با کودک بد رفتار چه کار کنیم؟
هر زمان که مهمانی می روم از دست کارهای زشت فرزندم، نگرانم. مدام می ترسم که نکند کاری کند که آبروی من برود. هر برخوردی هم که می کنم رفتارهای زشت آن کمتر که نمی شود هیچ، خیلی مواقع تشدید می شود.
کودکان مشاهده گر
کودکان موجودات مشاهده گری هستند و به راحتی الگو برداری می کنند. یعنی هر نوع رفتاری که از یک کودک سر می زند قطع به یقین مشابه آن رفتار را دیده است. پس با دیدن رفتارهای زشت فرزندتان در ابتدا سعی نکنید که او را متهم کنید و دعوا و تنبیهش نمایید.
اولین کاری که برای شما واجب است این است که سرمنشاء آن رفتار پیدا کنید. ببینید فرزندتان مشابه این رفتار را کجا دیده است؟ آیا در رفتارهای خودتان و همسرتان؟ بستگان و دوستانتان؟ یا حتی از تلویزیون و یا دوستان خود فرزندتان؟ وقتی ریشه این رفتار را پیدا کنید راحت تر می توانید آن را هم حذف کنید.
راه های مقابله
برای اینکه بتوانید رفتارهای زشت فرزندتان را به راحتی تغییر دهید و حذف کنید می توانید از تکنیک های زیر استفاده کنید.
1- پاداش دادن
2- توجه کردن به کارهای مثبت و مطلوب
3- نادیده گرفتن و توجه نکردن به رفتارهای زشت و نامطلوب
4- محروم سازی
5- دستور دادن
پاداش دادن
والدین، نباید دستورات خود را به صورت دنباله دار و پی در پی بیان نمایند. دستورات باید کوتاه و کاملا شفاف و واضح بیان شوند. کودک دقیقا باید متوجه بشود که والدینش از او چه می خواهند
از راهکارهایی که والدین می توانند برای مقابله رفتارهای نامطلوب کودکشان انجام بدهند، توصیف کردن رفتارهای مثبت کودک و تشویق و تقویت او است. فقط باید مراقب بود تا کودکان نسبت به گرفتن پاداش شرطی نشوند و فقط به خاطر گرفتن جایزه کار خوب را انجام ندهند. در روزهای اول می توان به کودک خاطر نشان کرد که اگر فلان کار خوب را انجام دهی برایت جایزه می گیریم و باید بعد از 3 الی 4 بار نقش جایزه را کمرنگ کرد و هر وقت خود کودک به صورت خودکار آن کار خوب را انجام داد و یا کار بد را انجام نداد به او جایزه بدهیم و بگوییم چون این کار خوب را انجام دادی برایت جایزه خریده ام.
توجه کردن به کارهای مثبت و مطلوب
راهکار دیگر برای مقابله با رفتارهای نامطلوب کودکان، توجه کردن است. هر گاه کودکی رفتار نامناسبی انجام داد می توان به آن رفتار نامطلوب توجهی نکنید و به صحبت کردن راجع به رفتارهای مثبت کودک بپردازید. هنگامی که کودک می بیند والدینش نسبت به رفتار منفی که انجام داده هیچ صحبتی نمی کنند و از رفتارهای مثبتش حرف می زنند متوجه کار بد خود می شود. در این حالت رفتار منفی حتی برای جلب توجه کردن هم، در کودک انجام نمی شود.
نادیده گرفتن و توجه نکردن به رفتارهای زشت و نامطلوب
در زمانی که کودکی رفتار نامطلوبی را نشان داد یکی از راهکارهایی را که می شود انجام داد این است که نسبت به رفتار نامطلوب بی توجه باشیم و آن را نبینیم. در این حالت هیچ گونه تماس چشمی، کلامی و غیر کلامی نباید با کودک برقرار کرد.
فقط نسبت به رفتارهای پرخطر و آسیب زای کودکان باید توجه نشان دهیم. مثل دویدن وسط خیابان، دست به وسایل خطرناک زدن، دست زدن به وسایل تیز و برنده و … . ولی نسبت به رفتارهایی مثل گریه کردن در مقابل درخواست های نا به جا، جلب توجه کردن به شکل ها نامطلوب، جیغ کشیدن، مو کشیدن، خود را زدن و قشقرق به پا کردن بهتر است بی توجهی کرد.
محروم سازی
راهکار دیگر آن است که کودک را به محروم کردن از فعالیت ها و وسایل لذت بخش برسانیم. یعنی هرگاه کودک رفتار نامطلوبی انجام داد او را از یک فعالیت لذت بخش محروم نماییم تا بتوانیم در نهایت رفتار منفی را از او حذف نماییم. فقط باید توجه داشته باشید که محروم سازی تحت هیچ عنوان عاطفی نباشد.
یعنی به کودکتان نگویید دیگر مادرت یا پدرت نیستم یا دیگر دوستت ندارم. محروم سازی هم بهتراست بیشتر از 30 دقیقه طول نکشد. به طور مثال می توانید او را از یک کارتن مورد علاقه اش محروم کنید. این نکته را هم در نظر داشته باشید که هیچ گاه قبل از موعدی که تعیین کرده اید محرومیت را بر ندارید.
دستور دادن
اولین کاری که برای شما واجب است این است که سرمنشاء آن رفتار پیدا کنید. ببینید فرزندتان مشابه این رفتار را کجا دیده است؟
راهکار نهایی دستور دادن والدین است. والدین، نباید دستورات خود را به صورت دنباله دار و پی در پی بیان نمایند. دستورات باید کوتاه و کاملا شفاف و واضح بیان شوند. کودک دقیقا باید متوجه بشود که والدینش از او چه می خواهند و چه نمی خواهند. کودکان توانایی آن را ندارند که بتوانند چندین دستور همزمان را انجام بدهند. بنابر این باید این دستورات را به بخش های کوچکتر تقسیم کرد. کودک متوجه این جمله نمی شود که کودک منظمی باش یعنی چه؟
بهتر است در این حالت به کودک دقیقا گفته شود چه کاری انجام دهد تا کودک منظم به حساب بیاید. اسباب بازی هایش را جمع کند؟ لباس هایش را مرتب کند؟ و … . بهتر است دستورات با صدای محکم و قاطع کننده بیان شوند، استفاده از زبان بدن مثل اشاره کردن هم می تواند مفید باشد. اگر کودک از دستورات اطاعت کرد، به او پاداش بدهید.
در مهمانی
اگر فرزندتان در مهمانی رفتار های نامطلوب را از خود نشان میداد سعی کنید در ابتدا علت آن را پیدا کنید. خیلی مواقع کودکان به دلیل گرسنه بودن، خواب آلود بودن، خسته شدن، توجه ندیدن و تبعیض دیدن، دست به دامن رفتارهای زشت می شوند.
علت را پیدا کنید و آن را بر طرف کنید. اگر دیدید باز همچنان این رفتارها ادامه دارند، هیچ گاه فرزندتان را در جمع دعوا نکنید و یا دستش را نکشید و به اتاقی ببرید. باید در ضمن این که اعتماد به نفس کودک حفظ می شود، او را متوجه رفتار زشتش کنید.
بهتر است در حالی که آرامش خودتان را حفظ می کنید دست او را به آرامی گرفته و او را به اتاقی ببرید و با او صحبت کنید. دقیقا بگویید که برای چه به اتاق آمده اید و برای چه ناراحت و عصبانی هستید و با قاطعیت صحبت کنید و دقیقا انتظارتان را شفاف و واضح بیان کنید.
بعد از صحبت کردن حتما دوستانه و با کمال آرامش دست فرزندتان را بگیرید و به جمع باز گردید. اینگونه می توانید اعتماد به نفس فرزندتان را هم حفظ کنید.
منبع : تبیان
