مقبره کوروش، بنیان گذار سلسله هخامنشی (عکس)

کوروش کبیر

کوروش دوم، کوروش بزرگ یا کوروش کبیر، بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که به مدت سی سال، در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت می‌کرد.

مقبره کوروش کبیر کجاست؟

مقبره کوروش بزرگ که آرامگاه کوروش دوم هخامنشی ملقب به کوروش بزرگ یا کوروش کبیر است، بنایی بی‌پیرایه ولی با معماری منحصربه‌فرد، در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد است. مقبره کوروش از همه سوی دشت مرغاب پیداست، به‌ویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی گذر کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم، نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند مقبره کوروش  است. آرامگاه کوروش در سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت شماره ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است.

مقبره کوروش، فرازنده‌ترین و در عین‌حال سالم‌ترین بنای پاسارگاد است. مقبره کوروش، این سازه باشکوه طرحی بسیار باوقار، گیرا، متوازن و متناسب را عرضه می‌دارد. طرح این گونه آرامگاه برخلاف نظر برخی محققان، در ایران ناشناخته نبوده است.

این که گفته می‌شود چنین بام‌های شیب‌دار در ایران رایج نبوده و از نواحی شمال باختری به ایران رسیده است، ناشی از نبود آگاهی‌های پیشین در زمینه نمونه‌های دیگر چنین بام‌هایی در سراسر ایران است که حتی در گورخانه‌های پیش از تاریخی نیز بدست آمده است.

نمایی از مقبره کوروش

اولين بنايی كه در بدو ورود به محوطه تاريخی حفاظت شده پاسارگاد با آن مواجه می شويم بنايی موسوم به مقبره کوروش بزرگ می باشد، آرامگاه کوروش ساخته شده از قطعات سنگ های بزرگ سفيد آهكی است كه روی هم قرار داده شده اند و صفه مقبره را كه متشكل از شش رديف پلكان مرتفع است و همچون هرم خودنمايی می كند را ايجاد می كنند.

از شش طبقه صفه مقبره کوروش، ارتفاع طبقه زيرين 65/1متر، طبقه دوم و سوم هركدام 05/1 متر و ارتفاع سه طبقه ديگر هركدام 5/57 سانتی متر می باشد. مساحت اولين طبقه صفه مقبره کوروش، 35/13 در 30/12 متر می باشد، در حالی كه مساحت طبقه ششم كه اتاق آرامگاه کوروش بر روی آن قرار دارد 40/6 در 35/5 متر است.

در مقبره کوروش قطعات سنگ ها را با بست های آهنی دم چلچله ای (خاص هنر هخامنشی) وصل كرده اند و از هيچ گونه ملاتی جهت اتصال سنگ ها به هم استفاده نكرده اند. سنگ‌های مقبره کوروش که از معدنی در شمال خاوری سیوند بدست آمده، در قطعات بسیار بزرگ که گاه وزن هر کدام آنها به ده‌ها تن می‌رسد، به شیوه خشکه‌چین بر روی هم چیده و بنا گردیده است. این قطعات آهنی در طول زمان از چشم سارقان پنهان نمانده است.

با این همه و علیرغم گذشت بیش از 2500 سال از عمر بنای مقبره کوروش و پشت سر گذاردن زمین‌لرزه‌ها و حادثه‌های دیگر طبیعی و انسانی، بنای مقبره کوروش بزرگ همچنان سالم و پایدار و استوار بر جای مانده و نشانه‌ای است از توانمندی‌ها و شایستگی‌های معماران، دانشمندان و صنعتگران ایرانی در ایران باستان.

در ساخت مقبره کوروش از هيچ گونه ملاتی جهت اتصال سنگ ها به هم استفاده نكرده اند

نمای داخلی مقبره کوروش

در حال حاضر ارتفاع مقبره کوروش از سطح زمين 10/11 متر می باشد. اندازه اتاق آرامگاه کوروش 11/3 در 17/2 متر و بلندای آن 5/327 سانتی متر می باشد. اين اتاق در گذشته درسنگی داشته است. ضخامت ديوارهای اتاق مقبره کوروش 50/1 متر می باشد. دیوارهای اتاق آرامگاه کوروش بسیار ضخیم ساخته شده‌اند. بطوری که پس از ورود به اتاق در می‌یابیم که اندازه‌های داخلی آن کمی بیشتر از 2 متر در 3 متر است.

 

داخل مقبره کوروش بسیار ساده است

هرتسفلد برای نخستين مرتبه متوجه می شود كه اتاق مقبره کوروش دارای دو در بوده و سوراخ های پاشنه درها مشخص است. احتمالا دارای دو در سنگی بزرگ که بر روی همدیگر قرار می‌گرفته‌اند، بسته می‌شده است. چنین درهایی که به سختی باز و بسته می شوند، معمولاّ برای بناهایی بکار می‌رفته است که قرار نبوده رفت ‌و آمدهای زیادی به درون آن انجام پذیرد. این درها نزدیک به 130 سانتیمتر بلندی داشته و ورود به اتاق با خم شدن امکان پذیر می‌شده است.

داخل مقبره کوروش بسیار ساده و کف و سقف آن هر کدام از دو قطعه سنگ بزرگ و ضخیم پوشیده شده است. قسمت شيب دار بالای مقبره کوروش كه دو قسمت می شود دارای 75/4 متر طول و 85 سانتی متر ارتفاع است. در نتیجه وجود این سقف مسطح بر بالای اتاق و در زیر شیروانی، در می‌یابیم که می‌بایست اتاق دیگری در میان این دو سقف وجود داشته باشد.

هر چند که به نظر می‌رسد کنده‌کاری‌های تابوت‌مانندی که در درون تخته‌سنگ‌های بام زیرین و داخلی بنای مقبره کوروش انجام شده است، شیوه‌ای برای سبک کردن آن بوده باشد؛ اما بعید نیست که با توجه به اندازه‌های آنان که برابر با قد و هیکل آدمی است، آنگونه که استاد سامی بیان داشته‌اند، تابوت‌های کوروش بزرگ و «کاساندان» بانوی او بوده باشند.

 
کتیبه‌هایی های موجود در مقبره کوروش

در اطراف و درون مقبره کوروش هیچ گونه آذین و نگاره‌ای وجود ندارد و تنها در نمای سردر سه‌گوش زیر شیروانی و بالای در ورودی، نقش بسیار کم رنگی از نگاره یک گل دوازده‌ گلبرگی متداول هخامنشیان نگاشته شده است. علاوه بر این هیچ گونه کتیبه و نبشته‌ای نیز در مقبره کوروش یافت نشده است.

اما آریان مورخ یونانی گزارش کرده که در مقبره کوروش کتیبه‌ای «به خط ایرانی» به این مضمون دیده شده است: «ای مرد! من کورش هستم، پسر کمبوجیه، من شاهنشاهی پارسیان را بنیاد گذاشتم. من بر آسیا فرمان راندم، اینک بر من رشک مبر». آریان و همچنین استرابو، مورخ دیگر یونانی به نقل از آریستوبولوس وضعیت داخل مقبره کوروش را نیز به اختصار توصیف کرده‌اند. بر پایه گفتار آنان در اتاق مقبره کوروش یک تخت زرین با تابوتی زرین و میز و ساغرهایی وجود داشته است.

البته در درون مقبره کوروش و بر سنگ‌هایی در پیرامون آن، کتیبه‌هایی مذهبی و نیز طرحی از یک محراب تراشیده شده که به دوره حکومت اتابکان فارس مربوط می‌شود. در آن زمان از این مکان بعنوان مسجد استفاده می‌شده است! در دوره‌ای نیز که تا همین اواخر ادامه داشته است، این مقبره کوروش را به عنوان «قبر مادر سلیمان» می‌شناخته‌اند.

به هر حال همين معروفيت و اشتهار سبب گرديد كه پايتخت و مقبره کوروش بزرگ شاهنشاه عظيم الشأن پارسی از انهدام به دست عرب ها مصون بماند و ايرانیان امروز بتواند در دل این اثر و سایر آثار هویت گمشده خویش را جستجو کرده و آن را به یاد آورند.

امروزه در پاسارگاد تنها یک کتیبه کامل که در چند جای مختلف بر دیوار کاخ‌ها نوشته شده است، دیده می‌شود. این کتیبه‌ها در دو سطر به زبان و خط فارسی باستان، یک سطر ترجمه عیلامی و یک سطر ترجمه اکدی (بابلی نو) نگاشته شده‌اند: «اَدَم کوروشَـ(ـه)، خشایَـثی‌یَـه، هخامنیشی‌یَـه – من کورش، شاه، هخامنشی».

از این کتیبه نسخه دیگری بر بالای سنگ‌نگاره مرد بالدار بوده است که در فاصله سال‌های 1240 تا 1253 خورشیدی ناپدید شده است.

منابع:

fa.wikipedia.org

kurosh-iran.blogfa.com