مرگ توسط قاتل نامرئی در فصل سرما

مونواکسید کربن گازی سمی و خطرناک است و چون بدون بو و مزه و رنگ است، اغلب آن را قاتل خاموش یا نامرئی می نامند. بیشترین مسمومیت با این گاز و همچنین بالاترین مرگ ها براثر این گاز در فصل سرما و در نیمه دوم سال اتفاق می افتد.

بهزاد ولیزاده، مدیرکل پزشکی قانونی استان اردبیل با اشاره به نزدیک بودن فصل سرما و افزایش میزان استفاده مردم از وسایل گرمایشی، رعایت نکات ایمنی در نصب وسایل گازسوز و اطمینان از سالم بودن این وسایل را برای کاهش هرچه بیشتر مرگ و میر ناشی از گاز گرفتگی ضروری دانست و گفت:

« به هموطنان عزیز توصیه می کنم تا در فصل پاییز و زمستان و با سرد شدن هوا، به طور خودسرانه به نصب وسایل گرم کننده در خانه های خود و به ویژه در محیط های کوچک و بسته اقدام نکنند که این امر می تواند زمینه ساز گاز گرفتگی باشد.»

مهندس سهیل احمدزاده کارشناس اجرای استاندارد اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان اردبیل نیز در خصوص پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن، استفاده از وسایل گازسوز استاندارد را ضروری عنوان کرد و گفت:

«استفاده نکردن از بخاری های بدون دودکش در فضاهای کوچک و اتاق خواب ها، و همچنین اجاق خوراک پزی برای گرم کردن محیط اتاق و حمام ، استفاده مجزای دودکش برای هر وسیله گازسوز ، اطمینان از بازبودن کانال دودکش مجهز به کلاهک H و رعایت ارتفاع کلاهک که باید حداقل 80 سانتیمتر از لوله بالاتر باشد، تجهیز بخاری های دودکش دار به سنسور حساس به کاهش اکسیژن (ODS) و یا سنسور حرارتی ، پرهیز از استفاده از دودکش های آلومینیومی به علت انعطاف پذیر و شکستنی بودن آنها ، قرار ندادن دودکش وسایل گازسوز در درون سطل آب از جمله نکات ایمنی در مقابله با پدیده گازگرفتگی هستند.

تا زمانی که درهای خانه باز و بسته شده و هوا جریان داشته باشد، مسمومیت دیده نمی شود اما زمانی که درها بسته شوند و افراد در حال استراحت باشند ، گازگرفتگی دیده می شود

توجه به این نکته ضروری است که آموزش صحیح از طریق رسانه های ارتباط جمعی مثل رادیو، تلویزیون و روزنامه ها، تولید و پخش برنامه های تبلیغی درخصوص بحث ایمنی و هشدارهای کارشناسان می تواند به آگاهی خانواده ها و پیشگیری از این گونه حوادث منجر شود.»

علائم گازگرفتگی شبیه علائم سرماخوردگی است

علایم مسمومیت با گاز منوکسید کربن شامل سردرد، گیجی و خواب آلودگی می باشد که با طولانی شدن مدت تماس می تواند فرد مسموم را دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب شدید و در مراحل بعدی می تواند باعث کاهش هوشیاری و حتی در برخی مواقع موجب مرگ فرد نیز شود.
 
دکتر حسین حسنیان، رئیس بخش مسمومیت بیمارستان لقمان در این باره می گوید:

«علائم مسمومیت یا گازگرفتگی مانند علائم سرماخوردگی است و با علائمی مانند سردرد، ریزش اشک از چشمان ، گلو درد و بدن درد همراه است و به دلیل اینکه در فصل سرد سال آنفلواآنزا و سرماخوردگی فراوان است در بیشتر موارد با گاز گرفتگی اشتباه گرفته می شود.
 
تا زمانی که در خانه رفت و آمد باشد و درها باز و بسته می شود و هوا رفت وآمد داشته باشد، مسمومیت دیده نمی شود اما زمانی درها بسته شود و افراد دراستراخت باشند ،مسمومیت با این گاز دیده می شود و اغلب درآخر هفته ها که معمولا تمام افراد خانواده حضور دارند بیشتر دچار مسمومیت می شوند.
 
گاهی اوقات گاز کم کم تجمع پیدا می کند و زمانی طولانی تری لازم است تا افراد دچار مسمومیت شوند ،اما گاهی هم گاز در زمان کمتری و مقدار بیشتری تجمع می یابد که زمان مسمومیت با گاز کاهش می یابد و فرد، خیلی سریع مسموم می شود به همین دلیل گاهی کمتر از یک ساعت مسمومیت منجر به مرگ می شود و گاهی چند ساعت تا یک شبانه روز این مسمومیت منجر به مرگ می شود .

خارج کردن افراد مسموم از محیط آلوده و قرار گرفتن در محیط باز از مهمترین اقدامات ایمنی محسوب می شود

افرادی که دچار مسمومیت با گاز منواکسید کربن می شوند به دلیل کمبود اکسیژن، قدرت تفکر و همچنین عکس العمل به موقع خود را ازدست می دهند و حتی اگر هم متوجه گاز گرفتگی شوند و یا بخواهند کاری انجام دهند، دیگر قادر به کوچک ترین فعالیتی نیستند.»

چگونگی برخورد با افراد مسموم شده با گاز منواکسید کربن

1) فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید.

2) یقه پیراهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنید.

3) درصورت امکان اکسیژن دهی به فرد مسموم شده

4) باز نگه داشتن راه های هوایی و تماس با اورژانس 115 در مراحل بعدی درمانی باید مورد توجه قرار گیرد.

به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مسموم از محیط آلوده و قرار گرفتن در محیط باز از مهمترین اقدامات ایمنی محسوب می شود.

چه کنیم تا کمتر در معرض مسمومیت با این گاز قرار بگیریم؟

1-در هنگام استفاده از بخاری های گازی و نفتی جهت پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، اطمینان از نصب صحیح و کارکرد مناسب دودکش ها الزامی است. استفاده از آبگرمکن یا بخاری های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش و وسایل حرارتی غیراستاندارد در منزل بیشترین عواملی هستند که منجر به مسمومیت با گاز منوکسید کربن می شوند.

2- گاز مونوکسید کربن گازی بی رنگ بی بو و غیرمحرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت های فسیلی مانند نفت و گاز و بنزین و گازوئیل و ذغال چوب حاصل می شود پس باید در استفاده از لوازمی که با این گاز کار می کنند دقت و آگاهی کافی را داشت تا کمتر در معرض خطرات این گاز قرار گرفت.

3-تماس بیش از حد با این گاز خطرناک می تواند بر روی کودکان عوارض و علایم جدی تر از قبیل کاهش ضریب هوشی و حافظه و اختلالات رفتاری را موجب شود که باید خانواده ها در این زمینه با هوشیاری و آگاهی لازم از کودکان خود مراقبت لازم را داشته باشند.

4- انتهای کلیه دودکش ها باید حداقل یک متر از سطح بام و حداقل یک متر از دیوار جانبی بام فاصله داشته و دارای کلاهک مخصوص به شکل H باشد و دودکش و اتصالات آن باید از جنس مقاوم و بدون هیچ منفذ نشتی در سرتاسر آن باشد.

اگر شعله بخاری گازسوز آبی نباشد، نشان می دهد هوای کافی به بخاری نرسیده و وسیله گرمایشی شما گاز مونوکسید کربن تولید می کند

5- اگر فضای خانه یا محیط کار خود را با شوفاژ و سیستم حرارتی مرکزی گرم می کنید درزبندی و بستن منافذ به منظور جلوگیری از هدر رفت انرژی گرمایشی بلامانع باشد.

6- در صورت استفاده از بخاری ها و لوازم گرمایشی گازسوز به منظور گرم کردن محیط استفاده می کنید حتما از یک تهویه مناسب جهت خرج و ورود هوای ملایم و تهویه هوای داخل محیط از طریق درب و پنجره در فضا ایجاد کنید و از بستن منافذ موجود در محیط جدا خودداری کنید.

7- اگر لوله بخاری شما سرد باشد دلیل خارج آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است که در این صورت باید ضمن رفع نقصی موجود به طور موقت با باز کردن قسمتی از درب و یا پنجره تهویه مناسب در محیط ایجاد کنیم.

8- باید دقت کافی را داشت که اگر شعله بخاری آبی نباشد( نارنجی رنگ یا هر رنگ دیگری جز آبی) ممکن است که هوای کافی به بخاری نرسیده و وسیله گرمایشی شما گاز مونوکسید کربن تولید می کند.

9- طول شلنگ گاز نیز یکی از مباحث بسیار مهم در استفاده از وسایل گاز سوز در فصل زمستان است که باید طول این شلنگ به طور استاندارد یک و نیم متر باشد.

10- در صورت خارج شدن از خانه یا محیط کار خود به مدت طولانی حتما از بسته بودن شیر اصلی گاز اطمینان کامل حاصل نمایید.

منابع:

باشگاه خبرنگاران جوان
ایرنا
میگنا