‌هایی شده‌اند که بعضاً جذاب هم هستند. جمع حاتمی: علی حاتمی، ابراهیم حاتمی‌کیا، علی شاه‌حاتمی، لیلا و محمد حاتمی. ماشاءالله تعداد حاتمی‌های سینما زیاد است.
پس کسانی که اهل سینما نیستند، حق دارند گاهی گیج شوند که کدام، کدام است! زنده‌یاد علی حاتمی و دخترش لیلا معرف همه است؛ ابراهیم حاتمی‌کیا هم جزو کارگردان‌های مشهور است. شاه‌حاتمی در تلویزیون چندسریال خوب داشته که این شب‌ها «خوش رکاب» او بازپخش می‌شود. محمد حاتمی هم کارگردان تئاتر و بازیگر تلویزیون است و با حاتمی‌کیا در «آژانس شیشه‌ای» همکاری داشته.
کیمیایی و کیمیاوی: فقط یک حرف تفاوت دارند و طبیعی است که با هم اشتباه گرفته شوند! داریم از مسعود کیمیایی و پرویز کیمیاوی می‌گوییم. هر دو کارگردان‌های شاخص سینمای ما هستند. اولی، اما چهره‌ای است که میان عامه مخاطبان شهرت دارد، اما کیمیاوی را فقط پیگیران حرفه‌ای سینما می‌شناسند.
پرویز کیمیاوی همراه سهراب شهید ثالث و عباس کیارستمی از چهره‌های برجسته مینیمالیست در موج نوی سینمای ایران به‌شمار می‌آید. او برنده جایزه خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین برای فیلم «باغ سنگی» در سال ۱۹۷۶ است. فاطمه معتمدآریا و جمشید آریاهم تشابهاتی دارند.
نکته: سیدمهرداد ضیایی و مهرداد ضیایی فقط در یک پیشوند با هم تفاوت دارند. هر دو بازیگر هستند و نام آن‌ها را به فور در تیتراژ سریال‌های تلویزیونی می‌بینیم. این دو یک استثنا محسوب می‌شوند که هم اسمشان و هم فامیلی‌شان یکی است. یک سید نقطه تمایز آن‌ها را شکل می‌دهد.
فامیلی‌هایی که برگرفته از شغل هستند
یکی از مبنا‌های انتخاب فامیلی در کشور ما توجه به پیشه هر خانواده بوده است. در مناطق مختلف بسته به هر شغل شاهد فامیلی‌های متعدد هستیم که ریشه در یک حرف خاص دارد. مثل جوکار، گندمکار، شالیکار، رنگرز و …
پسونددار: برخی فامیلی‌ها هستند که پسوند دارند. غالب فامیلی‌ها «ی» نسبت با آن‌ها است و در میان سینماگران هم شاهد نمونه‌های فراوان هستیم. این اتفاق برای فامیلی‌هایی که از شغل می‌آیند هم رخ داد. شاخص‌ترین فامیلی‌های این دسته مهران مدیری، مریلا زارعی، نگار جواهریان و پگاه آهنگرانی هستند. درباره عطاران خوب است بدانیم که این اسم آن‌طور که در فرهنگنامه‌ها آمده یکی از هفت دروازه شهر بخارا است… پس با این حساب آقا رضا نسبتی با عطاری ندارد! دیگر رضای سینما یعنی رویگری، اما فامیلی‌اش مستقیماً از یک حرفه گرفته شده است.
تک‌سیلابی: حالا برویم سراغ آن‌ها که فامیلی‌شان پیشوند یا پسوند ندارد. مهم‌ترین نام این فهرست محمد علی کشاورز است. بازیگر صاحب نام سینما و تلویزیون از فامیلی‌ای بهره می‌برد که در کشور ما فراوانی دارد و خیلی‌ها آن را استفاده کرده‌اند. هادی مرزبان، نیما بانک، امید بنکدار و میترا حجار دیگر فامیلی‌هایی هستند که از شغل می‌آیند. غیر از بانک که پیشتر یک «ی» پسوند هم داشته بقیه این شغل‌ها از بین رفتند. به این جمع محمد علی باشه آهنگر را هم می‌توان اضافه کرد؛ با اغماض البته. اگر باز هم اغماض کنیم به داریوش کاردان هم می‌رسیم.
دو سیلابی: و، اما نوبت به فامیلی‌های دو سیلابی می‌رسد. علاوه بر خانواده کاسه‌ساز که شاخص‌ترین‌شان زنده‌یاد حبیب الله کاسه‌ساز است به مریم پالیزبان می‌رسیم. در تعریف این شغل این‌طور آمده: «باغبان، بستان‌بان، بوستان‌بان. نگاه‌دارنده فالیز. دهقان.» گفتیم دهقان یاد شقایق دهقان افتادیم که خب فامیلی‌اش تک سیلابی است و قاعدتاً باید در فهرست بالا می‌آمد! علیرضا بذر افشان کارگردان تلویزیون هم نامش از یک شغل می‌آید و دو سیلابی است.
نکته: در این جمع دو نام معتبر دیده می‌شود. محمدعلی کشاورز که یکی از پنج بازیگر نسل طلایی سینمای ما است. در کنار علی نصیریان و زنده‌یادان جمشید مشایخی، داود رشیدی و عزت‌الله انتظامی، مهران مدیری هم چهره شاخص این جمع است که محبوبیت او همچنان ادامه دارد.
فامیلی‌های برگرفته از تاریخ
برخی فامیلی‌ها از یک سلسله پادشاهی گرفته شده‌اند. به‌طور مشخص چهار سلسله هستند که نام آن‌ها را روی فامیلی برخی سینماگران می‌بینیم. بهرنگ علوی هم هست که برگرفته از نام حکومت اسلامی است.
تیموریان: در تعریف این سلسله این‌طور آمده: «تیموریان یا گورکانیان ایران (۷۷۱-۹۱۱ ه. ق.) (۱۳۷۰-۱۵۰۶ م.) دودمانی مغول‌تبار بودند. بنیانگذار این دودمان تیمور گورکانی بود که در آسیای میانه می‌زیست و سمرقند پایتختش بود.» رویا تیمویان بازیگر موفق و محبوب سینما شاخص‌ترین چهره‌ای است که فامیلی‌اش از این سلسله عاریت گرفته شده. یوسف تیموری هم دیگر بازیگری است که فامیلی‌اش از این سلسله می‌آید. تیموری بازیگری است که در عرصه کمدی به محبوبیت رسیده و عمده فعالیتش در حوزه طنز است.
افشاریان: در توضیح مختصر این سلسله می‌خوانیم: «افشاریان، نام دودمانی ایرانی (۱۱۶۳-۱۱۲۹ شمسی) و اعضای یک سلسله بودند که به مدت ۱۵ سال بر ایران فرمانروایی کردند. بنیانگذار این دودمان نادرشاه افشار بود. نادر شاه از ایل افشار بود که از ایل‌های ترکمان بودند.» مهناز افشار شاخص‌ترین چهره‌ای است که فامیلی‌اش را از این سلسله عاریت گرفته. او این روز‌ها در آلمان بسر می‌برد و همزمان فیلم «قسم» را روی پرده سینما‌ها دارد. مهشید افشارزاده را هم می‌توان در این دسته قرار داد. قاسم افشار خواننده هم چهره شاخص دیگر این دسته است.
صفاریان: «صفاریان دودمانی ایرانی بودند که بر بخش‌هایی از ایران، افغانستان، تاجیکستان و پاکستان کنونی حکومت می‌کردند. پایتخت ایشان شهر زرنگ بود و آنان را از نوادگان ساسانیان می‌دانستند که پس از حمله اعراب به سیستان مهاجرت کرده بودند.» این مطلب را مرور کردیم تا اطلاعات تاریخی‌مان تازه شود. سامان صفاری، بازیگر تازه مطرح شده به همراه برادر کارگردانش یعنی ابوالفضل در این دسته قرار می‌گیرند. سیاوش و فواد صفاریان پور، دو برادر دیگری هستند که فامیلی‌شان از یک سلسله تاریخی می‌آید. این دو از مجریان مشهور تلویزیون ما هستند.
نکته: زندیه هم سهم زیادی در فامیلی‌های رایج کشور دارد. در سینما امیرمحمد زند این فامیلی را یدک می‌کشد. یک هنرور به نام کریم خان زند هم در سینما سراغ داریم علی زند وکیلی دیگر چهره هنری شاخص است که می‌دانید به خوانندگی شهره است.
فامیلی‌هایی که اسم هستند
خیلی از فامیلی‌ها برگرفته از اسم خاص است که خب مصادیق‌اش را هم در جامعه و هم در سینما زیاد سراغ دارید. شاخص‌ترین مورد اصغر فرهادی که فامیلی‌اش برگرفته از فرهاد معروف است. در این بخش سروکارمان با فامیلی‌هایی است که یک اسم هستند؛ بدون هیچ پسوند و پیشوندی.
دوتایی‌ها: بهرام و وحید دو فامیلی هستند که روی دو نفر از چهره‌های سینمایی قرار دارد. پرویز بهرام، دوبلور باسابقه و توانای کشورمان شاخص‌ترین چهره‌ای است که فامیلی او برگرفته از یک شخصیت کهن است. پانته‌آ بهرام هم دیگر چهره شاخصی است که در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد. وجه اشتراک هردو نام کوچک‌شان است که همچون فامیلی‌شان تاریخی است. وحید هم دوبار کاربرد داشته: مینا و نادر. مینا وحید بازیگری است که در چند سال اخیر تبدیل به چهره‌ای مطرح شده. نادر وحید، نویسنده سینما و تلویزیون است.
تکی‌ها: به این جمع می‌توان تعداد زیادی بازیگر و کارگردان را اضافه کرد که فامیلی‌شان یک اسم است. معروف‌ترین‌شان شیلا خداداد که فامیلی‌اش از یک اسم بر گرفته شده. سیاوش طهمورث هم فامیلی‌اش از یک شخصیت کهن به عاریت گرفته شده. حسین شهاب، بازیگر فقید هم در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد، اما یک پسوند (منش) داشت منتهی کمتر کسی از آن باخبر بود. منوچهر آذر، حمیدرضا پگاه، شهرزاد عبدالمجید، فریبا کامران و فریال بهزاد هم دیگر کسانی‌اند که در این تعریف قرار می‌گیرند.
مورد خاص: در میان کسانی که فامیلی‌شان برگرفته از یک اسم است، یک مورد خاص دیده می‌شود: ناصر و هادی. این زن و شوهر از این منظر صاحب یک رکورد هستند! (چه رکوردی آخر؟!) یکتا ناصر و منوچهر هادی چند سالی است باهم ازدواج کرده‌اند که حاصل آن یک دختر به نام سوفیا است. هادی ابتدای سال فیلم رحمان ۱۴۰۰» را در مقام کارگردان روی اکران سینما‌ها داشت و ناصر بازیگر آن بود. فیلم توقیف شد که شرحش را می‌دانید. سریال «دل» تازه‌ترین همکاری این زوج سینمایی است که به زودی وارد شبکه نمایش خانگی خواهد شد.
نکته: آذر و پگاه دو اسم دخترانه‌ای هستند که تبدیل به فامیلی سینمایی‌ها شده. بقیه اسم‌ها پسرانه هستند: بهرام، وحید، ناصر، هادی، طهمورث، شهاب و خداداد. در مشتقات‌شان، اما سهم اسم‌های دخترانه زیاد می‌شود؛ مثل فاطمی، آذری و …
فامیلی‌هایی که از نام شهر گرفته شده‌اند
موقع انتخاب فامیلی، یکی از اصول رایج، بهره‌مندی از مکان بوده است. یعنی مأمور اسم‌گذاری به شهر و روستای محل زندگی آدم‌ها نگاه می‌کرده و فامیلی‌شان را از آنجا عاریت می‌گرفته. اتفاقاً خیلی هم بامسما است. در میان سینمایی‌ها هم شاهد فامیلی‌های مکانی هستیم.
زن‌ها: شاخص‌ترین بازیگر زنی که فامیلی‌اش از یک مکان می‌آید، هدیه تهرانی است. در بیوگرافی او می‌خوانیم که متولد تهران است و چه بسا نسب او هم متعلق به همین شهر باشد. تهرانی چند دهه است در سطح اول بازیگری فعالیت می‌کند. او «روز‌های نارنجی» و «مسخره‌باز» را در نوبت اکران دارد. تهرانی بخش عمده وقتش را صرف محیط زیست می‌کند. مینا لاکانی هم متولد تهران است. درباره لاکان هم بدانیم که روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان رشت در استان گیلان ایران.
مردها: علی دهکردی، کامران و عمار تفتی، مسعود ده‌نمکی، حسن پورشیرازی، مهدی میامی و… این‌ها سینماگرانی هستند که فامیلی‌شان از یک مکان خاص گرفته شده است. نمی‌دانیم آیا این‌ها نسبتی با محل فامیلی‌شان دارند یا خیر. دهکرد نام قدیم شهرکرد و نام روستایی در شهرستان بروجرد است. ده‌نمک روستای تاریخی در استان سمنان است که قدمتی هزاران ساله دارد. تفت شهری است در بخش مرکزی شهرستان تفت که در استان یزد واقع شده است. میامی شهری است در استان سمنان.
مورد ویژه: ابراهیم گلستان را به عنوان مورد ویژه انتخاب کردیم، چون زمانی که فامیلی‌شان انتخاب می‌شده استانی به نام گلستان وجود نداشته. گلستان علاوه بر اینکه اثر معروف سعدی بزرگ است، به محل رویش گل هم گفته می‌شود. در ویکی پدیا ابراهیم گلستان این‌طور معرفی شده: «سیدابراهیم گلستان (با نام اصلی سید ابراهیم تقوی شیرازی) کارگردان، داستان‌نویس، مترجم، روزنامه‌نگار و عکاس ایرانی است. ابراهیم گلستان در سال ۱۳۴۰ برای فیلم یک آتش موفق به دریافت مدال برنز جشنواره فیلم کوتاه ونیز شد. این جایزه، اولین جایزه بین‌المللی برای یک کارگردان ایرانی به شمار می‌رود.»
نکته: فرزانه کابلی از جمله بازیگرانی است که فامیلی‌اش از یک مکان می‌آید. کابل روزگاری جزو ایران بوده، اما الان جزو کشور افغانستان به حساب می‌آید. خانواده فراهانی هم فامیلی‌شان از مکان عاریت گرفته شده؛ شهری در استان مرکزی: بهزاد، شقایق و گلشیفته.
فامیلی‌های خاص یا منحصربه‌فرد
در بین اهالی سینما، تعدادی هستند که فامیلی‌های منحصربه‌فردی دارند، فامیلی‌هایی که به واسطه شهرت صاحبان‌شان عجیب و غریب بودن‌شان دیگر آنچنان که باید به چشم نمی‌آید.
متضادها: خوشبخت فامیلی یکی از کارگردانان سینما و تلویزیون است. مهرداد خوشبخت تا همین چند شب پیش سریال آچمز را روی آنتن داشت. فامیلی او شاید چندان خاص نباشد، اما وقتی در مقابل فامیلی یکی از بازیگرها و عکاسان قدیمی و البته در گذشته سینما قرار می‌گیرد خاص و جذاب می‌شود. بله منظورمان اصغر بیچاره است. تضاد خوشبخت و بیچاره باعث شده تا نام این دو سینماگر در دسته فامیلی‌های خاص قرار بگیرد. مهرداد خوشبخت و اصغر بیچاره از این منظر همیشه در کنار هم مورد توجه بوده‌اند. البته که نام خانوادگی «بیچاره» به تنهایی هم خاص و منحصربه‌فرد محسوب می‌شود.
مردها: در بین بازیگر‌های مرد سینما چند نفری نام خانوادگی خاص و منحصربه‌فردی دارند. یکی از آن‌ها مسعود رایگان است. کلمه رایگان که به معنای مجانی و مفتی است و همین خودش موجب شده تا نام خانوادگی این بازیگر منحصربه‌فرد باشد. امیرمهدی ژوله هم جزو سینماگرانی است که نام خانوادگی خاصی دارد، آنقدر خاص که برادران قاسمخانی در سریال «شب‌های برره» تا جایی که می‌توانستند با آن شوخی کردند. بازیگر کشف شده محمد حسین مهدویان، یعنی مهدی زمین‌پرداز هم جزو کسانی است که نام خانوادگی خاصی دارد. به این جمع باید «هومن برق نورد» و «حمیدرضا آذرنگ» را هم اضافه کرد.
زن‌ها: در بین بازیگران زن هم چند نفری هستند که نام خانوادگی خاص و منحصربه‌فردی دارند. یکی از این بازیگران «افسانه بایگان» است. بازیگری که به واسطه شهرتش توانست به این نام خانوادگی خاص رنگ و جلایی تازه ببخشد. یکی دیگر از بازیگران زن که نام خانوادگی عجیب و البته خاصی دارد «سیما تیرانداز» است. فلسفه نام خانوادگی او هم جالب است. گویا اجدادش از شکارچیان قهار بوده‌اند. «لیلا بلوکات» هم جزو بازیگرن زنی است که در این دسته قرار می‌گیرد. در فرهنگ‌نامه دهخدا در توضیح این کلمه آمده: «آنچه از پیشکش و انعام ضبط شود.»
نکته: تمام نام‌های خانوادگی خاص که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم را فراموش کنید، چرا که در بین سینماگران، یکی بود که خاص‌ترین نام خانوادگی را داشت. منظورمان کسی نیست جز مرحوم «سیف‌اله داد». سینماگری که نام خانوادگی‌اش آنقدر خاص بود که کمتر می‌شد آن را بدون نام کوچکش، مورد خطاب قرار داد.
فامیلی‌هایی که برند شدند
یکی از چالش‌های نویسندگان، انتخاب اسم و فامیلی برای شخصیت‌ها است. در این میان برخی فامیلی‌ها شاخص می‌شوند و در ذهن می‌مانند. نمونه‌های زیادی در این باره نمی‌توان ردیف کرد که خب واکاوی دلایلش موضوع این گزارش نیست.
مشرقی: فریدون جیرانی جزو معدود کارگردان‌هایی است که فامیلی کاراکترهایش را تکرار می‌کند. درباره اسم این اتفاق زیاده افتاده، اما فامیلی نه. مثلا مسعود کیمیایی علاقه زیادی به نام رضا دارد و در همه فیلم هایش می‌توان این اسم را روی شخصیت‌های اصلی دید. فریدون جیرانی علاوه بر تکرار اسم‌ها، فامیلی را هم تکرار کرده است: مشرقی. حالا مشرقی فراتر از فیلم‌ها و سریال‌های جیرانی است و تا اسم آن می‌آید، ذهن‌ها به سمت یک سری شخصیت نمایشی می‌رود.
هامون: حمید هامون، فیلم هامون. داریوش مهرجویی سال ۶۸ فیلم «هامون» را ساخت و فامیلی شخصیت اصلی فیلم را به عنوان اسم فیلم انتخاب کرد. این فامیلی دربرگیرنده درونمایه فیلم هم هست و نشان از ذکاوت مهرجویی دارد: حمید هامون با همسرش، مهشید، دائم کش‌مکش دارد و زندگی کابوس‌گونه خود را مرور می‌کند. او در پی دوست قدیمی و مرادش علی عابدینی می‌گردد. خانه و کاشانه را ترک می‌کند… مرور همین چند خط از فیلم یادمان می‌آورد چه اسم بامسمایی برای شخصیت و نیز فیلم انتخاب شده.
باقرزاده: یکی از فامیلی‌هایی که در ذهن مانده باقرزاده است. بیایید شناسنامه‌اش را مرور کنیم: عین‌الله نام شخصیتی خیالی در سری فیلم‌های صمد است. این شخصیت را حسن رضیانی بازی می‌کرد. عین‌الله همیشه نسبت به نام خودش واکنش نشان می‌داد و توقع داشت که همه او را به نام خانوادگی‌اش یعنی «باقرزاده» صدا کنند. او دو سال را در شهر زندگی کرد و همین باعث شد که پس از بازگشت به آبادی، خودش را از لحاظ شخصیتی، فرهنگی، سواد و… متفاوت از دیگر روستایی‌های شهرندیده حس کند.
نکته: یک فامیلی خاص در سینما سراغ داریم به نام سلحشور. این فامیلی در فیلم «آژانس شیشه‌ای» جان گرفت که رضا کیانیان آن را بازی کرده. اکت و حالت این شخصیت به فامیلی‌اش می‌خورد. از آن سو یادآور زنده‌یاد فرج‌الله سلحشور کارگران فقید هم هست.
