۹ دلیل برای اینکه به عرضه واکسن کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۱ خوش‌بین باشیم
درحالی که فصل پاییز به سرعت نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود، بسیاری این سوال برایشان پیش آمده که آیا تلاش محققان برای ساخت واکسن ویروس کووید-۱۹، بزودی به ثمر خواهد نشست یا خیر.
مقاله‌ای که پیش روی شماست توسط ویلیام پتری نوشته شده. پزشک و متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه ویرجینیا و کسی که به تحقیق روی ویروس و مبتلایان به کووید-۱۹ می‌پردازد. به گفته خودش، او دائما با بیمارانی روبه‌رو می‌شود که پرسند چطور می‌توان از ساخت یک واکسن موفقیت‌آمیز برای کووید-۱۹ مطمئن بود. خصوصا وقتی که هنوز واکسنی برای HIV، یعنی ویروسی که منجر به ایدز می‌شود نداریم.
اما او خوش‌بین است و در این مقاله، از این می‌گوید که محققان تا ۵ ماه دیگر به چه نقطه‌ای خواهند رسید و چرا ما نیز باید به عرضه واکسن کووید-۱۹ خوش‌بین باشیم.
۱. سیستم ایمنی انسان، کووید-۱۹ را درمان می‌کند
در ۹۹ درصد از موارد ابتلا به کووید-۱۹، بیمار از عفونت ریکاور شده و رد ویروس از بدن پاک می‌شود.
برخی از افراد مبتلا به کووید-۱۹، احتمالا سطح اندکی از ویروس را در سه ماه بعد از ابتلا درون بدن خود داشته باشند. اما در اکثریت موارد، افراد با گذشت ۱۰ روز از بیماری، دیگر ویروس را به کسی انتقال نمی‌دهند.
به این ترتیب، تولید واکسن برای کرونا ویروس جدید، از ویروسی مانند HIV که سیستم بدن انسان در درمان طبیعی آن شکست می‌خورد آسان‌تر خواهد بود. ضمنا SARS-CoV-2 دقیقا مانند HIV دچار جهش نمی‌شود و هدفی آسان‌تر برای سیستم ایمنی بدن یا یک واکسن خواهد بود.
۲. پادتن‌هایی که خارهای پروتئینی را هدف قرار می‌دهند، از ابتلا جلوگیری می‌کنند
یک واکسن، با افزایش تولید پادتن‌هایی که خارهای پروتئینی روی سطح SARS-CoV-2 (ویروسی که منجر به کووید-۱۹ می‌شود) را هدف قرار می‌دهند، از ما محافظت خواهد کرد. ویروس مورد اشاره برای ورود به سلول‌های بدن انسان و بازتولید خود، نیاز به این خارهای پروتئینی دارد.
محققان تا به امروز نشان داده‌اند که پادتن‌ها، مانند پادتن‌هایی که درون سیستم ایمنی بدن تولید می‌شوند، خارهای پروتئینی را هدف قرار داده، آن‌ها را نابود می‌کنند و از آلوده شدن سایر سلول‌های به کرونا ویروس ممانعت به عمل می‌آورند.
در آزمایشگاه‌ها نیز، تست‌های بالینی واکسن‌های مختلف نشان داده‌اند که می‌توان پادتن‌هایی با این خصیصه تولید کرد.
حداقل ۷ کمپانی مختلف، اکنون موفق به توسعه آنتی‌بادی‌های مونوکلونال شده‌اند که قادر به نابودسازی خارهای پروتئینی هستند. این آنتی‌بادی‌ها اکنون وارد فاز آزمایش‌های بالینی شده‌اند تا توانایی‌شان در جلوگیری از ایجاد عفونت در افراد مبتلا سنجیده شود.
آنتی‌بادی‌های مونوکلونال احتمالا در درمان بیماری هم موثر باشند. حین ابتلا، یک دوز از این آنتی‌بادی‌های مونوکلونال می‌توانند ویروس را نابود کرده و به سیستم ایمنی شانسی برای تولید آنتی‌بادی‌های مخصوص به خودش را بدهند که با پاتوژن مبارزه می‌کنند.
۳. خار گلیکوپروتئین حاوی چندین هدف است
آنتی‌بادی‌ها از نقاط گوناگونی قادر به چسبیدن به خارهای پروتئینی و نابود کردن ویروس هستند. این خبری خوب است. چون با وجود نقاط آسیب‌پذیر گوناگون، جهش یافتن و مقاومت در برابر یک واکسن، برای ویروس دشوار می‌شود.
چندین قسمت مختلف از خار پروتئینی باید دچار جهش شوند تا خطر آنتی‌بادی‌ها برطرف گردد. جهش‌های فراوان در خار پروتئینی، منجر به تغییر ساختار ویروس شده و به آن اجازه نمی‌دهد که به ACE2 بچسبد. و ACE2 عنصری کلیدی در آلوده کردن سلول‌های بدن انسان است.
۴. می‌دانیم که چطور واکسنی امن بسازیم
با درکی که محققان از تاثیرات جانبی و احتمالی واکسن‌ها و همینطور راه‌های پیشگیری از آن‌ها یافته‌اند، امنیت واکسن کووید-۱۹ بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
یکی از تاثیرات جانبی که پیشتر دیده شده، بهبود مبتنی بر آنتی‌بادی در روند عفونت است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که آنتی‌بادی‌ها، ویروس را نابود نکرده و در عوض به آن اجازه می‌دهند از طریق گیرنده‌هایی که فقط به آنتی‌بادی‌ها تعلق دارند وارد سلول شوند. محققان حالا دریافته‌اند که با ایمن‌سازی خارهای پروتئینی، می‌توان سطحی فراوان از آنتی‌بادی‌های موثر تولید کرد. بنابراین خطر بهبود روند ابتلا کاهش یافته.
یک مشکل احتمالی دیگر در واکسن‌ها، واکنش آلرژیک به آن است که سبب التهاب ریه می‌شود. مثال این موضوع را پیشتر طی دهه ۱۹۶۰ میلادی، در افرادی که واکسن ویروس سینسیشیال تنفسی را دریافت کردند مشاهده کرده‌ایم. این اتفاقی خطرناک است، زیرا التهاب درون ریه، تنفس را برای بیمار دشوار می‌کند. خوشبختانه اما محققان اکنون می‌دانند واکسن‌ها را چطور طراحی کنند که خبری از واکنش آلرژیک نباشد.
۵. چندین واکسن مختلف در دست ساخت است
دولت ایالات متحده از طریق برنامه Operation Warp Speed، در حال پشتیبانی از چندین واکسن مختلف است. هدف ماموریت Warp Speed اینست که تا ماه ژانویه ۲۰۲۱، بالغ بر ۳۰۰ میلیون دوز از واکسن‌های موثر و امن را روانه بازار کند.
دولت این کشور سرمایه عظیمی را هم روانه پروژه‌های تولید واکسن کرده و تاکنون، ۸ میلیارد دلار به دست محققانی رسانده که روی ۷ واکسن مختلف برای کووید-۱۹ کار می‌کنند.
با پشتیبانی همزمان از چندین واکسن برای کووید-۱۹، دولت آمریکا تخم‌هایش را درون چندین سبد گذاشته. تنها کافیست یکی از این واکسن‌ها در آزمایش‌های بالینی موفق شوند و به این ترتیب، واکسن کووید-۱۹ در دسترس آمریکایی‌ها و سپس مردم دیگر نقاط جهان خواهد بود.
۶. واکسن‌ها در فاز اول و دوم آزمایش به سر می‌برند
در فاز اول و دوم آزمایش‌های بالینی، سنجیده می‌شود که آیا واکسن امن بوده و منجر به واکنش ایمنی می‌شود یا خیر. نتایج به دست آمده از واکسن‌های مختلف تا به امروز نویدبخش بوده و این واکسن‌ها توانسته‌اند تولید آنتی‌بادی‌هایی که خارهای پروتئینی را نابود می‌کنند را کلید بزنند. ضمنا میزان این آنتی‌بادی‌ها، تا ۲ الی ۴ برابر بیشتر از آنتی‌بادی موجود در بدن افرادی است که از بیماری کووید-۱۹ ریکاور شده‌اند.
شرکت مدرنا، دانشگاه آکسفورد و کمپانی چینی CanSino، همگی در آزمایش‌های فاز نخست و دوم واکسن‌های خود به موفقیت رسیده‌اند.
۷. آزمایش‌های فاز سوم در جریان هستند
در جریان فاز سوم آزمایش‌های بالینی -یعنی آخرین گام در پروسه تولید واکسن- واکسن روی ده‌ها هزار نفر آزمایش می‌شود تا کارآمدی‌اش در جلوگیری از ابتلا به SARS-CoV-2 و همینطور امن بودنش سنجیده شود.
واکسن تولید شده توسط Moderna و NIH و همینطور واکسن مشترک آکسفورد و AstraZeneca در ماه جولای وارد فاز سوم آزمایش‌ها شدند. سایر واکسن‌های کووید-۱۹ نیز طی هفته‌های پیش رو وارد این فاز می‌شوند.
۸. شتاب‌دهی به روند تولید و عرضه واکسن
عملیات Warp Speed هزینه‌های تولید میلیون‌ها دوز از واکسن را تقبل کرده و حتی قبل از اینکه محققان، امنیت و کارآمد بودن واکسن را به نمایش درآورند، امکان تولید انبوه آن‌ها در ابعاد صنعتی را امکان‌پذیر می‌کند.
مزیت این استراتژی آن است که وقتی امنیت و کارآمدی یک واکسن در فاز سوم آزمایش‌های بالینی اثبات شود، انبوهی از همان واکسن، از قبل آماده خواهد بود و بدون صرف وقت اضافه، به دست مردم می‌رسد.
این رویکرد به مراتب از رویکرد روسیه بهتر است که بدون اثبات امنیت و کارآمدی واکسن در فاز سوم آزمایش‌های بالینی، شروع به تزریق آن به بدن عموم مردم کرده است.
۹. قراردادهای توزیع واکسن از همین حالا امضا شده‌اند
شرکت McKesson که بزرگ‌ترین توزیع‌کننده واکسن در ایالات متحده به شمار می‌رود، همین حالا قراردادی با مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در آمریکا امضا کرده تا واکسن را به مراکز مهم -مانند کلینیک‌ها و بیمارستان- برساند.
با توجه به تمام این مسائل و در حالت واقع‌گرایانه، تا اواخر سال ۲۰۲۰ خواهیم دانست که آیا واکسن‌های کووید-۱۹ از امنیت و کارآمدی لازم برخوردار بوده و برای تزریق به بدن میلیون‌ها نفر در سراسر جهان و طی سال ۲۰۲۱، آماده شده‌اند یا خیر.
